Από τον Γιώργο Πιπερόπουλο, καθηγητή του Πανεπιστημίου Μακεδονίας
Οι πανελλαδικές εξετάσεις του 2009 ξεκινούν την Τρίτη 5 Μαϊου για τους αποφοίτους των ΤΕΕ, ΤΕΛ και Ναυτικών Λυκείων και στο χορό μπαίνουν τα σχεδόν εκατό χιλιάδες παιδιά των Γενικών Λυκείων και των ΕΠΑΛ την Παρασκευή 15 Μαίου.
Πιστεύω ότι εάν υπήρχε τρόπος να επανεξετάσουμε τις στάσεις μας απέναντι στην τριτοβάθμια Παιδεία σίγουρα θα αλλάζαμε τους δικούς μας στόχους και μαζί τους στόχους των παιδιών μας. Με αλλά λόγια δεν θα κατευθύναμε τα παιδιά μας τόσο καταναγκαστικά και δραματικά όπως κάνουμε στο πτυχίο ΑΕΙ ή ΤΕΙ υποβαλλόμενοι σε οικονομικά έξοδα και ψυχοσυναισθηματικούς κόπους που δεν αντισταθμίζονται από την στυγνή πραγματικότητα...
Η αλήθεια είναι ότι οι πεποιθήσεις γονιών, συγγενών και παιδιών, δεν μπορεί να αλλάξουν από τη μια στιγμή στην άλλη και έτσι μια θέση σε ΑΕΙ η σε ΤΕΙ, εξακολουθεί να θεωρείται ως απαραίτητο εισιτήριο για μια αυριανή επιτυχημένη καριέρα στην κοινωνία. Για το λόγο αυτό κάθε χρόνο, αυτή η περίοδος των εξετάσεων για εισαγωγή σε ΑΕΙ και ΤΕΙ στιγματίζει με ψυχοκοινωνικό τραύμα χιλιάδες αγόρια και κορίτσια και μαζί μυριάδες μαμάδων, μπαμπάδων, συγγενών που "ψήνονται" κυριολεκτικά στην προσπάθεια να βρουν το κλειδί που θα ανοίξει την "μαγική πόρτα" των ΑΕΙ και των ΤΕΙ.....
Πολλές φόρες βλέπουμε να πτωχαίνουν την εισαγωγή σε ΑΕΙ και ΤΕΙ άτομα που ήταν καλοί αλλά όχι εξαιρετικοί μαθητές στο Λύκειο τους και μετρία προετοιμασμένα αλλά διέθεταν αρκετή αίσθηση χιούμορ και είχαν μια ψυχική και σωματική χαλάρωση, ενώ απέτυχαν παΐδια που ήταν πολύ καλά προετοιμασμένα αλλά την τελευταία στιγμή έχασαν τον ψυχικό έλεγχο και υπέστησαν τις καταλυτικές συνέπειες του άγχους...Γιατί αναμφισβήτητα όταν μας τυλίξει το άγχος η απόδοση μας θα πέσει κατακόρυφα και μέσα στην απόγνωση του συναισθήματος του πανικού θα εκμηδενισθούν η μνήμη και η κριτική μας ικανότητα.
Συνταγή επιτυχίας;
Υπάρχει μια συνταγή επιτυχίας, ένας συνδυασμός ψυχολογικής στρατηγικής και τεχνικών που θα μπορούσαμε να δώσουμε στα παΐδια μας ώστε να τα βοηθήσουμε να επιτύχουν; Μετά από τρείς δεκαετίες ενασχόλησης με τις εξετάσεις έχω καταλήξει στο συμπέρασμα ότι μία «ΜΑΓΙΚΗ» συνταγή επιτυχίας ΔΕΝ…υπάρχει, αλλά μπορώ να προτείνω αναπιφύλακτα ότι η προσοχή των παιδιών και των οικογενειών τους χρειάζεται να εστιασθεί σε τρία συγκεκριμένα σημεία:
*** Στο σπίτι όπου συνιστώ συναισθηματική ανακωχή ανάμεσα σε γονείς, αδέλφια, θείους και θείες γιαγιάδες και παππούδες
*** Στον εξεταστικό χώρο
*** Στην ψυχική κατάσταση των παιδιών μετά από κάθε μέρα εξετάσεων, με άλλα λόγια στην προετοιμασία των παιδιών μας να συνεχίσουν στα επόμενα μαθήματα με αισιοδοξία οποιαδήποτε και αν ήταν η επίδοσή τους στο μάθημα στο οποίο εξετάσθηκαν μέχρι στιγμής.
