του Γεράσιμου Παναγιωτάτου-Τζάκη, δικηγόρουΤον τελευταίο καιρό, με αφορμή μία γνωμοδότηση του άρτι αφυπηρετήσαντος Εισαγγελέα του Αρείου Πάγου για την ανωνυμία των ιστολογίων αλλά και τις μηνύσεις που υποβλήθηκαν εναντίον συγκεκριμένων ιστολογίων από άτομα τα οποία αφορούσαν κάποια δημοσιεύματα των τελευταίων, έχει αναπτυχθεί ένας ιδιαίτερα διευρυμένος δημόσιος διάλογος γύρω από το μέλλον των blogs και τον τρόπο λειτουργίας τους.
Τα ερωτήματα που προκύπτουν είναι: α) Βρίσκονται άραγε υπό διωγμό τα blogs; β) Θα νομοθετηθούν ρυθμίσεις που θα περιορίζουν την ελευθερία της έκφρασης και της πληροφόρησης; γ) Κάθε ιστολόγιο και οι διαχειριστές του θα έχουν πρόβλημα; δ) Τι θα πρέπει να γίνει ώστε κανένας blogger να μη φοβάται και να μην... φτάνει στις δικαστικές αίθουσες;
Πιστεύω ότι η ανησυχία που έχει προκληθεί αυτές τις μέρες είναι υπερβολική. Δεν προκύπτει ότι υπάρχει σκοπός της νομοθετικής και της εκτελεστικής εξουσίας να περιορίσουν την ελευθερία της έκφρασης και της επικοινωνίας μέσω αυτού του νέου αγαθού της τεχνολογίας, των ιστολογίων. Το γεγονός ότι υποβλήθηκαν κάποιες μηνύσεις από μεμονωμένα πρόσωπα εναντίον ιστολογίων δεν συνηγορεί σε κάτι τέτοιο. Τα μεγάλα αθηναϊκά εκδοτικά και ραδιοτηλεοπτικά συγκροτήματα είναι αυτά που έχουν εκνευριστεί από τη λειτουργία των blogs επειδή χάνουν ένα μέρος του κοινού τους και τα ανάλογα διαφημιστικά έσοδα. Ούτε χρειάζεται, ούτε μπορεί να ισχύσει για τα ιστολόγια κάποιο διαφορετικό νομικό καθεστώς από αυτό που ισχύει για τα παραδοσιακά ΜΜΕ. Από την άλλη πλευρά, σε κανέναν πολιτικό, κοινωνικό, οικονομικό παράγοντα δεν αρέσει να δέχεται σφοδρή κριτική. Αλλά αυτό ισχύει ανεξάρτητα από το μέσο από το οποίο του ασκείται, είτε πρόκειται για τον Τύπο, είτε για το ραδιόφωνο και την τηλεόραση, είτε για τα blogs.
Το δεύτερο ζήτημα που θα πρέπει να προσεχθεί είναι ότι δεν είναι δυνατό να θεωρείται πως όλα τα blogs θα αντιμετωπίσουν πρόβλημα. Γιατί απλούστατα δεν έχουν όλα τα blogs τον ίδιο τρόπο λειτουργίας, δεν δείχνουν την ίδια μέριμνα επαλήθευσης των πληροφοριών που δημοσιεύουν, δεν έχουν την ίδια θεματολογία, δεν χρησιμοποιούν το ίδιο ύφος και το ίδιο λεξιλόγιο.
Ο καλύτερος τρόπος για να μη χρειαστεί καμία περαιτέρω νομοθετική παρέμβαση και καμία υπόθεση να μην οδηγείται στις δικαστικές αίθουσες, είναι να τηρήσουν όλοι οι bloggers όλες τις λεγόμενες συναλλακτικές υποχρεώσεις του Τύπου καθώς και τους κανόνες δεοντολογίας και αυτοδέσμευσης που ισχύουν για τη δημοσιογραφία και που μπορούν να οδηγήσουν στην επιτυχή αυτορύθμιση και του χώρου των blogs.
