Ένα από τα φαινόμενα που φοβούνται περισσότερο οι πιλότοι είναι τα κενά αέρος.
Σε ένα τέτοιο σενάριο, ένα αεροσκάφος μπορεί να πέσει στο έδαφος και να συντριβεί εκτός εάν ο πιλότος λάβει τα σωστά αντίμετρα.
Η γερμανική οικονομία υποφέρει αυτήν τη στιγμή από κάτι τέτοιο.
Ύστερα από μια απίστευτα μεγάλη άνοδο, ανακάλυψε ξαφνικά ότι ο ανοδικός άνεμος κάτω από τα φτερά της την έχει εγκαταλείψει επισημαίνει ο καθηγητής Οικονομικών Eric Gujer σε άρθρο του στη Neue Zürcher Zeitung (NZZ) .
Οι επιμέρους τομείς, συμπεριλαμβανομένων των χημικών και αυτοκινητοβιομηχανιών, αντιμετωπίζουν σημαντικές δυσκολίες.
Συνολικά, η οικονομία παραμένει στάσιμη από πριν από την πανδημία.
Καθ' όλη τη διάρκεια του 2023 και του 2024, η χώρα παρέμεινε βυθισμένη στην ύφεση.
Η Γερμανία βρίσκεται σε πτωτική πορεία.
Υποφέρει από πολλές... παθήσεις, αλλά δύο εξελίξεις είναι ιδιαίτερα εντυπωσιακές.
Το τέλος του αναπτυξιακού μοντέλου
Ακόμη και επί πρώην καγκελαρίου Angela Merkel, το ποσό των επιδοτήσεων που προσέφερε το κράτος είχε αρχίσει να αυξάνεται.
Υπό την τρέχουσα κυβέρνηση, ο λεγόμενος συνασπισμός του φωτεινού σηματοδότη –αναφορά στα χρώματα που συνδέονται με τα πολιτικά του κόμματα, τους Σοσιαλδημοκράτες, τους Πράσινους και τους φιλοεπιχειρηματικούς Ελεύθερους Δημοκράτες – έχουν ξεφύγει εντελώς από τον έλεγχο.
Σύμφωνα με το Kiel Institute for the World Economy, η κυβέρνηση δαπανά φέτος 127 δισεκατομμύρια ευρώ σε τέτοιες επιδοτήσεις: για την παραγωγή επεξεργαστών για υπολογιστές στα ανατολικά της χώρας, για σκάφη αναψυχής, για το μηνιαίο εισιτήριο τρένου των 49 ευρώ και για επιδόματα μετακινήσεων κλπ.
Οι κοινωνικές δαπάνες αυξάνονται επίσης σταθερά.
Αυτά ανέρχονται πλέον σε ένα ετήσιο σύνολο περίπου 212 δισεκατομμυρίων ευρώ, ή 35% του ομοσπονδιακού προϋπολογισμού.
Αυτή η κατηγορία περιλαμβάνει το λεγόμενο Bürgergeld, το βασικό επίδομα πρόνοιας της Γερμανίας για άτομα χρήζοντα βοήθειας, καθώς και επιδοτήσεις στο συνταξιοδοτικό ταμείο.
Κενά στις δαπάνες υποδομής
Η ετυμηγορία των ερευνητών του Κίελου είναι καταστροφική και αξίζει να αναφερθεί εκτενώς: «Τα μέσα πολιτικής επιδοτήσεων της ομοσπονδιακής κυβέρνησης είναι πολύ περίπλοκα, αδιαφανή, ασυντόνιστα, ετερογενή ως προς τους στόχους και τα αποτελέσματα και συχνά αντιφατικά.
Επομένως, είναι αδύνατο να περιγραφεί αυτό ως μια ορθολογική πολιτική επιδοτήσεων.
Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής χρησιμοποιούν ένα σύνολο μέτρων οικονομικής ενίσχυσης για την καταπολέμηση της ζημίας και των ανεπιθύμητων παρενεργειών που έχουν προκαλέσει αυτά τα ίδια»
Αυτή είναι μια από τις σχετικές εξελίξεις. Είναι μια ιστορία υπερβολής και πολιτικών οι οποίοι, σε μια κρίση μεγαλομανίας, πιστεύουν ότι είναι πιο έξυπνοι από τη νοημοσύνη της αγοράς.