Ας δούμε πιο αναλυτικά μια «πιθανή συνταγή επιτυχίας»
ΠΑΙΔΙΑ:
α] εντρυφήστε στη μελέτη κάνοντας ένα συνδυασμό εντατικής σπουδής αλλά και ψυχαγωγίας. Ο ανθρωπινός εγκέφαλος έχει τεράστιες δυνατότητες αλλά και οι ψυχοσυναισθηματικές και ψυχοκοινωνικές μας ανάγκες διαδραματίζουν σημαντικό ρολό στην υπόθεση της επιτυχίας. Ακόμη και το καλύτερο μυαλό, ο πιο δυνατός μαθητής η μαθήτρια μετά από κάποιο χρονικό διάστημα θα κουραστεί και τότε είναι απαραίτητο να σταματήσει το παιδί και να επιδιώξει ένα ευχάριστο διάλειμμα.
β] Συχνά, πιο συχνά απ ότι πολλοί νομίζουν υπερβολική μελέτη και επανάληψη... δεν βοήθα! Αφού έχετε διαβάσει όλο το χρόνο, λίγο πριν τις εξετάσεις, αν μου επιτραπεί η έκφραση που πολλοί φοιτητές και φοιτήτριες μου χρησιμοποιούν, "...ρίξτε το λίγο έξω..."
γ] Μην προσπαθήσετε να "ελέγξετε" τις γνώσεις σας λίγα λεπτά της ώρας πριν την είσοδό σας στον εξεταστικό χώρο. Μέσα στην ένταση της ψυχοσυναισθηματικής σας διέγερσης είναι πολύ πιθανό να σας φανούν όλα άγνωστα με αποτέλεσμα να αγχωθείτε και να πανικοβληθείτε. Εάν συμβεί κάτι τέτοιο τότε...ξεχάστε τις φωτεινές εξετάσεις.
δ] Μέσα στον εξεταστικό χώρο φροντίστε να εξοικειωθεί τε με πρόσωπα και πράγματα και πάρτε μαζί σας ένα μπουκάλι νερό για δροσιά αλλά και για παρηγοριά. Οι άνθρωποι έχουμε την τάση να παλινδρομούμε σε παιδικές ηλικίες μπροστά σε καταστάσεις στρες και άγχους. Διώξτε το άγχος και την ξηροστομία πίνοντας μιά γουλιά νερό.
ε] Όταν σας δοθούν τα θέματα ξεκινήστε με αυτό που ξέρετε καλύτερα. Μην κολλήσετε στο άγνωστο ή δύσκολο για σας θέμα. Απαντώντας το εύκολο που κατέχετε καλά δημιουργείτε στον εαυτό σας την θετική ψυχολογικά αίσθηση ότι κάνετε κάτι δημιουργικό και στη συνέχεια με ανεβασμένο το ηθικό σας καταπιαστείτε με το ή τα δύσκολα θέματα και πάλι πηγαίνοντας προοδευτικά από τα γνωστά στα λιγότερο γνωστά.
ζ] Είναι πιθανό για μερικά δευτερόλεπτα να σας φανούν όλα τα θέματα άγνωστα με αποτέλεσμα να αγχωθείτε και να πανικοβληθείτε. Εάν σας συμβεί αυτό τότε...χαλαρώστε για μερικά λεπτά, διαβάστε ξανά τα θέματα και ίσως ξαφνιάσατε με τη συνειδητοποίηση ότι τελικά δεν σας είναι και τόσο άγνωστα...
η] Άσχετα με το πώς γράψατε σε ένα συγκεκριμένο μάθημα συνεχίστε τις προσπάθειές σας χωρίς ηττοπάθεια στα υπόλοιπα μαθήματα. Σίγουρα κάθε μάθημα μετρά αλλά εκείνο που τελικά μετράει περισσότερο είναι η δυνατότητα να χειρισθείτε κάθε μάθημα σαν ξεχωριστή οντότητα. Δεν είναι λίγα τα παιδιά που έγραψαν χαμηλά στο πρώτο μάθημα και στη συνέχεια πήγαν πολύ καλά στα υπόλοιπα χωρίς άγχος και ηττοπάθεια με αποτέλεσμα ή να περάσουν σε κάποια από τις αρχικές τους επιλογές.
