Οι εξελίξεις θα ωθήσουν τα κράτη μέλη της ένωσης να υιοθετήσουν μία στρατηγική υπεράσπισης του εθνικού του συμφέροντος, διαλύοντας τα πολιτικά θεμέλια της ένωσης που ξεκίνησε με τις συνθήκες της Ρώμης το 1957.
Τo πολιτικό σχέδιο της Ενωμένης Ευρώπης έχει καταρρεύσει εξαιτίας ενός συνδυασμού πολιτικής παράλυσης, γεωπολιτικών αναταράξεων και παταγώδους οικονομικής αποτυχίας, τερματίζοντας οποιεσδήποτε φιλοδοξίες της ΕΕ να παραμείνει μια παγκόσμια δύναμη.
Το ζήτημα είναι πλέον ποιος θα καλύψει το κενό…
Η εξέλιξη αυτή είναι βέβαιο ότι θα ωθήσει τα κράτη μέλη της ένωσης να επιλέξουν να υιοθετήσουν μία στρατηγική υπεράσπισης του εθνικού του συμφέροντος, διαλύοντας τα πολιτικά θεμέλια της ένωσης που ξεκίνησε με τις συνθήκες της Ρώμης το 1957.
Ύστερα από δεκαετίες προειδοποιήσεων και υποτονικής ανάπτυξης, οι ηγέτες της περιοχής έρχονται ξαφνικά αντιμέτωποι με ένα μπαράζ αποδείξεων ότι η υπό εξέλιξη παρακμή δεν θα συναντήσει φραγμό.
Ο απονομιμοποιημενος πρόεδρος της Γαλλίας Emmanuel Macron βρίσκεται σε πολιτική ομηρία καθώς ο Εθνικός Συναγερμός της Marine Le Pen μπορεί με την απειλή veto να μπλοκάρει οποιαδήποτε νομοθετική πρωτοβουλία – και το μόνο που μπορεί να ελπίσει είναι η «ανοχή» από τη μεγαλύτερη πολιτική δύναμη σε αριθμό ψήφων στη χώρα.
Η μεγαλύτερη αυτοκινητοβιομηχανία της Γερμανίας έκανε λόγο για το κλείσιμο εργοστασίων για πρώτη φορά στη μεταπολεμική ιστορία καθώς το οικονομικό μοντέλο που κατέστησε την χώρα «ατμομηχανή» της οικονομίας της ηπείρου πλέον δεν είναι βιώσιμο.
Οι αμερικανικοί τεχνολογικοί γίγαντες γυρίζουν την πλάτη τους στην ευρωπαϊκή αγορά λόγω των νέων περιορισμών που υιοθέτησε στην τεχνητή νοημοσύνη.
Ο πόλεμος διά αντιπροσώπων στην Ουκρανία, την ίδια ώρα, έχει ρίξει φως στις αμυντικές αδυναμίες των δυτικών στρατευμάτων καθώς οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοι αγωνίζονται να συνεχίσουν να εξοπλίζουν το Κίεβο.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες και οι Ευρωπαίοι σύμμαχοί τους καταστρέφουν τους δικούς τους στρατούς και οικονομίες για να πολεμήσουν μια ολοένα και πιο μάταιη σταυροφορία κατά της Ρωσίας.
Οι ευρωπαϊκές χώρες χάνουν την αξιοπιστία τους και στην αγορά χρέους με χαρακτηριστικότερη την πρόσφατη υποβάθμιση των οικονομικών προοπτικών της Γαλλίας από τη Fitch ουσιαστικά προειδοποιώντας με υποβάθμιση του αξιόχρεου της χώρας, μία ημέρα αφότου η κυβέρνηση παρουσίασε τον προϋπολογισμό της για το 2025.
Πρόκειται για μια άμεση «ψήφο μομφής» στις προσπάθειες του πρωθυπουργού Michel Barnier να αντιμετωπίσει την απότομη επιδείνωση των δημόσιων οικονομικών.
Ο «λογαριασμός» για το Ουκρανικό
Οι ευρωπαϊκές χώρες την ίδια ώρα αντιμετωπίζουν τις συνέπειες της σχεδόν ενιαίας στάσης των ηγετών τους στον πόλεμο με τη Ρωσία όπου υποτάχθηκαν στις επιδιώξεις των ΗΠΑ.