Η άλλη εξέλιξη σχετίζεται με την κατάρρευση της γέφυρας Carola στη Δρέσδη, τις γκρεμισμένες γέφυρες των αυτοκινητοδρόμων και τη σιδηροδρομική γραμμή Κολωνίας-Βερολίνου.
Το ταξίδι με το τρένο μεταξύ αυτών των δύο πόλεων διαρκεί τώρα περίπου μία ώρα περισσότερο από ό,τι πριν από 20 χρόνια.
Αυτό συμβαίνει επειδή τα τρένα ICE, τα οποία είναι σχεδιασμένα για ταχύτητες 250 χιλιομέτρων την ώρα, σήμερα φρενάρουν στην περιοχή Weser Uplands με μόλις 80 χιλιόμετρα την ώρα.
Αυτή με τη σειρά της είναι μια ιστορία ελλείψεων επενδύσεων και πολιτικών που δεν είχαν ποτέ αρκετά χρήματα για υποδομές, επειδή πάντα ασχολούνταν με πιο σημαντικά και αριστοκρατικά έργα: τα διόδια που απέτυχαν επειδή παραβίαζαν τη νομοθεσία της ΕΕ ή το όνειρο μιας γερμανικήw Silicon Valley.
Σύμφωνα με υπολογισμούς της ΕΕ, μόνο η Ιρλανδία θα ξοδέψει λιγότερα από τη Γερμανία για την ανανέωση της δημόσιας υποδομής της το επόμενο έτος.
Αυτό δεν προκαλεί έκπληξη, καθώς μόνο το 2,7% του προϋπολογισμού της γερμανικής ομοσπονδιακής κυβέρνησης – 0,4% σε σχέση με το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν – προορίζεται επί του παρόντος για υποδομές.
Η Γερμανία παρακμάζει
Για να παρατηρήσει κανείς αυτήν την εξέλιξη, χρειάζεται μόνο να αγοράσει ένα εισιτήριο τρένου ή να κάνει μια βόλτα στο κέντρο της πόλης της Κολωνίας, το οποίο έχει γίνει όλο και πιο υποβαθμισμένο τα τελευταία 30 χρόνια.
Μόλις λίγα λεπτά με τα πόδια από τον πολυσύχναστο γοτθικό καθεδρικό ναό και τις κομψές, μοντέρνες συνοικίες του παλιού λιμανιού του Ρήνου, ένας επισκέπτης βρίσκεται αντιμέτωπος με απεριποίητα, βρώμικα σοκάκια.
Εδώ βρίσκει κανείς τη θλίψη μιας πόλης που περιέρχεται στη φτώχεια εν μέσω αφθονίας.
Εν τω μεταξύ, το Βερολίνο είναι περήφανο που είναι η φαβέλα της ομοσπονδιακής δημοκρατίας.
Υπάρχουν πολλοί λόγοι για αυτήν τη σημερινή οικονομική στασιμότητα, αλλά ένας από τους πιο σημαντικούς είναι σίγουρα τα τεράστια χρηματικά ποσά που εισρέουν στις κοινωνικές δαπάνες και τη βιομηχανική πολιτική, αλλά λείπουν αλλού λόγω των περιορισμών του λεγόμενου «φρένου του χρέους», την πολιτική που περιορίζει πόσο νέο χρέος μπορεί να αναλάβει το κράτος.
Οι πόροι ενός προϋπολογισμού 500 δισεκατομμυρίων ευρώ χρησιμοποιούνται αναποτελεσματικά με τρόπο που συνορεύει με τη σπατάλη. Ακριβώς όπως η Merkel πριν από αυτούς, τα κόμματα του κυβερνητικού συνασπισμού φαίνεται να αδιαφορούν για το μελλοντικό χάος – μια άλλη περίπτωση της λουδοβίκειας λογικής: «Après moi le déluge» (Μετά από εμένα η καταστροφή).
Ωστόσο, αυτό δεν αποτελεί επιχείρημα κατά του «φρένου» στο χρέος.
Αυτή η πολιτική λειτουργεί άψογα στην Ελβετία, όπου και εφευρέθηκε.
