To Grexit, το «θαρραλέο βήμα» Τσίπρα, ο «ποπ σταρ» Βαρουφάκης. Τα απομνημονεύματα του Σόιμπλε αποκαλύπτουν τις... σχέσεις που είχε με Τσίπρα και Βαρουφάκη – Πώς έφτασε να προτείνει το Grexit
Ο Βόλφγκανγκ Σοίμπλε, ο Γερμανός πολιτικός με τον μισό αιώνα πολιτικής σταδιοδρομίας αποκαλύπτει, μετά θάνατον, κάποιες σημαντικές πληροφορίες για τα Eurogroup, την σχέση του με την Άνγκελα Μέρκελ. Στο βιβλίο του «Αναμνήσεις. Η ζωή μου στην πολιτική» που κυκλοφορεί στη Γερμανία από τον εκδοτικό οίκο Κλετ-Κότα, ο Γερμανός πολιτικός αφιερώνει μερικές σελίδες στην Ελλάδα και στην οικονομική κρίση.
Σε δημοσίευμα της Frankfurter Allgemeine Zeitung, περιλαμβάνονται μία σειρά από πληροφορίες για το πακέτο των 110 δισ ευρώ, την ευχή που έδωσε στον Αλέξη Τσίπρα, ενώ μιλάει και για τον πρώην υπουργό Οικονομικών της Ελλάδος, Γιάνη Βαρουφάκη. Η αφήγηση ξεκινά από το Μάιο του 2010, όταν φθάνει βαριά άρρωστος στις Βρυξέλλες για την κρίσιμη σύνοδο του Eurogroup με αντικείμενο το πρώτο πακέτο βοήθειας προς τη χώρα μας
Στο νοσοκομείο ο Σόιμπλε όταν η Ελλάδα πήρε το δάνειο των 110 δισ. ευρώ
Η αφήγηση ξεκινά με τον ίδιο να γράφει: «Ήμουν ξαπλωμένος στο κρεβάτι στο σπίτι με υψηλό πυρετό το πρώτο Σαββατοκύριακο του Μαΐου όταν με πήρε τηλέφωνο η Καγκελάριος από τη Μόσχα. Την Κυριακή θα ταξίδευα στις Βρυξέλλες, όπου το Eurogroup, δηλαδή οι υπουργοί Οικονομικών των κρατών μελών της Ευρωζώνης συνεδρίαζαν για να εγκρίνουν το πρόγραμμα βοήθειας των 110 δισ. για την Ελλάδα.»
Αναφέρει δε πως: «Η Bundestag μόλις είχε δώσει το πράσινο φως για αυτό. Η Καγκελάριος μου ανέφερε τώρα ότι οι Ευρωπαίοι ηγέτες ανησυχούσαν ότι η ελληνική κρίση θα μπορούσε να εξαπλωθεί σε ολόκληρη τη ζώνη του ευρώ. Υπήρχαν δε πληροφορίες, ακόμη και από τους Κινέζους, ότι η οικονομική βοήθεια που μόλις διατέθηκε δεν ήταν αρκετή. Το πρόβλημα πλέον δεν αφορούσε μόνο την Ελλάδα, αλλά τη σταθερότητα του ευρώ συνολικά, ενώ θα μπορούσε να αποτελέσει πρόβλημα για τις διεθνείς χρηματοπιστωτικές αγορές και την παγκόσμια οικονομία.»
Τέλος, αναφέρει ότι είχε αρκετά προβλήματα με την Άνγκελα Μέρκελ και ότι πρόσφερε δύο φορές την παραίτηση του στην καγκελάριο Άνγκελα Μέρκελ, αλλά εκείνη του έδινε την αίσθηση ότι δεν ήθελε να αντιμετωπίσει την κρίση χωρίς εκείνον στο πλευρό της. Παρόλα αυτά οι διαφωνίες τους ήταν έντονες. Ανέφερε δε ότι: «Οπως η Γαλλίδα συνάδελφος Λαγκάρντ και ο τότε επικεφαλής του Eurogroup, ήμουν της γνώμης ότι οι Ευρωπαίοι έπρεπε να λύσουν τα προβλήματά τους με τις δικές τους δυνάμεις. Η Μέρκελ αντίθετα ήθελε να εμπλέξει το ΔΝΤ στην ευρωπαϊκή κρίση χρέους».
