*Πριν 14 χρόνια, σ’ ένα άρθρο μου στη «Ναυτεμπορική» (14/2/1995), είχα δημοσιεύσει ένα άρθρο με τον ίδιο τίτλο με το σημερινό. Τα ερεθίσματα της τότε επικαιρότητας ήταν βεβαίως διαφορετικά, όμως η ουσία του πράγματος ήταν η ίδια τότε και σήμερα.
Η τρέχουσα συγκυρία, η συγκυρία των ημερών αυτών, που είναι ημέρες προεκλογικής περιόδου όπου ως γνωστόν υπάρχει η τάση περισσότερο κι απ’ το να αποτελεί περίοδο σοβαρής περισυλλογής και
Η τρέχουσα συγκυρία, η συγκυρία των ημερών αυτών, που είναι ημέρες προεκλογικής περιόδου όπου ως γνωστόν υπάρχει η τάση περισσότερο κι απ’ το να αποτελεί περίοδο σοβαρής περισυλλογής και
σχεδιασμού ενός ρεαλιστικού μέλλοντος, ν’ αποτελεί ευκαιρία μιας χωρίς ουσία και στείρας παρελθοντολογίας (διότι υπάρχει και η ιστορική αναφορά, που όταν θέλουμε μπορεί να μην είναι στείρα ή ανούσια), όταν δεν αποτελεί ευκαιρία για την απελευθέρωση όλης της σωρευμένης δυσοσμίας του παρελθόντος από τα έργα και τις ημέρες των κυβερνώντων, μας δίνει την ευκαιρία να ξαναεπικαιροποιήσω κάποια σημεία από τις σκέψεις που διατύπωνα στο άρθρο μου εκείνο.
Όπως τότε, έτσι και σήμερα, υπάρχουν πράγματι αξιόλογα γεγονότα, που μας υπενθυμίζουν τη παθολογία του πολιτικού μας βίου. Δεν είναι νέα γεγονότα, είναι παμπάλαια, άλυτες δύσοσμες πραγματικότητες, από τις οποίες οι πολιτικές ηγεσίες του τόπου φαίνεται να μην ενοχλούνται όταν δεν ενοχοποιούνται όχι μόνο για την εμφάνισή τους μα και για τη διατήρησή τους.
Πολλά τα μαθήματα ήθους και ηθικής που εισπράττουμε από όσους κατ’ εξοχήν κατηγορούνται ότι αγνοούν τις αρετές αυτές. Οι πολιτικοί μας ταγοί με περισσή ευκολία επισημαίνει ο ένας στον άλλο τη σημασία τούτων αξιών και δίνουν μαθήματα πώς το σύστημα μπορεί ν’ αντιμετωπίσει τη πολιτική παρακμή και ανηθικότητα –εκεί όπου εντοπίζεται. Όλοι όμως συμφωνούν, ότι η αντιμετώπιση του θηρίου της παρακμής, είναι ζήτημα ικανοτήτων και δεξιοτήτων που μόνο αυτός ή η παράταξή του διαθέτει και σε καμιά περίπτωση οι εκπρόσωποι του αντίπαλου πολιτικού δέους.
Τρανό παράδειγμα αποτελεί η συχνή αναφορά στα τρωκτικά, αναφορά που προέρχεται από τους ίδιους τους εκπροσώπους του πολιτικού μας συστήματος, ακόμα δε και του επιχειρηματικού κόσμου, (ιδίως εκείνου που με κομματικά κριτήρια αποκλείεται από το δημόσιο κορβανά μέσω των δημοσίων έργων και των προμηθειών).
Να θυμίσουμε για παράδειγμα, τον τομέα της υγείας; Δεν μιλάνε άραγε για τρωκτικά στο χώρο της υγείας; Θυμίζω ότι στο παραπάνω άρθρο μου του 1995 μας είπαν τότε ότι θα φέρνανε γιατρούς από την Ευρωπαϊκή Ένωση να διδάξουν τουλάχιστον ήθος. Σημείωνα τότε πάνω σ’ αυτό : «Δεν μας είπε αν θα είναι Ιταλοί, ή Άγγλοι. Σκεφθήκαμε ακόμα, αν ένας Άγγλος μπορεί να λειτουργήσει ως Άγγλος στο Ελληνικό Σύστημα Υγείας; Δεν ξέρω αν θα το βρουν ενδιαφέρον, αλλά ίσως κάποιος που ρέπει προς τα άκρα θα μπορούσε να υποστηρίξει ότι δεν θα ήταν κακή ιδέα να φέρουμε και Ευρωπαίους πολιτικούς να μας Κυβερνήσουν ή τουλάχιστον να διδάξουν ήθος στους δικούς μας».