ΓΟΝΕΙΣ και ΣΥΓΓΕΝΕΙΣ:
Ας σκύψουμε όλοι μαζί πάνω από τα παιδιά μας με φροντίδα και τρυφερότητα και ας τα δώσουμε να καταλάβουν ότι όχι μονό δεν πολεμούν μονά τους αλλά και ότι η δίκια σας αγάπη δεν εξαρτάται ούτε και κινδυνεύει από μια πιθανή αποτυχία του. Και κάντε το αυτό με τέτοιο τρόπο ώστε να μη φάνει ως επιπόλαια και επιφανειακή κάλυψη μιας πραγματικότητας που δεν υπάρχει- ότι δηλαδή είναι ψέμα.
Μην αφήσετε το παιδί σας να πιστέψει ότι αλλά λένε τα χείλη σας και αλλά η κάρδια σας αλλά ότι πραγματικά εννοείται ότι του λέτε.
Τις τραγικές συνέπειες αυτής της λαθεμένης, κατά την προσωπική μου γνώμη, τοποθέτησης τεράστιας άξιας στην εισαγωγή σε ένα ΑΕΙ η ΤΕΙ μας την επιβεβαιώνουν με τον πιο δραματικό τρόπο τα ΜΜΕ όταν μας ανακοινώνουν ποσά παΐδια κάνουν απόπειρες «αυτοκτονίας» μαθαίνοντας ότι απέτυχαν στις εισαγωγικές εξετάσεις (πολλά μάλιστα περιστατικά δεν φτάνουν ποτέ για ευνόητους λόγους στα ΜΜΕ…)
Δυστυχώς η οικονομία των αριθμών είναι τέτοια που γνωρίζουμε, εκ των πρότερων, ότι μερικές χιλιάδες παιδιών θα αποτύχουν.
Απαιτείται, όμως, ιδιαίτερη προσοχή γιατί όταν ένα παιδί επιτυχαίνει έχει διπλή την αίσθηση της ΑΠΟΤΥΧΙΑΣ- πρώτα γιατί απέτυχε και μειώνεται το ΕΓΩ του απέναντι σε συμμαθητές και συμμαθήτριες, και δεύτερον γιατί έχει την υποκειμενική αίσθηση ότι ΠΡΟΔΩΣΕ τους γονείς του ότι δεν στάθηκε άξιο για τους κόπους και τους μόχθους για τα έξοδα και την αγωνιά τους!
Κουράγιο σε σας γονείς και συγγενείς! Παιδιά... καλή επιτυχία με μια ικανή δόση ψυχραιμίας και χιούμορ!...
Πιστεύω ότι εάν υπήρχε τρόπος να επανεξετάσουμε τις στάσεις μας απέναντι στην τριτοβάθμια Παιδεία σίγουρα θα αλλάζαμε τους δικούς μας στόχους και μαζί τους στόχους των παιδιών μας. Με αλλά λόγια δεν θα κατευθύναμε τα παιδιά μας τόσο καταναγκαστικά και δραματικά όπως κάνουμε στο πτυχίο ΑΕΙ ή ΤΕΙ υποβαλλόμενοι σε οικονομικά έξοδα και ψυχοσυναισθηματικούς κόπους που δεν αντισταθμίζονται από την στυγνή πραγματικότητα...
Η αλήθεια είναι ότι οι πεποιθήσεις γονιών, συγγενών και παιδιών, δεν μπορεί να αλλάξουν από τη μια στιγμή στην άλλη και έτσι μια θέση σε ΑΕΙ η σε ΤΕΙ, εξακολουθεί να θεωρείται ως απαραίτητο εισιτήριο για μια αυριανή επιτυχημένη καριέρα στην κοινωνία. Για το λόγο αυτό κάθε χρόνο, αυτή η περίοδος των εξετάσεων για εισαγωγή σε ΑΕΙ και ΤΕΙ στιγματίζει με ψυχοκοινωνικό τραύμα χιλιάδες αγόρια και κορίτσια και μαζί μυριάδες μαμάδων, μπαμπάδων, συγγενών που "ψήνονται" κυριολεκτικά στην προσπάθεια να βρουν το κλειδί που θα ανοίξει την "μαγική πόρτα" των ΑΕΙ και των ΤΕΙ.....