Περιγράφει την κατάσταση υγείας που βίωνε το 2010 και πόσες φορές είχε φτάσει στην παραίτηση
Το δείπνο με τον Βενιζέλο και το στοίχημα του Σόιμπλε
Στην συνέχεια, αφηγείται την πρώτη συνάντηση με τον Ευάγγελο Βενιζέλο, ως υπουργό Οικονομικών τον Ιούνιο του 2011. Αναφέρει συγκεκριμένα, «Τον κάλεσα στο Βερολίνο, όχι στο υπουργείο, αλλά σε μια χαλαρή ατμόσφαιρα και ως ένδειξη εκτίμησης στο βραβευμένο εστιατόριο (σ.σ. με δύο αστέρια Μισελέν) του Τιμ Ράουε, για να του εκθέσω τις αμφιβολίες μου. Αυτό που του είπα φάνηκε να του κόβει την όρεξη. Δεν έφαγε σχεδόν τίποτα όταν του εξήγησα τη στάση μου σε αμφότερες τις εναλλακτικές σκέψεις.
Αρχικά τον ρώτησα ωμά αν θα είχε νόημα να ανατεθεί η εφαρμογή του μεταρρυθμιστικού προγράμματος στην Κομισιόν στις Βρυξέλλες, ώστε να μην απαιτούνται κοινοβουλευτικές πλειοψηφίες για την υλοποίηση των μέτρων. Ηταν μια πρόταση που ήξερα ότι θα είχε βαθιές συνέπειες στην κυριαρχία της Ελλάδας και την οποία απέρριψε κατηγορηματικά ο Βενιζέλος.. Αποσαφήνισε ότι η Ελλάδα θέλει να παραμείνει πάση θυσία στην Ευρωζώνη.»
‘Υστερα περιγράφει τη συγκυρία και τις πιέσεις που βίωσε ο Γιώργος Παπανδρέου από τους Μπαράκ Ομπάμα, Νικολά Σαρκοζί, Αγκελα Μέρκελ, αλλά και Κριστίν Λαγκάρντ και Μάριο Ντράγκι στις Κάννες. «Οταν ενημέρωσα τους Ευρωπαίους ομολόγους μου γι’ αυτό, η Ισπανίδα υπουργός Οικονομικών Ελενα Σαλγκάδο, μια αξιόπιστη σοσιαλδημοκράτης, εμφανίστηκε βέβαιη ότι το δημοψήφισμα δεν πρόκειται να πραγματοποιηθεί. Της απάντησα ότι ήμουν παρών και πως αυτό συμφωνήθηκε, εκείνη όμως μας πρότεινε να βάλουμε στοίχημα.
Ο Βενιζέλος, τον οποίο γνώριζε καλά, θα το απέτρεπε επειδή ήταν εσωκομματικός αντίπαλος του Παπανδρέου. Είχε δίκιο για το δημοψήφισμα. Ματαιώθηκε και ο Παπανδρέου παραιτήθηκε στις 9 Νοεμβρίου 2011. Πλήρωσα φυσικά το χρέος μου για το στοίχημα στη Σαλγκάδο, ένα μπουκάλι κόκκινο κρασί. Ωστόσο δεν έγινε ο Βενιζέλος πρωθυπουργός. Η πιθανότητα εξόδου της Ελλάδας από τη νομισματική ένωση ουδέποτε συζητήθηκε με τόση σαφήνεια όσο κατά τις δραματικές ώρες των Καννών».
Τι γράφει για Τσίπρα, Βαρουφάκη – Ο λόγος που υποστήριξε το Grexit
Μετά από αυτό περιγράφει την κατάσταση που επικρατούσε στην Ελλάδα το 2014. Ο Γερμανός πολιτικός αναφέρει ότι η πρόβλεψη του ήταν πως θα ήταν δύσκολο να διατηρηθούν οι απαραίτητες περικοπές μακροπρόθεσμα. Τρανή απόδειξη της πρόβλεψης του θεωρεί τη μεταβίβαση της εξουσίας μετά τις εκλογές του 2015. Αφιερώνει δε ένα μεγάλο υποκεφάλαιο στον Γιάννη Βαρουφάκη.