Ποια είναι λοιπόν τα περιθώρια της ελευθερίας της έκφρασης; Ποιες είναι οι δυνατότητες αλλά και οι υποχρεώσεις ενός blogger; Καταρχήν, όπως σε όλα τα ΜΜΕ, και οι συντελεστές των ιστολογίων μπορούν να ασκούν κριτική, ακόμα και σκληρή, στα πρόσωπα που έχουν εξέχοντα ρόλο στους διάφορους τομείς της δημόσιας ζωής, για πράξεις ή παραλείψεις τους κατά την άσκηση των καθηκόντων τους. Η διεισδυτική και ερευνητική δημοσιογραφία είναι κάτι που προστατεύεται από την έννομη τάξη μας, αρκεί να μην προκύπτει από το κείμενο σκοπός εξύβρισης ή δυσφήμισης. Όσον αφορά, τώρα, τον ιδιωτικό βίο, ενώ για τους απλούς πολίτες υπάρχει απόλυτη προστασία, ως προς τα δημόσια πρόσωπα γίνεται δεκτό ότι η ενασχόληση με πτυχές του ιδιωτικού τους βίου μπορεί να λάβει χώρα αν κριθεί ότι κάποιο στοιχείο του ιδιωτικού τους βίου επηρεάζει την άσκηση των καθηκόντων τους ή έρχεται σε αντίθεση με αυτήν ή δείχνει αναξιοπιστία ανάμεσα σε αυτά που το πρόσωπο διακηρύσσει και σε αυτά που πιστεύει στην πραγματικότητα. Μόνος περιορισμός εδώ είναι ότι τα δημοσιευόμενα στοιχεία δεν πρέπει να αφορούν την οικογενειακή ζωή, που ανήκει στον πυρήνα του ιδιωτικού βίου και του δικαιώματος της προσωπικότητας ακόμα και για τα δημόσια πρόσωπα.
Αν λοιπόν κάθε blogger σέβεται το δικαίωμα της προσωπικότητας των ατόμων για τα οποία γράφει, αν διασταυρώνει-επαληθεύει τις διάφορες πληροφορίες πριν τις δημοσιεύσει, αν παρουσιάζει τις απόψεις του με τρόπο που δεν εξυβρίζει ή δυσφημεί, τότε δεν έχει να φοβηθεί τίποτα, δεν έχει να κινδυνεύσει από τίποτα. Υπάρχει βέβαια ο τυπικός κίνδυνος, ακόμα και αν έχουν τηρηθεί όλοι οι ανωτέρω κανόνες επιμέλειας και δεοντολογίας, κάποιο δημοσίευμα να ξεφύγει, κάποια λανθασμένη πληροφορία να βγει στον αέρα. Για τις περιπτώσεις αυτές υπάρχει το δικαίωμα απάντησης του θιγομένου αλλά και απευθείας η δυνατότητα στο φορέα του ιστολογίου να επανορθώσει και να αποκαταστήσει την αλήθεια και την τρωθείσα τιμή του θιγομένου, διορθώνοντας το δημοσίευμα.
Αν όλα τα παραπάνω τηρούνται, τότε δεν υπάρχει κανένας κίνδυνος για τα blogs. Η ελευθερία της έκφρασης και της πληροφόρησης μπορεί να λειτουργήσει σε αρμονία με το δικαίωμα της προσωπικότητας. Είναι λοιπόν στο χέρι των bloggers να δημιουργήσουν ιστολόγια με πλούσια και ποιοτική ύλη που θα χαίρεσαι να διαβάζεις. Ιστολόγια που θα βλέπουν τα γεγονότα με μια άλλη ματιά, χωρίς τα φίλτρα των επίσημων μέσων ενημέρωσης και που θα δίνουν τη δυνατότητα σε ένα ευρύ τμήμα του λαού να εκφράσει τις σκέψεις, τις απόψεις, τις προτάσεις του για το καλό της κοινωνίας και της πατρίδας. Η διατύπωση δημόσιας γνώμης δεν είναι μόνο δυνατότητα αλλά και ευθύνη. Ας κερδίσουμε λοιπόν όλοι μαζί αυτό το στοίχημα!
