Από τη Συνθήκη Βερολίνου στη Σύμβαση Χανίων

Γράφει ο Νίκος Λυγερός

Η μελέτη των επιστολών του Αλέξανδρου Καραθεοδωρή (βλέπε: Το συνέδριο του Βερολίνου ως τοποστρατηγική μάχη) μας προσφέρει τη δυνατότητα να ερευνήσουμε μερικά βαθύτερα νοητικά σχήματα και να συνδέσουμε έντεχνα και όχι τεχνητά τη Σύμβαση Χανίων (15 Οκτωβρίου 1878) με τη Συνθήκη του Βερολίνου (13 Ιουλίου 1878), η οποία περιλαμβάνει στις διατάξεις της, τις αποφάσεις του Συνεδρίου του Βερολίνου (Ιούνιο – Ιούλιο 1878). Στην καταγραφή των μυστικών συναντήσεων που έχει ο Αλέξανδρος Καραθεοδωρή ως πρώτος πληρεξούσιος της Οθωμανικής...

Αυτοκρατορίας, με την Αγγλία, βρίσκουμε μια συγκεκριμένη αναφορά στην Κρήτη. Αυτή η αναφορά δεν είναι φυσιολογική αν εξετάσουμε απλοϊκά τον επίσημο στόχο του Συνεδρίου Βερολίνου. Αν όμως εντάξουμε τη μελέτη μας στο πλαίσιο της τοποστρατηγικής, η αναφορά αποκτά ένα νόημα. Καθώς η Οθωμανική Αυτοκρατορία έχασε τον πόλεμο με τη Ρωσία έχει ελάχιστους ελιγμούς στη διάθεσή της για να τροποποιήσει αποτελεσματικά τη Συνθήκη Αγίου Στεφάνου ( 3 Μαρτίου 1878). Πρέπει λοιπόν να παραχωρήσει έδαφος για να ανταποδώσει το κέρδος που αποσκοπούσε με την τροποποίηση. Έχοντας ως κύριο στόχο τη συνεκτικότητα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, οι προτάσεις της αποστολής δεν μπορούσαν να τη θέσουν σε κίνδυνο. Στο τηλεγράφημα αριθμός 21 (19 Ιουνίου 1878), το οποίο χαρακτηρίζεται ως απόρρητο ο Αλέξανδρος Καραθεοδωρή γράφει συγκεκριμένα: (βλέπε: Transcription du télégramme 21 d'Alexandre Carathéodory (19/06/1878))

“Pour ce qui est de la Grèce, Lord Beaconsfield me dit qu’il n’est pas maître du sujet. Il nous dissuade de céder la Crète ; il préfère que nous en arrivions à une rectification sur le Continent ; il m’a dit que l’affaire hellénique doit être arrangée à tout prix, car si après le Congrès un conflit venait à éclater entre la Grèce et la Turquie ce serait une grande confusion.”

Ενώ η Κρήτη έχει μια γεωστρατηγική θέση, δεν αποτελεί τοποστρατηγικό κίνδυνο για την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Επιπλέον υπάρχει η επανάσταση του 1868. Ως εκ τούτου, συμφέρει την Οθωμανική Αυτοκρατορία να παραχωρήσει την Κρήτη για να την παρουσιάσει ως αντάλλαγμα για την τροποποίηση των συνόρων με τη Βουλγαρία. Μόνο που η Αγγλία έχει άλλη άποψη και κυρίαρχο παίγνιο στις διαπραγματεύσεις του Βερολίνου και ειδικά στις μυστικές, με τις οποίες θα αποκτήσει δίχως κανένα κόπο, την Κύπρο το 1878. Στην πραγματικότητα η Οθωμανική Αυτοκρατορία, θα υλοποιήσει εν μέρει τις ιδέες της με τη Σύμβαση Χανίων ή Χάρτας της Χαλέπας. Θα δώσει την αυτονομία στην Κρήτη. Λόγω της Αγγλίας, έχασαν μια ευκαιρία να ξεφορτωθούν ένα εμπόδιο για τη διοίκησή τους. Ενδιαφέρον έχει ότι ο Αλέξανδρος Καραθεοδωρή, αφού εκτελέσει τον ρόλο του ηγεμόνα στη Σάμο, θα διορισθεί και διοικητής της Κρήτης. Το ψήφισμα της ένωσης με την Ελλάδα θα γίνει στις 25 Ιανουαρίου 1897 και η ένωση θα πραγματοποιηθεί τυπικά μέσω της Συνθήκης Λονδίνου (30 Μαΐου 1913, άρθρο 4).

http://www.lygeros.org/5034-gr.html