Συγκεκριμένα, αναφέρει ότι: «Αυτή την κρίση προκάλεσε σε μεγάλο βαθμό ο άνθρωπος ο οποίος κατά την κυβερνητική αλλαγή ανέλαβε ως υπουργός Οικονομικών της Ελλάδας να υλοποιήσει το σχέδιο. Ο Γιάνης Βαρουφάκης ήταν οικονομολόγος γνωστός για την ειδίκευσή του στον τομέα της θεωρίας των παιγνίων, ωστόσο τους όρους του παιχνιδιού δεν τους καταλάβαινε ή τους αγνοούσε συνειδητά.
Η πρώτη του εμφάνιση στο Eurogroup, κατά την οποία εν είδει πανεπιστημιακής διάλεξης μάς εξήγησε πόσο ανίδεοι είμαστε όλοι, διέλυσε εξαρχής οποιαδήποτε καλή διάθεση και αποδείχθηκε καταστροφική για την περαιτέρω συνεργασία. Οι προκλητικές απόψεις και οι εσκεμμένα αντισυμβατικοί του τρόποι πήγαιναν χέρι χέρι στην περίπτωση του Βαρουφάκη. Αποκήρυξε την προηγούμενη πολιτική ως ένα συνδυασμό “τοξικών λαθών” και της είχε ήδη δείξει το μεσαίο του δάχτυλο δημοσίως – ένας υπουργός με αέρα ποπ σταρ που με άφηνε παγερά αδιάφορο. Τα έβρισκα όλα αυτά σαχλά, σε μεγάλη απόσταση από τη σοβαρότητα του κύκλου των υπουργών Οικονομικών και την ένταση που απαιτούσε η περίσταση.
Ούτε ήθελα να ανταγωνιστώ με την αναμφισβήτητη δυναμική του αστέρα που ενθουσίαζε τους επαγγελματίες των μίντια, ειδικά στη Γερμανία, ούτε όμως ήθελα να υποχωρήσω στην αέναη παρουσία του στα μίντια. Από τους σημαντικότερους Ευρωπαίους ομολόγους του, ήμουν επιδεικτικά ο τελευταίος που επισκέφθηκε. Οταν τελικά ήρθε στο Βερολίνο, με συμβούλευσαν οι συνεργάτες μου να αποφύγω μια κοινή δημόσια εμφάνιση εξαιτίας των χιλιοτραγουδισμένων επικοινωνιακών ικανοτήτων του. Εγώ όμως επέμεινα στο συνηθισμένο πρωτόκολλο των επισκέψεων, δηλαδή μπροστά στη σημαία και με συνέντευξη Τύπου.
Ο Βαρουφάκης εμφανίστηκε συνοδευόμενος από τον αναπληρωτή υπουργό Οικονομικών, Ευκλείδη Τσακαλώτο. Οταν ο Βαρουφάκης μου εξήγησε διεξοδικά ότι στην κυβέρνησή του, με εξαίρεση τον ίδιο, ήταν όλοι άσχετοι και τόνισε μάλιστα πως ο ίδιος δεν είναι μέλος του ΣΥΡΙΖΑ, παρενέβη ο Τσακαλώτος και είπε “εγώ ξέρω”. Αυτό με έκανε να αντιδράσω λέγοντας ότι προφανώς εκείνος είναι ο επιβλέπων. Από αυτή την ανταλλαγή απόψεων αυτό που μου έμεινε, και θα μπορούσε να είναι κι ένα συμπέρασμα για τη σύντομη θητεία του Βαρουφάκη, είναι “συμφωνούμε πως διαφωνούμε”.»
Η Μέρκελ δεν ήθελε να ρισκάρει την γαλλογερμανική συνεργασία
Το δημοψήφισμα και η σύσκεψη Μέρκελ, Αλτμάιερ, Γκάμπριελ, Σόιμπλε και Σταϊνμάιερ
Όταν ο τότε Έλληνας πρωθυπουργός, Αλέξης Τσίπρας αποφάσισε να διεξάγει το δημοψήφισμα της 5ης Ιουλίου 2015, η εικόνα μίας επικείμενης αναμέτρησης εδραιώθηκε. Μετά το δημοψήφισμα προγραμματίστηκε, συνάντηση των αρχηγών κρατών και κυβερνήσεων του Eurogroup για το επόμενο Σαββατοκύριακο.