Η γερμανική μεταποίηση συνεχίζει να παραπαίει εν μέσω κυρώσεων για το ρωσικό φυσικό αέριο που έχουν αυξήσει δραστικά τις τιμές της ενέργειας, ενώ οι κοινωνικές υπηρεσίες σε όλη την ήπειρο αγωνίζονται να προσαρμοστούν στο κόστος της φιλοξενίας Ουκρανών προσφύγων προκαλώντας μεγάλη κοινωνική αγανάκτηση.
Οι ηγέτες της ΕΕ, οι περισσότεροι πλέον αντιμετωποι με κοινωνικές πλειοψηφίες, εμφανίζονται αδιάλλακτοι εν μέσω της κοινής αντίθεσης στην εξωτερική και εσωτερική πολιτική τους καθώς οι διαδηλώσεις υπέρ της ειρήνης εξαπλώνονται σε ολόκληρη την ήπειρο.
Ο Γάλλος Πρόεδρος Emmanuel Macron αντιμετώπισε συνεχή αντίσταση στις περικοπές των σκληρά κερδισμένων εργασιακών δικαιωμάτων, ενώ αγρότες στην Πολωνία και σε άλλες χώρες έχουν διαδηλώσει ενάντια στα νεοφιλελεύθερα οικονομικά μέτρα που ευνοούν την ουκρανική αγροτική παραγωγή έναντι της εγχώριας.
Απομυζούν κυριολεκτικά τη μικρή οικονομική δυναμική που υπάρχει στην Ευρώπη
Οι πληθυσμοί των ευρωπαϊκών κρατών γίνονται φτωχότεροι μέρα με τη μέρα.
Η ενεργειακή κρίση είναι εδώ.
Υπάρχει μια μεταποιητική κρίση σε εξέλιξη.
Η βιομηχανική τους παραγωγή υποχωρεί δραστικά, το ίδιο και η παραγωγικότα.
Η αποτυχία αντιμετώπισης των απειλών
Όλες αυτές οι εξελίξεις αναδεικνύουν την αποτυχία της ΕΕ να ενεργήσει ως συνεκτικό και δυναμικό οικονομικό μπλοκ, διαβρώνοντας την ισχύ της και υποβαθμίζοντας την ικανότητά της να ανταποκρίνεται σε ένα ευρύ φάσμα απειλών - από την κινεζική βιομηχανική πολιτική έως τις γεωπολιτικές αναταράξεις όπως αυτές που έχει ενεργοποιήσει το Ουκρανικό ή ακόμη και μια μελλοντική μη φιλική κυβέρνηση στις ΗΠΑ.
Η πρόσφατη απάθεια ή η απώθηση από τις κυβερνήσεις μετά το κάλεσμα αφύπνισης του πρώην Ιταλού πρωθυπουργού Mario Draghi για περισσότερες επενδύσεις και κοινού δανεισμού για την καταπολέμηση της ασθενούς αύξησης της παραγωγικότητας υπογραμμίζουν πώς η περιοχή έχει παραιτηθεί από την προσπάθεια.
«Αν ήθελες να είσαι γεωπολιτική δύναμη, τότε η οικονομική ισχύς είναι το βασικό συστατικό», λέει ο Guntram Wolff, καθηγητής στο Ελεύθερο Πανεπιστήμιο των Βρυξελλών και ανώτερος συνεργάτης στο think tank Bruegel.
«Η αποτυχία στην αύξηση της παραγωγικότητας ήταν απλώς καταστροφική.
Η Ευρώπη είναι ακόμα πλούσια, αλλά η υστέρηση επί 20 χρόνια έχει τεράστιες επιπτώσεις».
Το θεμελιώδες πρόβλημα είναι ότι ο κόσμος βιώνει τις δραματικές αλλαγές της κλιματικής αλλαγής, της δημογραφικής γήρανσης και της μετάβασης σε μια μεταβιομηχανική οικονομία — όλα τα σύγχρονα φαινόμενα στα οποία η ικανότητα και η προθυμία της Ευρώπης να ανταποκριθεί εμφανίζεται μειωμένη.
Οι γεωπολιτικοί αντίπαλοι της επιδιώκουν να εκμεταλλευτούν αυτούς τους μετασχηματισμούς, ενώ πάρα πολλά από τα μεγαλύτερα μέλη της ΕΕ επιβαρύνονται με οικονομικά μοντέλα που απέτυχαν να αποδώσουν για πάρα πολύ καιρό - και ανήσυχους ψηφοφόρους που δεν είναι έτοιμοι να υιοθετήσουν εναλλακτικές.
