Πολλαπλά ερωτήματα προκαλούν τα στοιχεία που έχουν δει το φως της δημοσιότητας για τα κονδύλια του Ταμείου Ανάκαμψης. Με συνολική χρηματοδότηση ύψους 36 δισ. ευρώ για την Ελλάδα, εστιάζει σε στρατηγικούς τομείς όπως η ψηφιακή και η πράσινη μετάβαση, η καινοτομία, οι υποδομές και η εκπαίδευση. Οι πόροι του Ταμείου Ανάκαμψης διοχετεύονται στην οικονομία είτε μέσω επιχορηγήσεων είτε μέσω δανείων με χαμηλό επιτόκιο προς τις ελληνικές επιχειρήσεις.
Ωστόσο, όπως φαίνεται, από τους ευρωπαϊκούς πόρους αποκλείονται οι ελληνικές μικρομεσαίες επιχειρήσεις που αποτελούν και τη λεγόμενη «ραχοκοκαλιά» της οικονομίας μας. Αυτή την άποψη συμμερίζεται και το Γραφείο Προϋπολογισμού της Βουλής, σε έκθεσή του που παρουσίασε πριν από λίγες ημέρες.
Τα δάνεια του Ταμείου διοχετεύονται μέσω των εμπορικών τραπεζών, με τις οποίες υπογράφονται επιχειρησιακές συμφωνίες, για να χρηματοδοτηθούν επενδύσεις.
Ωστόσο, τα δάνεια δεν καλύπτουν πλήρως το ύψος της επένδυσης (καλύπτουν έως το 50%), αλλά εκείνο τροφοδοτείται επίσης από ίδια κεφάλαια των επενδυτών ή/και άλλα δάνεια συγχρηματοδότησης, χορηγούμενα από τις συμβεβλημένες εμπορικές τράπεζες. Συνεπώς, η χρηματοδότηση μιας επένδυσης μέσω δανείου από το Ταμείο Ανάκαμψης προϋποθέτει την κινητοποίηση ίδιων πόρων από τον επενδυτή (είτε ιδίων είτε δανειακών κεφαλαίων).
Οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις (ΜμΕ) είναι δυσκολότερο να χρηματοδοτήσουν μια επένδυση σε σχέση με τις μεγάλες επιχειρήσεις, καθώς υστερούν σε ίδια κεφάλαια και είναι δυσκολότερη η πρόσβαση σε τραπεζικές πιστώσεις. Σύμφωνα με μελέτες της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και του ΟΟΣΑ, οι ελληνικές ΜμΕ εξαρτώνται κυρίως από τον τραπεζικό δανεισμό, ενώ η πρόσβασή τους σε εναλλακτικές μορφές χρηματοδότησης, όπως οι κεφαλαιαγορές, παραμένει περιορισμένη.
Το 18% μάλιστα των ΜμΕ δηλώνει δυσκολίες στην πρόσβαση σε χρηματοδότηση, ποσοστό σημαντικά υψηλότερο από τον μέσο όρο της ευρωζώνης (9%).
Η Ερευνα Δανεισμού της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας για το 2024 αποκαλύπτει ότι οι ΜμΕ συνεχίζουν να αντιμετωπίζουν υψηλότερα κόστη δανεισμού σε σύγκριση με τις μεγαλύτερες επιχειρήσεις, παρά τη μικρή χαλάρωση των πιστωτικών όρων. Τα υψηλά επιτόκια και οι αυξημένες τραπεζικές χρεώσεις εξακολουθούν να επηρεάζουν δυσανάλογα τις ΜμΕ.
Αυτή η τάση αναδεικνύει τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν στην πρόσβαση σε προσιτή χρηματοδότηση, η οποία παραμένει πιο αυστηρή σε σχέση με τις μεγαλύτερες εταιρίες. Δεδομένων των χρηματοδοτικών περιορισμών που αντιμετωπίζουν οι ελληνικές ΜμΕ, ένα κρίσιμο ερώτημα είναι κατά πόσο τα δάνεια του Ταμείου καταλήγουν αποκλειστικά ή στον μεγαλύτερο βαθμό σε μεγάλες εταιρίες και δεν απορροφούνται επίσης από μικρομεσαίες επιχειρήσεις.