Ο Σόιμπλε συνεχίζει λέγοντας «Γι’ αυτό συναντηθήκαμε το βράδυ της Πέμπτης για την εσωτερική συμφωνία του συνασπισμού στην Καγκελαρία – η Άνγκελα Μέρκελ, ο Πίτερ Αλτμάιερ, ο Ζίγκμαρ Γκάμπριελ, ο Φρανκ-Βάλτερ Σταϊνμάγερ και εγώ. Υποστήριξα ένα τάιμ άουτ (προσωρινή αποχώρηση της Ελλάδας από την Ευρωζώνη) γιατί καμία άλλη λύση δεν φαινόταν να είναι εφικτή.
Προς δική μου έκπληξη, ο Γκάμπριελ συμφώνησε επανειλημμένα μαζί μου, ενώ ο Σταϊνμάγερ παρέμεινε σιωπηλός. Εξαιτίας αυτού, μπήκα σε διαμάχη με τη Μέρκελ, η οποία απάντησε στα σχόλιά μου, λέγοντας ότι θα το έκανε αυτό μόνο σε συμφωνία με τον Φρανσουά Ολάντ, και εκείνος δεν συμφωνούσε.
To διπλό παιχνίδι του Γκάμπριελ και η μεταστροφή Τσίπρα
Μετά από την κυβερνητική σύσκεψη ακολουθούσε η συνάντηση των αρχηγών κρατών και κυβερνήσεων, με τον Σόιμπλε να αφηγείται στο βιβλίο του: «Μόνο αργότερα συνειδητοποίησα πως ο Γκάμπριελ έπαιζε μάλλον διπλό παιχνίδι. Στην καγκελαρία συμφωνούσε μαζί μου και μετά έλεγε στα σόσιαλ μίντια ότι σε μια τόσο δύσκολη κατάσταση κάθε δυνατή πρόταση πρέπει να εξεταστεί αμερόληπτα. Την ίδια στιγμή όμως μαζί με τον Μοσκοβισί επιχειρηματολογούσαν σθεναρά κατά ενός αποκλεισμού της Ελλάδας στο πλαίσιο των Ευρωπαίων Σοσιαλδημοκρατών».
Οταν στη συνέχεια συζητήθηκε το τάιμ άουτ, 15 από τους 19 υπουργούς Οικονομικών τάχθηκαν υπέρ, ενώ εκτός από τον Τσακαλώτο διαφώνησαν ο Σαπέν, ο Ιταλός Πιερ Κάρλο Παντοάν και ο Κύπριος Χάρης Γεωργιάδης.
Στη Σύνοδο Κορυφής που ακολούθησε η εικόνα ήταν πολύ διαφορετική, η Μέρκελ ήταν διστακτική και ο Τσίπρας είχε την υποστήριξη των Τζέφρεϊ Σακς, Πολ Κρούγκμαν και Τζόζεφ Στίγκλιτζ, τονίζει ο Σόιμπλε, ο οποίος περιγράφει την «κωματώδη» κατάσταση στην οποία βρίσκονταν στο τέλος της συνεδρίασης οι συμμετέχοντες. «Αυτό είναι επίτευξη συναίνεσης διά της κόπωσης. Η Μέρκελ είναι ειδική σε αυτό», ανέφερε.
Τέλος, ο Σόιμπλε εξαίρει την τελική μεταστροφή του Τσίπρα με την αποδοχή του προγράμματος. «Ηταν ένα θαρραλέο βήμα και ο Τσίπρας πέτυχε στη συνέχεια αξιοπρόσεκτα πράγματα, γεγονός που έδωσε την ευκαιρία στην επόμενη κυβέρνηση να σταθεροποιήσει πάνω σε αυτή τη βάση την Ελλάδα. Αυτό αξίζει αναγνώριση».