«Κάτι αλλάζει πολύ, πολύ δραματικά και πολύ, πολύ βαθιά σε αυτόν τον κόσμο», δήλωσε ο πρώην πρόεδρος της Πολωνίας, Aleksander Kwasniewski, σε συνέντευξή του.
«Δεν μπορούμε να αντιδράσουμε σωστά, γιατί είμαστε πολύ αργοί».
Φυσικά, η Κίνα παλεύει με τη δική της οικονομική επιβράδυνση και οι ΗΠΑ οδεύουν προς μια κρίσιμη προεδρική εκλογή με τα δημόσια οικονομικά τους σε μη βιώσιμη βάση.
Αλλά και τα δύο αυτά κράτη έχουν συγκεντρωτικά συστήματα αποφάσεων σε μεγάλο βαθμό και συγκεντρώνουν τεράστια ποσά ιδιωτικού ή δημόσιου κεφαλαίου για άμυνα και επενδύσεις σε τεχνολογία αιχμής.
Η Ευρώπη δεν έχει κανένα από αυτά τα πλεονεκτήματα — και αυτό είναι όλο και πιο προφανές.
Σίγουρα, το βιοτικό επίπεδο στις πλούσιες οικονομίες της δεν βρίσκονται στα πρόθυρα της κατάρρευσης.
Ορισμένες χώρες μπορεί να επωφεληθούν από επενδυτικές ή εμπορικές συμφωνίες με τις ΗΠΑ, την Κίνα ή τη Ρωσία.
Όμως, όσο περισσότερο επιμένουν οι τρέχουσες τάσεις, τόσο μεγαλύτερη θα είναι η ευπάθεια της Ευρώπης σε δραματικά οικονομικά σοκ.
«Πιστεύω πραγματικά ότι κινδυνεύουμε», παραδέχθηκε ο Macron νωρίτερα αυτό το μήνα σε πάνελ στο Βερολίνο.
«Στα επόμενα δύο με τρία χρόνια, αν ακολουθήσουμε την κλασική ατζέντα μας, θα είμαστε εκτός αγοράς.
Δεν έχω καμία αμφιβολία».
Αυτοί οι κίνδυνοι έχουν ήδη αρχίσει να αποκρυσταλλώνονται για την ΕΕ, καθώς η εξάρτηση του μπλοκ από την κινεζική οικονομία αυξάνεται ακόμη και παρά τον αυξανόμενο αριθμό αντιπαραθέσεων με το Πεκίνο.
Η ρήξη με το παλαιό μοντέλο
Η απώλεια των φθηνών ρωσικών ορυκτών καυσίμων μετά τη στρατιωτική επιχείρηση στην Ουκρανία το 2022 και η έλευση της επιθετικής βιομηχανικής πολιτικής του προέδρου των ΗΠΑ Joe Biden σηματοδοτούν μια ρήξη με το παλιό μοντέλο που επέτρεψε στις εξαγωγικές οικονομίες της Ευρώπης να ανθίσουν.
Αυτό προσθέτει στις προϋπάρχουσες προκλήσεις που θέτει η άνοδος της Κίνας και της δικής της τεράστιας μηχανής παραγωγής, και το παγκόσμιο άλμα προς τα εμπρός στην τεχνολογική καινοτομία που έχει παρακάμψει σε μεγάλο βαθμό την περιοχή.
«Η Ευρώπη βρίσκεται σε κίνδυνο», λέει στο Fortune ο David Galbraith, επιχειρηματίας στον χώρο της τεχνολογίας και επενδυτής που έχει περάσει την καριέρα του δουλεύοντας και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού και θεωρεί ότι η παγκόσμια οικονομία βρίσκεται στη μέση ενός μετασχηματισμού που μοιάζει με τη βιομηχανική επανάσταση.
«Κοιτάξτε τι συνέβη σε χώρες που απέτυχαν να εκβιομηχανισθούν», είπε. «Δεν τα πήγαν πολύ καλά».
Το αποτέλεσμα απειλεί να προκαλέσει ζημιά που υπερβαίνει την απλή υστέρηση σε επενδύσεις και παραγωγικότητα: οι ηγέτες της περιοχής χάνουν την εμπιστοσύνη τους στο ευρωπαϊκό εγχείρημα.