Ερωτήματα
Για να γίνει αντιληπτή η βάση του παραπάνω ερωτήματος θα πρέπει να γίνει κατανοητός ο ρόλος των μικρομεσαίων επιχειρήσεων στην ελληνική οικονομία. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το 2023, η συντριπτική πλειονότητα των ελληνικών επιχειρήσεων είναι μικρομεσαίες (99,9%) και παράγουν κατά μέσο όρο το 67% της προστιθέμενης αξίας και το 84,6% της απασχόλησης, ενώ οι πολύ μικρές επιχειρήσεις (0-9 εργαζόμενοι) αποτελούν τη ραχοκοκαλιά της ελληνικής οικονομίας και απαρτίζουν το 94,7% των ΜμΕ. Αξιοσημείωτο είναι ότι οι τελευταίες απασχολούν το 50% του συνολικού εργατικού δυναμικού στην Ελλάδα.
Οι μεγάλες επιχειρήσεις, που είναι μόλις το 0,1% του συνολικού αριθμού, συνεισφέρουν στην οικονομία το 33% της προστιθέμενης αξίας και το 15,4% της απασχόλησης.
Σύμφωνα με στοιχεία της Ειδικής Υπηρεσίας Συντονισμού του ΤΑΑ του υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, από το 2022 έως τον Αύγουστο του 2024, μέσω δανείων του Ταμείου Ανάκαμψης, έχουν πραγματοποιηθεί επενδύσεις στην οικονομία ύψους 12,4 δισ. ευρώ. Από τις επενδύσεις αυτές, το 43% χρηματοδοτήθηκε από δάνεια του Ταμείου, το 33,7% από δάνεια συγχρηματοδότησης και το 23,3% από ίδια κεφάλαια.
Ετσι, το Ταμείο Ανάκαμψης χρηματοδοτεί λιγότερη από τη μισή δαπάνη της επένδυσης, με το μεγαλύτερο μέρος να πρέπει να καλυφθεί από την ίδια την επιχείρηση (είτε με ίδια είτε με δανειακά κεφάλαια).
Τεράστιο το χάσμα στις δανειοδοτήσεις: 860.000.000 € στους μικρούς, 4,5 δισ. € στους μεγάλους
Σύμφωνα με τα ίδια στοιχεία, από τον συνολικό αριθμό των δανείων (341), το 55,5% (172 δάνεια, ύψους 860 εκατομμυρίων ευρώ) έχει χορηγηθεί σε μικρομεσαίες επιχειρήσεις και το 49,5% (169 δάνεια, ύψους 4,5 δισεκατομμυρίων ευρώ) σε μεγάλες. Βλέπουμε λοιπόν πως τα δάνεια του Ταμείου έχουν σχεδόν ισομοιραστεί μεταξύ ΜμΕ και μεγάλων επιχειρήσεων, ωστόσο τα ποσά που έχουν διανεμηθεί είναι χαοτικά μεταξύ τους.
Το γεγονός αυτό είναι πολύ σημαντικό, καθώς ο τραπεζικός δανεισμός αποτελεί την κύρια πηγή χρηματοδότησης των ελληνικών ΜμΕ, με πολλές από αυτές να αντιμετωπίζουν σημαντικές δυσκολίες στην πρόσβαση σε χρηματοδότηση.
Ενδιαφέρον παρουσιάζει η κατανομή των δανείων του Ταμείου Ανάκαμψης ανά κατηγορία επένδυσης, καθώς εμφανίζει σημαντικές διαφορές μεταξύ επιχειρήσεων διαφορετικού μεγέθους. Σε όλες τις επιχειρήσεις, ανεξαρτήτως μεγέθους, μεγάλο μέρος των επενδύσεων συγκεντρώνεται στις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας. Ωστόσο, οι υπόλοιπες επενδύσεις διαφέρουν ουσιωδώς μεταξύ των μεγάλων και των μικρομεσαίων επιχειρήσεων. Οι πρώτες στοχεύουν κυρίως στους τομείς του ψηφιακού μετασχηματισμού και της βιομηχανίας, ενώ οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις επενδύουν πρωτίστως στον τουρισμό.
Πηγή: Κυριακάτικη Δημοκρατία
