Η παγκόσμια οικονομία μπαίνει σε περίοδο αβεβαιότητας με τον όρο “stagflation” να επιστρέφει δυναμικά στο λεξιλόγιο των επενδυτών.
Πρόσφατη έρευνα της Bank of America δείχνει ότι περίπου το 70 % των διεθνών επενδυτών εκτιμά πως οι Ηνωμένες Πολιτείες μπορεί να βρεθούν σε ένα τέτοιο δυσμενές σενάριο μέσα στους επόμενους δώδεκα μήνες. Η ανησυχία ενισχύεται από το γεγονός ότι η αμερικανική οικονομία κατέγραψε ανάπτυξη μόλις 0,9% στο δεύτερο τρίμηνο του 2025, ενώ ο βασικός πληθωρισμός παραμένει «κολλημένος» στο 3,4%, πολύ πάνω από τον στόχο της Fed.
Η αβεβαιότητα αυτή ανατρέπει τις επενδυτικές στρατηγικές. Ο χρυσός βρίσκεται ξανά στο επίκεντρο, με την τιμή του να έχει ξεπεράσει τα 2.550 δολάρια/ουγγιά τον Αύγουστο του 2025, σημειώνοντας άνοδο σχεδόν 18% από την αρχή του έτους. Την ίδια στιγμή, οι καθαρές εισροές από τις κεντρικές τράπεζες ξεπέρασαν τους 244 τόνους μόνο στο πρώτο τρίμηνο, ενώ οι εκτιμήσεις για το σύνολο του έτους τοποθετούνται στους 900–1.000 τόνους, ένα από τα υψηλότερα επίπεδα των τελευταίων πενήντα ετών. Παράλληλα, η ζήτηση για ομόλογα συνδεδεμένα με τον πληθωρισμό (TIPS) αυξάνεται σταθερά, με τον δείκτη TIPS 10ετίας να κινείται κοντά στο 2,1% πραγματική απόδοση, υψηλότερα από τον μέσο όρο της τελευταίας δεκαετίας.
Αντίθετα, τα μακροπρόθεσμα κρατικά ομόλογα εμφανίζουν έντονες πιέσεις. Η απόδοση του 10ετούς αμερικανικού ομολόγου υποχώρησε κάτω από το 3,8%, ενώ την ίδια στιγμή το spread με το διετές παραμένει αρνητικό κατά –0,9 ποσοστιαίες μονάδες, στοιχείο που ιστορικά προαναγγέλλει ύφεση. Οι επενδυτές, αντιλαμβανόμενοι τη διάβρωση των πραγματικών αποδόσεων λόγω πληθωρισμού, μειώνουν την έκθεση σε duration, κάτι που παρατηρείται σε όλα τα μεγάλα χαρτοφυλάκια συνταξιοδοτικών ταμείων και ασφαλιστικών οργανισμών.
Η εικόνα για το δολάριο είναι ακόμη πιο ανησυχητική. Το αμερικανικό νόμισμα έχει χάσει πάνω από 12% έναντι του ευρώ μέσα στο 2025, ενώ ο δείκτης δολαρίου DXY έχει υποχωρήσει από τις 104 μονάδες τον Ιανουάριο στις 96 μονάδες τον Αύγουστο. Η αποδυνάμωση αυτή υπογραμμίζει την αμφισβήτηση του ρόλου του ως «παγκόσμιου ασφαλούς νομίσματος» και δημιουργεί νέα δεδομένα για τις ισοτιμίες, με το γιεν και το ελβετικό φράγκο να κερδίζουν έδαφος.
Το stagflation δημιουργεί έναν δύσκολο γρίφο για τις κεντρικές τράπεζες. Η Fed έχει ήδη μειώσει τα επιτόκια στο 4,75%, αλλά κάθε νέα κίνηση φέρει τον κίνδυνο να τροφοδοτήσει περαιτέρω τον πληθωρισμό. Αντίστοιχα, η ΕΚΤ διατηρεί τα επιτόκια καταθέσεων στο 3,25%, προσπαθώντας να ισορροπήσει ανάμεσα στη στήριξη της ανάπτυξης και στον έλεγχο των τιμών. Το δίλημμα είναι ξεκάθαρο: περισσότερη χαλάρωση σημαίνει ενίσχυση της ζήτησης αλλά και αναθέρμανση του πληθωρισμού· περισσότερη αυστηρότητα σημαίνει βαθύτερη ύφεση.
Για την Ευρώπη και την Ελλάδα, οι συνέπειες είναι ήδη ορατές. Το ενεργειακό κόστος παραμένει υψηλό, με το φυσικό αέριο να κινείται γύρω στα 40 €/MWh, αρκετά υψηλότερα από τον μέσο όρο της τελευταίας δεκαετίας. Η αύξηση του κόστους χρηματοδότησης αποτυπώνεται και στις αποδόσεις των ελληνικών κρατικών τίτλων, με το 10ετές να έχει ενισχυθεί στο 3,65%, από 3% στην αρχή της χρονιάς. Ωστόσο, η στροφή προς τις ανανεώσιμες πηγές και οι ισχυρές επιδόσεις στον τουρισμό προσφέρουν «μαξιλάρια» ανθεκτικότητας που περιορίζουν τους κινδύνους.
Η προοπτική του stagflation δεν αποτελεί απλώς έναν θεωρητικό κίνδυνο αλλά ένα πραγματικό τεστ αντοχής για τις αγορές. Οι τρέχουσες αποτιμήσεις δύσκολα θα μπορέσουν να σταθούν αν η ανάπτυξη συνεχίσει να επιβραδύνεται ενώ ο πληθωρισμός παραμένει επίμονος. Για τους επενδυτές, το κλειδί βρίσκεται στη στρατηγική διαφοροποίηση, στην επιλογή τομέων με σταθερές ταμειακές ροές και στην τοποθέτηση σε περιουσιακά στοιχεία που ιστορικά άντεξαν σε περιβάλλον πληθωριστικών πιέσεων.