Πολλές φόρες βλέπουμε να πτωχαίνουν την εισαγωγή σε ΑΕΙ και ΤΕΙ άτομα που ήταν καλοί αλλά όχι εξαιρετικοί μαθητές στο Λύκειο τους και μετρία προετοιμασμένα αλλά διέθεταν αρκετή αίσθηση χιούμορ και είχαν μια ψυχική και σωματική χαλάρωση, ενώ απέτυχαν παΐδια που ήταν πολύ καλά προετοιμασμένα αλλά την τελευταία στιγμή έχασαν τον ψυχικό έλεγχο και υπέστησαν τις καταλυτικές συνέπειες του άγχους...Γιατί αναμφισβήτητα όταν μας τυλίξει το άγχος η απόδοση μας θα πέσει κατακόρυφα και μέσα στην απόγνωση του συναισθήματος του πανικού θα εκμηδενισθούν η μνήμη και η κριτική μας ικανότητα.
Συνταγή επιτυχίας;
Υπάρχει μια συνταγή επιτυχίας, ένας συνδυασμός ψυχολογικής στρατηγικής και τεχνικών που θα μπορούσαμε να δώσουμε στα παΐδια μας ώστε να τα βοηθήσουμε να επιτύχουν; Μετά από τρείς δεκαετίες ενασχόλησης με τις εξετάσεις έχω καταλήξει στο συμπέρασμα ότι μία «ΜΑΓΙΚΗ» συνταγή επιτυχίας ΔΕΝ…υπάρχει, αλλά μπορώ να προτείνω αναπιφύλακτα ότι η προσοχή των παιδιών και των οικογενειών τους χρειάζεται να εστιασθεί σε τρία συγκεκριμένα σημεία:
*** Στο σπίτι όπου συνιστώ συναισθηματική ανακωχή ανάμεσα σε γονείς, αδέλφια, θείους και θείες γιαγιάδες και παππούδες
*** Στον εξεταστικό χώρο
*** Στην ψυχική κατάσταση των παιδιών μετά από κάθε μέρα εξετάσεων, με άλλα λόγια στην προετοιμασία των παιδιών μας να συνεχίσουν στα επόμενα μαθήματα με αισιοδοξία οποιαδήποτε και αν ήταν η επίδοσή τους στο μάθημα στο οποίο εξετάσθηκαν μέχρι στιγμής.
Ας δούμε πιο αναλυτικά μια «πιθανή συνταγή επιτυχίας»
ΠΑΙΔΙΑ:
α] εντρυφήστε στη μελέτη κάνοντας ένα συνδυασμό εντατικής σπουδής αλλά και ψυχαγωγίας. Ο ανθρωπινός εγκέφαλος έχει τεράστιες δυνατότητες αλλά και οι ψυχοσυναισθηματικές και ψυχοκοινωνικές μας ανάγκες διαδραματίζουν σημαντικό ρολό στην υπόθεση της επιτυχίας. Ακόμη και το καλύτερο μυαλό, ο πιο δυνατός μαθητής η μαθήτρια μετά από κάποιο χρονικό διάστημα θα κουραστεί και τότε είναι απαραίτητο να σταματήσει το παιδί και να επιδιώξει ένα ευχάριστο διάλειμμα.
β] Συχνά, πιο συχνά απ ότι πολλοί νομίζουν υπερβολική μελέτη και επανάληψη... δεν βοήθα! Αφού έχετε διαβάσει όλο το χρόνο, λίγο πριν τις εξετάσεις, αν μου επιτραπεί η έκφραση που πολλοί φοιτητές και φοιτήτριες μου χρησιμοποιούν, "...ρίξτε το λίγο έξω..."
γ] Μην προσπαθήσετε να "ελέγξετε" τις γνώσεις σας λίγα λεπτά της ώρας πριν την είσοδό σας στον εξεταστικό χώρο. Μέσα στην ένταση της ψυχοσυναισθηματικής σας διέγερσης είναι πολύ πιθανό να σας φανούν όλα άγνωστα με αποτέλεσμα να αγχωθείτε και να πανικοβληθείτε. Εάν συμβεί κάτι τέτοιο τότε...ξεχάστε τις φωτεινές εξετάσεις.
δ] Μέσα στον εξεταστικό χώρο φροντίστε να εξοικειωθεί τε με πρόσωπα και πράγματα και πάρτε μαζί σας ένα μπουκάλι νερό για δροσιά αλλά και για παρηγοριά. Οι άνθρωποι έχουμε την τάση να παλινδρομούμε σε παιδικές ηλικίες μπροστά σε καταστάσεις στρες και άγχους. Διώξτε το άγχος και την ξηροστομία πίνοντας μιά γουλιά νερό.