Εδώ, οι πολιτικοί και οι ψηφοφόροι διασφαλίζουν ότι οι δαπάνες εξισορροπούνται εντός του δεδομένου δημοσιονομικού πεδίου της πολιτικής – αν και ακόμη και στην Ελβετία, η τάση για ανεύθυνη κοινωνική πολιτική αυξάνεται και το κοινοβούλιο αγωνίζεται να συμβιβάσει τις πρόσθετες αμυντικές δαπάνες με το «φρένο».
Το «φρένο» του χρέους θα μπορούσε επίσης να λειτουργήσει στη Γερμανία εάν οι κυβερνήσεις δεν προβούν αστόχαστα σε αμφίδρομες δαπάνες για έργα δημόσιας ωφέλειας και κοινωνική πρόνοια.
Αυτό θα αφήσει αρκετά χρήματα για την υποδομή, η οποία χρειάζεται επειγόντως επισκευή
Πόσο πιθανό είναι όμως αυτό;
Ένας εθισμένος θα είχε περισσότερες πιθανότητες να κόψει την ηρωίνη από ό,τι οι Γερμανοί πολιτικοί θα εγκατέλειπαν το «αμάλθειο κέρας» των επιδοτήσεων.
Την ίδια στιγμή, το φρένο χρέους δεν είναι αυτοσκοπός.
Προορίζεται να εγγυηθεί τη μελλοντική βιωσιμότητα εμποδίζοντας το κράτος να επιβαρυνθεί από το υπερβολικό χρέος, καθιστώντας το έτσι ανίκανο να ενεργήσει αποτελεσματικά.
Ωστόσο, εάν αυτή η μελλοντική βιωσιμότητα κινδυνεύει με άλλους τρόπους, μπορεί να έχει νόημα να τροποποιηθεί το φρένο χρέους.
Μεταξύ των μεγάλων δυτικών χωρών, η Γερμανία έχει το χαμηλότερο λόγο χρέους προς ΑΕΠ, στο 64%. Αυτό είναι πολύ χαμηλότερο από τα συγκρίσιμα στοιχεία στο Ηνωμένο Βασίλειο (97%), τη Γαλλία (110%), τις Ηνωμένες Πολιτείες (125%) ή την Ιταλία (141%).
Ως εκ τούτου, η γερμανική κυβέρνηση έχει ένα ορισμένο περιθώριο για να αντιμετωπίσει τις τρέχουσες ανάγκες της.
Επιπλέον, η Γερμανία χειραγωγεί εδώ και καιρό τους δικούς της εθνικούς λογαριασμούς χρησιμοποιώντας «σκιώδεις» προϋπολογισμούς, τα περόφημα ... κεφάλαια εκτός προϋπολογισμού.
Από αυτή την άποψη, περισσότερη διαφάνεια και σαφείς κανόνες θα αποδεικνύονταν επωφελής πρακτική.
Ο τριτος δρόμος της γερμανικής πολιτικής
Τουλάχιστον στην αρχή, οι Σοσιαλδημοκράτες πιθανότατα θα καλωσόριζαν την ιδέα της τροποποίησης του «φρένου» στο χρέος.
Η ρυθμισμένη οικονομία της Γερμανίας είναι εδώ και καιρό αγκάθι στο μάτι της. Κοιτάζοντας προς τις επόμενες ομοσπονδιακές εκλογές, είχαν ακόμη και το θράσος να περιγράψουν την απερίσκεπτη αύξηση του κρατικού χρέους ως «οικονομικό πρόγραμμα».
Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο οποιαδήποτε χαλάρωση του φρένου χρέους πρέπει να συνοδεύεται από αυστηρά «προστατευτικά κιγκλιδώματα».
Τυχόν κεφάλαια που προέρχονται από μια τέτοια αλλαγή πολιτικής θα πρέπει να χρησιμοποιούνται μόνο σε παραγωγικούς τομείς, όπως οι υποδομές, η έρευνα ή η εκπαίδευση.
Πρέπει επίσης να γίνουν επενδύσεις στον τομέα της ασφάλειας, καθώς οι εξωτερικές απειλές έχουν αλλάξει ριζικά και η μεταναστευτική πολιτική της Γερμανίας έχει δημιουργήσει πρόσθετους εσωτερικούς κινδύνους.
Οι στρατιωτικές δαπάνες της χώρας εκπληρώνουν επί του παρόντος τον στόχο του ΝΑΤΟ για 2% του ΑΕΠ.
