Πώς η Αρχαία Ελληνική Ιατρική συνέδεσε την Πανσέληνο με την Τρέλα

Οι αρχαίοι Έλληνες φιλόσοφοι πίστευαν ότι η πανσέληνος μπορούσε να διαταράξει τον ανθρώπινο νου

Και να προκαλέσει παραφροσύνη, ιδιαίτερα σε άτομα που ήταν ήδη επιρρεπή στην αστάθεια. Στην αρχαία Ελλάδα, η πανσέληνος αποτελούσε πηγή τόσο θαυμασμού όσο και φόβου. Η πίστη αυτή δεν προερχόταν μόνο από τη μυθολογία, αλλά ήταν ενσωματωμένη στα θεμέλια της πρώιμης ιατρικής θεωρίας και πρακτικής.
Ο Ιπποκράτης και το σεληνιακό σώμα

Ο Ιπποκράτης, ο αποκαλούμενος πατέρας της σύγχρονης ιατρικής, θεωρούσε τη σελήνη ως ισχυρή δύναμη που επηρέαζε τη φυσιολογία του ανθρώπου. Εντόπισε τον εγκέφαλο ως την έδρα των ψυχρών και υγρών χυμών στο σώμα, συνδέοντας την υγρασία του με τις παλίρροιες και τις φάσεις της σελήνης. Κατά τον Ιπποκράτη, αυτό καθιστούσε τον εγκέφαλο ιδιαίτερα ευάλωτο στις σεληνιακές μεταβολές. Υποστήριξε ότι η πανσέληνος μπορούσε να αποσταθεροποιήσει την ισορροπία των υγρών του εγκεφάλου, οδηγώντας σε άγχος, σύγχυση ή και επιληπτικές κρίσεις. Η ιπποκρατική ιατρική τόνιζε τις φυσικές αιτίες της ασθένειας, αλλά δεν απέκλειε τις επιρροές του ουρανού. Η δύναμη της σελήνης δεν ήταν θεϊκή αλλά φυσική και περιβαλλοντική – μια παράμετρος που έπρεπε να λαμβάνει υπόψη του ο γιατρός.
Ο Γαληνός και η θεωρία των χυμών

Αιώνες αργότερα, ο Γαληνός ανέπτυξε περαιτέρω αυτές τις ιδέες. Ως κορυφαίος γιατρός της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, ενσωμάτωσε την επίδραση της σελήνης στη θεωρία των τεσσάρων χυμών: αίμα, φλέγμα, μέλαινα χολή και κίτρινη χολή. Ο Γαληνός δίδασκε ότι η υγεία εξαρτάται από την ισορροπία αυτών των υγρών. Η σελήνη, κατά τη γνώμη του, μπορούσε να διαταράξει αυτή την ισορροπία, ειδικά σε άτομα με ήδη ασταθή ψυχισμό. Τόνιζε ότι οι ψυχικές διαταραχές είχαν σωματική αιτία και η πανσέληνος μπορούσε να επιδεινώσει την ανισορροπία των χυμών, οδηγώντας σε μανία ή μελαγχολία. Συνιστούσε προσοχή κατά τις πανσελήνους, ιδίως στη θεραπεία ψυχικών νοσημάτων, με οδηγίες που περιλάμβαναν διατροφή, αφαίμαξη και αποφυγή επεμβάσεων σε συγκεκριμένες φάσεις της σελήνης.Οι αρχαίοι Έλληνες γιατροί πίστευαν ότι η πανσέληνος μπορούσε να διαταράξει την ισορροπία του εγκεφάλου, προκαλώντας τρέλα στους ευάλωτους. Πίστωση: wikimedia commons / George Spanoudakis CC BY 4.0
Ιατρική πρακτική και σεληνιακά ημερολόγια

Οι αρχαίοι ιατροί χρησιμοποιούσαν συχνά σεληνιακά ημερολόγια στην καθημερινή τους πρακτική, επιλέγοντας φάσεις της σελήνης για εγχειρήσεις ή αφαίμαξη. Πίστευαν ότι η ανταπόκριση του σώματος στη θεραπεία εξαρτάται από τον σεληνιακό κύκλο. Οι ασθενείς με χρόνιες ψυχικές παθήσεις παρακολουθούνταν στενότερα κατά την πανσέληνο. Τελετουργίες συχνά συνόδευαν την πρακτική, καθώς παρότι η ελληνική ιατρική έτεινε στις φυσικές εξηγήσεις, δεν αγνοούσε τη συμβολική ισχύ του νυχτερινού φωτός. Ιατροί συνιστούσαν συχνά ηρεμία ή παραμονή στο σπίτι κατά την πανσέληνο, για προστασία του νου.
Η λέξη “Lunatic” και η κληρονομιά της Σεληνιακής τρέλας

Η αγγλική λέξη lunatic (σεληνιασμένος) αποκαλύπτει τη διάρκεια αυτών των πεποιθήσεων. Προέρχεται από τη λατινική λέξη lunaticus, που σημαίνει «χτυπημένος από τη σελήνη». Οι Ρωμαίοι γιατροί και νομικοί υιοθέτησαν τον όρο από τις Ελληνικές θεωρίες που συνέδεαν τις φάσεις της σελήνης με επεισόδια παραλογισμού. Ο όρος εμφανίζεται ακόμη και σε νομικά κείμενα, όπου γινόταν διάκριση ανάμεσα σε παροδική και μόνιμη παραφροσύνη – με πιθανές επιπτώσεις στην ευθύνη του ατόμου.
Η επιβίωση των σεληνιακών δοξασιών

Ακόμη και σήμερα, ορισμένα νοσοκομεία και αστυνομικά τμήματα αναφέρουν ανεπίσημες αυξήσεις σε περιστατικά κατά την πανσέληνο, παρόλο που επιστημονικές μελέτες δεν το επιβεβαιώνουν επαρκώς. Ωστόσο, η αντίληψη πως το φεγγάρι επηρεάζει την ψυχολογία παραμένει. Οι αρχαίοι Έλληνες γιατροί δεν θεωρούσαν τη σελήνη απλό σύμβολο. Για τον Ιπποκράτη, τον Γαληνό και τους ομοίους τους, ήταν φυσική δύναμη που μπορούσε να ταράξει την ψυχική ισορροπία και να πυροδοτήσει παραφροσύνη. Παρότι οι μέθοδοί τους έχουν ξεπεραστεί, η βασική τους σύλληψη – ότι ο νους δεν είναι απομονωμένος από τη φύση – εξακολουθεί να εμπνέει.

arxaiaellinika.gr