ε] Όταν σας δοθούν τα θέματα ξεκινήστε με αυτό που ξέρετε καλύτερα. Μην κολλήσετε στο άγνωστο ή δύσκολο για σας θέμα. Απαντώντας το εύκολο που κατέχετε καλά δημιουργείτε στον εαυτό σας την θετική ψυχολογικά αίσθηση ότι κάνετε κάτι δημιουργικό και στη συνέχεια με ανεβασμένο το ηθικό σας καταπιαστείτε με το ή τα δύσκολα θέματα και πάλι πηγαίνοντας προοδευτικά από τα γνωστά στα λιγότερο γνωστά.
ζ] Είναι πιθανό για μερικά δευτερόλεπτα να σας φανούν όλα τα θέματα άγνωστα με αποτέλεσμα να αγχωθείτε και να πανικοβληθείτε. Εάν σας συμβεί αυτό τότε...χαλαρώστε για μερικά λεπτά, διαβάστε ξανά τα θέματα και ίσως ξαφνιάσατε με τη συνειδητοποίηση ότι τελικά δεν σας είναι και τόσο άγνωστα...
η] Άσχετα με το πώς γράψατε σε ένα συγκεκριμένο μάθημα συνεχίστε τις προσπάθειές σας χωρίς ηττοπάθεια στα υπόλοιπα μαθήματα. Σίγουρα κάθε μάθημα μετρά αλλά εκείνο που τελικά μετράει περισσότερο είναι η δυνατότητα να χειρισθείτε κάθε μάθημα σαν ξεχωριστή οντότητα. Δεν είναι λίγα τα παιδιά που έγραψαν χαμηλά στο πρώτο μάθημα και στη συνέχεια πήγαν πολύ καλά στα υπόλοιπα χωρίς άγχος και ηττοπάθεια με αποτέλεσμα ή να περάσουν σε κάποια από τις αρχικές τους επιλογές.
ΓΟΝΕΙΣ και ΣΥΓΓΕΝΕΙΣ:
Ας σκύψουμε όλοι μαζί πάνω από τα παιδιά μας με φροντίδα και τρυφερότητα και ας τα δώσουμε να καταλάβουν ότι όχι μονό δεν πολεμούν μονά τους αλλά και ότι η δίκια σας αγάπη δεν εξαρτάται ούτε και κινδυνεύει από μια πιθανή αποτυχία του. Και κάντε το αυτό με τέτοιο τρόπο ώστε να μη φάνει ως επιπόλαια και επιφανειακή κάλυψη μιας πραγματικότητας που δεν υπάρχει- ότι δηλαδή είναι ψέμα.
Μην αφήσετε το παιδί σας να πιστέψει ότι αλλά λένε τα χείλη σας και αλλά η κάρδια σας αλλά ότι πραγματικά εννοείται ότι του λέτε.
Τις τραγικές συνέπειες αυτής της λαθεμένης, κατά την προσωπική μου γνώμη, τοποθέτησης τεράστιας άξιας στην εισαγωγή σε ένα ΑΕΙ η ΤΕΙ μας την επιβεβαιώνουν με τον πιο δραματικό τρόπο τα ΜΜΕ όταν μας ανακοινώνουν ποσά παΐδια κάνουν απόπειρες «αυτοκτονίας» μαθαίνοντας ότι απέτυχαν στις εισαγωγικές εξετάσεις (πολλά μάλιστα περιστατικά δεν φτάνουν ποτέ για ευνόητους λόγους στα ΜΜΕ…)
Δυστυχώς η οικονομία των αριθμών είναι τέτοια που γνωρίζουμε, εκ των πρότερων, ότι μερικές χιλιάδες παιδιών θα αποτύχουν.
Απαιτείται, όμως, ιδιαίτερη προσοχή γιατί όταν ένα παιδί επιτυχαίνει έχει διπλή την αίσθηση της ΑΠΟΤΥΧΙΑΣ- πρώτα γιατί απέτυχε και μειώνεται το ΕΓΩ του απέναντι σε συμμαθητές και συμμαθήτριες, και δεύτερον γιατί έχει την υποκειμενική αίσθηση ότι ΠΡΟΔΩΣΕ τους γονείς του ότι δεν στάθηκε άξιο για τους κόπους και τους μόχθους για τα έξοδα και την αγωνιά τους!
Κουράγιο σε σας γονείς και συγγενείς! Παιδιά... καλή επιτυχία με μια ικανή δόση ψυχραιμίας και χιούμορ!...