Δεν είναι μόνο ευρωσκεπτικιστές όπως ο Ούγγρος Vikror Οrban που αναδεικνύουν τα οικονομικά και γεωπολιτικά αδιέξοδα τα οποία πρέπει να αντιμετωπιστούν.
Οι αξιωματούχοι των μεγάλων ευρωπαϊκών χωρών αρχίζουν να βλέπουν την ΕΕ ως εμπόδιο το οποίο πρέπει να το παρακάμψουν — αντί ως πηγή ευημερίας και προστασίας που αντιπροσώπευε μέχρι τώρα.
Γάλλοι αξιωματούχοι μιλούν για σφυρηλάτηση βαθύτερης ολοκλήρωσης με μια μικρότερη ομάδα χωρών εκτός του πλαισίου του μπλοκ λόγω της γερμανικής στάσης που δεν αποδέχεται βαθύτερη οικονομική ολοκλήρωση, όπως στην περίπτωση του κοινού δανεισμού.
Πολωνοί αξιωματούχοι αναφέρουν παρόμοιες πρωτοβουλίες στον τομέα της άμυνας. Ο πρωθυπουργός της Ισπανίας, παραδοσιακά ένα από τα πιο φιλοευρωπαϊκά κράτη, υπονομεύει τον προσανατολισμό της χώρας, προσαρμόζοντας την εμπορική της πολιτική για να προσκαλέσει τις κινεζικές επενδύσεις.
«Η γεωπολιτική της διαίρεσης λειτουργεί πραγματικά», λέει ο Jamie Rush, επικεφαλής οικονομολόγος της Bloomberg Economics.
«Η Κίνα κατευθύνει την ισπανική πολιτική προς την ΕΕ επενδύοντας.
Ο Orban ενεργεί με βάση άλλη λογική γεωπολιτικών συμμαχιών.
Όλα αυτά υπονομεύουν την πίστη στο ευρύτερο πολιτικό σχέδιο — όχι μόνο για τους πολιτικούς, αλλά και για τους επενδυτές».
Το χάσμα παραγωγικότητας της ΕΕ επιτρέπει στις ΗΠΑ να προχωρήσουν σε ένα άλλο οικονομικό μοντέλο.
Στελέχη και επενδυτές αρχίζουν να εκδηλώνουν παρόμοιες αμφιβολίες και για την Ευρώπη, κυρίως με τις πρόσφατες αποφάσεις της Apple Inc. και της Meta Platforms Inc. να αποκλείσουν τα τελευταία προϊόντα τεχνητής νοημοσύνης τους από την αγορά της ΕΕ - υποβαθμίζοντας τον ισχυρισμό του μπλοκ ότι είναι το σημείο αναφοράς για τα παγκόσμια πρότυπα.
Προηγουμένως, οι περισσότερες παγκόσμιες εταιρείες έκριναν την ενιαία αγορά ως πολύ μεγάλη και προσοδοφόρα για να την εγκαταλείψουν, παρά την επαχθή ρυθμιστική πρακτική.
Αντίθετα, οι αμερικανικοί τεχνολογικοί γίγαντες αποφάσισαν ότι οι κανόνες τεχνητής νοημοσύνης της ΕΕ ήταν πολύ περιοριστικοί.
Με αυτό το παγκόσμιο πολιτικό και επενδυτικό σκηνικό να να μετασχηματίζεται, ο Draghi - ο πρώην πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας - κατέθεσε ένα σχέδιο για την ανάταξη του μπλοκ τον Σεπτέμβριο, ενώ εξιστόρησε με ελάχιστες λεπτομέρειες τον κίνδυνο της αποσύνθεσης της περιοχής ως οικονομικής δύναμης.
Η σχετική παρακμή της ΕΕ είναι αδιάκοπη κατά το τέταρτο του αιώνα μετά τη νομισματική ένωση.
Μια ανάλυση του Bloomberg Economics δείχνει ότι η οικονομία του μπλοκ θα ήταν περίπου 3 τρισεκατομμύρια ευρώ (3,3 τρισεκατομμύρια δολάρια) μεγαλύτερη αν είχε συμβαδίσει με τις ΗΠΑ - αρκετά για να αυξήσει το εισόδημα του μέσου εργαζομένου κατά περίπου 13.000 ευρώ ετησίως.
Η Ευρώπη έχει χάσει τη βούληση για ισχύ και αναμένεται κάποιος να καλύψει το κενό – γιατί ως γνωστόν η φύση τα απεχθάνεται.
www.bankingnews.gr