Τα ερωτήματα που προκύπτουν είναι: α) Βρίσκονται άραγε υπό διωγμό τα blogs; β) Θα νομοθετηθούν ρυθμίσεις που θα περιορίζουν την ελευθερία της έκφρασης και της πληροφόρησης; γ) Κάθε ιστολόγιο και οι διαχειριστές του θα έχουν πρόβλημα; δ) Τι θα πρέπει να γίνει ώστε κανένας blogger να μη φοβάται και να μην... φτάνει στις δικαστικές αίθουσες;
Πιστεύω ότι η ανησυχία που έχει προκληθεί αυτές τις μέρες είναι υπερβολική. Δεν προκύπτει ότι υπάρχει σκοπός της νομοθετικής και της εκτελεστικής εξουσίας να περιορίσουν την ελευθερία της έκφρασης και της επικοινωνίας μέσω αυτού του νέου αγαθού της τεχνολογίας, των ιστολογίων. Το γεγονός ότι υποβλήθηκαν κάποιες μηνύσεις από μεμονωμένα πρόσωπα εναντίον ιστολογίων δεν συνηγορεί σε κάτι τέτοιο. Τα μεγάλα αθηναϊκά εκδοτικά και ραδιοτηλεοπτικά συγκροτήματα είναι αυτά που έχουν εκνευριστεί από τη λειτουργία των blogs επειδή χάνουν ένα μέρος του κοινού τους και τα ανάλογα διαφημιστικά έσοδα. Ούτε χρειάζεται, ούτε μπορεί να ισχύσει για τα ιστολόγια κάποιο διαφορετικό νομικό καθεστώς από αυτό που ισχύει για τα παραδοσιακά ΜΜΕ. Από την άλλη πλευρά, σε κανέναν πολιτικό, κοινωνικό, οικονομικό παράγοντα δεν αρέσει να δέχεται σφοδρή κριτική. Αλλά αυτό ισχύει ανεξάρτητα από το μέσο από το οποίο του ασκείται, είτε πρόκειται για τον Τύπο, είτε για το ραδιόφωνο και την τηλεόραση, είτε για τα blogs.
Το δεύτερο ζήτημα που θα πρέπει να προσεχθεί είναι ότι δεν είναι δυνατό να θεωρείται πως όλα τα blogs θα αντιμετωπίσουν πρόβλημα. Γιατί απλούστατα δεν έχουν όλα τα blogs τον ίδιο τρόπο λειτουργίας, δεν δείχνουν την ίδια μέριμνα επαλήθευσης των πληροφοριών που δημοσιεύουν, δεν έχουν την ίδια θεματολογία, δεν χρησιμοποιούν το ίδιο ύφος και το ίδιο λεξιλόγιο.
Ο καλύτερος τρόπος για να μη χρειαστεί καμία περαιτέρω νομοθετική παρέμβαση και καμία υπόθεση να μην οδηγείται στις δικαστικές αίθουσες, είναι να τηρήσουν όλοι οι bloggers όλες τις λεγόμενες συναλλακτικές υποχρεώσεις του Τύπου καθώς και τους κανόνες δεοντολογίας και αυτοδέσμευσης που ισχύουν για τη δημοσιογραφία και που μπορούν να οδηγήσουν στην επιτυχή αυτορύθμιση και του χώρου των blogs.