Ωστόσο, σε αυτή την κατηγορία εντάσσονται και οι συνταξιοδοτικές παροχές για τους στρατιώτες, που δικαίως εντάσσονται στην κοινωνική πολιτική.
Εάν αφαιρεθούν αυτά τα κεφάλαια, η Γερμανία δεν ξοδεύει σημαντικά περισσότερα για την άμυνα από ό,τι στο αποκορύφωμα του περίφημου «μερίσματος της ειρήνης» μετά την πτώση του Τείχους του Βερολίνου.
Οι.... πιλότοι της συμμαχίας του φωτεινού σηματοδότη δεν είναι πλέον σε θέση να επιφέρουν την απαραίτητη αλλαγή παραδείγματος.
Σε λίγο περισσότερο από ένα χρόνο, πιθανότατα θα αντικατασταθούν από έναν κυβερνητικό συνασπισμό που θα αποτελείται από τους Χριστιανοδημοκράτες (μαζί με τον βαυαρικό ομόλογό του, τη Χριστιανοκοινωνική Ένωση) και τους Σοσιαλδημοκράτες, πιθανώς με την προσθήκη τρίτου εταίρου.
Στην καλύτερη περίπτωση, αυτός ο νέος συνασπισμός θα βρει τη δύναμη να κάνει τις καθυστερημένες αλλαγές.
Σήμερα, η επίμονη αδυναμία συμβιβασμού και η τάση προς δογματισμό εξακολουθούν να είναι τα κύρια προβλήματα.
Αλλά η Γερμανία θα ανακτήσει τη δυναμική της μόνο εάν είναι έτοιμη να αμφισβητήσει τους καθιερωμένους τρόπους σκέψης.
Η Ατζέντα 2010 του πρώην Καγκελαρίου Gerhard Schröder παρέχει ένα υπόδειγμα για αυτό.
Οι συντηρητικοί Χριστιανοδημοκράτες θα πρέπει να χαλαρώσουν το φρένο του χρέους για περιορισμένο χρονικό διάστημα.
Σε αντάλλαγμα, οι Σοσιαλδημοκράτες θα πρέπει να συμφωνήσουν για τη μεταρρύθμιση των κοινωνικών δαπανών του κράτους, συμπεριλαμβανομένου του αποτυχημένου προγράμματος Bürgergeld.
Και τέλος, η κυβέρνηση θα έπρεπε να μειώσει τις επιδοτήσεις που έχουν εκτοξευθεί τα τελευταία χρόνια.
Αυτό θα επηρέαζε όλα τα κόμματα, γιατί όλα έχουν μοιράσει οικονομικά δώρα στις βάσεις τους.
Η επίτευξη ενός σημείου γνήσιας βιωσιμότητας θα απαιτούσε συνδυασμό και των τριών αυτών βημάτων.
Καθένας από τους εταίρους του συνασπισμού θα έπρεπε να εγκαταλείψει κάτι και καμία πολιτική δεν πρέπει να θεωρείται ιερή.
Αυτός είναι ο μόνος δρόμος προς την επιτυχία.
Ακόμα κι αν η επόμενη κυβέρνηση συγκεντρώσει το απαραίτητο θάρρος, οι κίνδυνοι παραμονεύουν παντού στην πορεία.
Η αυτοκινητοβιομηχανία θα ασκήσει πιέσεις για επιδοτήσεις για αγορές ηλεκτρικών αυτοκινήτων.
Η Ομοσπονδία Γερμανικών Βιομηχανιών κάνει εκστρατεία για ένα «ειδικό ταμείο μετασχηματισμού».
Αυτό είναι επίσης ένα σύμπτωμα της συνεχιζόμενης παρακμής της Γερμανίας.
Ακόμη και τα «στρατεύματα» της οικονομίας της αγοράς σήμερα προτιμούν να ζητούν δωρεές από το κράτος.
Τι παράδοξο: Η χαραλωση του φρένου του χρέους θα απαιτήσει να κατακτηθεί η τέχνη του όχι.
Τι γίνεται όμως αν όλα αυτά είναι απλά ένα όνειρο; Τότε η Γερμανία θα παραμείνει παγιδευμένη στην τρέχουσα πτωτική της σπείρα.
Για την υπόλοιπη Ευρώπη, αυτό θα ήταν ένα πολύ ζοφερό αποτέλεσμα - κάτι σαν το τελειωτικό πλήγμα.
www.bankingnews.gr