Ποια είναι λοιπόν τα περιθώρια της ελευθερίας της έκφρασης; Ποιες είναι οι δυνατότητες αλλά και οι υποχρεώσεις ενός blogger; Καταρχήν, όπως σε όλα τα ΜΜΕ, και οι συντελεστές των ιστολογίων μπορούν να ασκούν κριτική, ακόμα και σκληρή, στα πρόσωπα που έχουν εξέχοντα ρόλο στους διάφορους τομείς της δημόσιας ζωής, για πράξεις ή παραλείψεις τους κατά την άσκηση των καθηκόντων τους. Η διεισδυτική και ερευνητική δημοσιογραφία είναι κάτι που προστατεύεται από την έννομη τάξη μας, αρκεί να μην προκύπτει από το κείμενο σκοπός εξύβρισης ή δυσφήμισης. Όσον αφορά, τώρα, τον ιδιωτικό βίο, ενώ για τους απλούς πολίτες υπάρχει απόλυτη προστασία, ως προς τα δημόσια πρόσωπα γίνεται δεκτό ότι η ενασχόληση με πτυχές του ιδιωτικού τους βίου μπορεί να λάβει χώρα αν κριθεί ότι κάποιο στοιχείο του ιδιωτικού τους βίου επηρεάζει την άσκηση των καθηκόντων τους ή έρχεται σε αντίθεση με αυτήν ή δείχνει αναξιοπιστία ανάμεσα σε αυτά που το πρόσωπο διακηρύσσει και σε αυτά που πιστεύει στην πραγματικότητα. Μόνος περιορισμός εδώ είναι ότι τα δημοσιευόμενα στοιχεία δεν πρέπει να αφορούν την οικογενειακή ζωή, που ανήκει στον πυρήνα του ιδιωτικού βίου και του δικαιώματος της προσωπικότητας ακόμα και για τα δημόσια πρόσωπα.
Αν λοιπόν κάθε blogger σέβεται το δικαίωμα της προσωπικότητας των ατόμων για τα οποία γράφει, αν διασταυρώνει-επαληθεύει τις διάφορες πληροφορίες πριν τις δημοσιεύσει, αν παρουσιάζει τις απόψεις του με τρόπο που δεν εξυβρίζει ή δυσφημεί, τότε δεν έχει να φοβηθεί τίποτα, δεν έχει να κινδυνεύσει από τίποτα. Υπάρχει βέβαια ο τυπικός κίνδυνος, ακόμα και αν έχουν τηρηθεί όλοι οι ανωτέρω κανόνες επιμέλειας και δεοντολογίας, κάποιο δημοσίευμα να ξεφύγει, κάποια λανθασμένη πληροφορία να βγει στον αέρα. Για τις περιπτώσεις αυτές υπάρχει το δικαίωμα απάντησης του θιγομένου αλλά και απευθείας η δυνατότητα στο φορέα του ιστολογίου να επανορθώσει και να αποκαταστήσει την αλήθεια και την τρωθείσα τιμή του θιγομένου, διορθώνοντας το δημοσίευμα.
Αν όλα τα παραπάνω τηρούνται, τότε δεν υπάρχει κανένας κίνδυνος για τα blogs. Η ελευθερία της έκφρασης και της πληροφόρησης μπορεί να λειτουργήσει σε αρμονία με το δικαίωμα της προσωπικότητας. Είναι λοιπόν στο χέρι των bloggers να δημιουργήσουν ιστολόγια με πλούσια και ποιοτική ύλη που θα χαίρεσαι να διαβάζεις. Ιστολόγια που θα βλέπουν τα γεγονότα με μια άλλη ματιά, χωρίς τα φίλτρα των επίσημων μέσων ενημέρωσης και που θα δίνουν τη δυνατότητα σε ένα ευρύ τμήμα του λαού να εκφράσει τις σκέψεις, τις απόψεις, τις προτάσεις του για το καλό της κοινωνίας και της πατρίδας. Η διατύπωση δημόσιας γνώμης δεν είναι μόνο δυνατότητα αλλά και ευθύνη. Ας κερδίσουμε λοιπόν όλοι μαζί αυτό το στοίχημα!
.jpeg)
.jpg)
.jpg)