Επίσης έκανα τις παρακάτω γενικές παρατηρήσεις, που νομίζω ότι ισχύουν στο ακέραιο και σήμερα ως γενική διαπίστωση : «Πράγματι, σ’ όλα τα παραπάνω τίποτα το καινούργιο. Ενδιαφέρον έχει το αν αυτοί που επισημαίνουν το απροχώρητο, χρησιμοποιώντας εκφράσεις που αναμφίβολα μπορεί να λέγονται και σε στιγμές κάπως «φορτισμένες», το επισημαίνουν ως νέο ή απλώς τώρα θεώρησαν καλό να το επισημάνουν. Αν μεν το επισημαίνουν ως νέο, υπάρχει πρόβλημα επαφής τους με την πραγματικότητα. Εξαιρετικά βέβαια επικίνδυνο για κάποιον που θέλει να εκφράζει το λαό, «τις ελπίδες του, τα προβλήματά του». Θαρρώ κάτι τέτοιο υποστηρίζουν οι πολιτικοί. Αν τώρα δεν το επισημαίνουν ως νέο, θα πρέπει να μας απαντήσουν γιατί τώρα αυτές οι ευαισθητοποιήσεις; Όχι ότι είναι κακό κάποιος να ευαισθητοποιείται από ένα σημείο και πέρα, αλλά, καλό είναι να το γνωρίζουμε. Να γνωρίζουμε δηλαδή, ότι ο α ή ο β από εδώ και πέρα είναι ευαισθητοποιημένος. Παρ’ όλα αυτά, πίσω από αυτές τις συνειδησιακές εκρήξεις, με δυσκολία μπορώ να πιστέψω ότι επιτέλους, όλα αυτά μπορεί «καθ’ αυτά» κάτι να σημαίνουν. Κάτι το θετικό, κάτι που να μπορεί να προμηνύει ότι οι ατέλειωτες χωματερές της πατρίδας μας, όπου βρίσκονται θαμμένα όνειρα, ελπίδες, υποσχέσεις, όπου να’ ναι θα αποτελούν παρελθόν. Το μόνο πράγματι θετικό που βλέπω κι απ’ το οποίο νομίζω ότι καλό θα προκύψει, είναι ορισμένοι νέοι πολιτικοί, οι οποίοι χωρίς να απαγγέλλουν τα «Πιστεύω» τους δημοσίως, χωρίς να διαρρηγνύουν τα ιμάτιά τους για τα τρωκτικά -αλήθεια, ποιος τα εκτρέφει, ή έστω ποιος τα ανέχεται ώστε ακόπως να εκτρέφονται- κατορθώνουν, τουλάχιστον επιχειρούν να μιλάνε πολιτικά, με λόγο περιέχοντα επιχειρήματα και άρα άποψη. Ας μου συγχωρεθεί να πως ότι δεν είναι πάρα πολλοί αυτοί οι πολιτικοί. Οι νέοι πολιτικοί. Διότι είναι εξίσου αληθές, ότι αρκετοί -άλλοι- νέοι πολιτικοί, εμφορούνται από ιδέες και συμπεριφορές πιο παλαιοκομματικές από εκείνες που άλλοι «εξ ορισμού» τις εκφράζουν.»
Τότε που έγραφα τα παραπάνω, οδεύαμε προς το 2000. Περάσανε από τότε χρόνια πολλά. Στο μεταξύ, άλλοι λαοί, άλλα κράτη, ΜΕ ΑΛΛΟΥ ΕΙΔΟΥΣ ΠΟΛΤΙΚΕΣ ΗΓΕΣΙΕΣ, έχοντας λύσει πολλά απ’ τα προβλήματα του παρελθόντος, αντιμετωπίζουν ήδη τις νέες προκλήσεις κι αυτές του μέλλοντος. Μερικές ακόμα γενικές παρατηρήσεις που έκανα σ’ εκείνο το άρθρο μου, επίσης εξακολουθούν να ισχύουν και σήμερα. Π.χ., σημείωνα : «Στη χώρα μας, ακόμα προσπαθούμε να εξωραίσουμε τον αραμπά. Μιλάμε για ανάπτυξη, αλλά ποια ανάπτυξη; Η ανάπτυξη είναι κάτι που πολύ πέρα από μέτρα και νόμους, που ειδικά στη χώρα μας γίνονται για να μην εφαρμόζονται. Η ανάπτυξη είναι ένα πολυδιάστατο φαινόμενο και σαν τέτοιο συνολικά δεν το έχουμε δει. Με μεγάλη ευκολία καταρτίζουμε πλάνα, που τα αποκαλούμε αυτάρεσκα «Συστήματα» ή «Μεταρρυθμίσεις». Συστήματα υγείας για να φθάσει ο υπουργός υγείας να ομιλεί για «μεταγραφή» Ευρωπαίων γιατρών. Συστήματα στο σωφρονιστικό τομέα, για να έχουμε αναπαραγωγή των πλέον αντικοινωνικών συμπεριφορών στα «σωφρονιστικά» καταστήματα. Εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις για να μην έχουμε παιδεία. Αγροτικές μεταρρυθμίσεις. Πάμπολλες. Ας μην πάμε πιο μακριά. Το παλιό, δεν μπορέσαμε να το αποτινάξουμε ακόμα. Ζήσαμε τόσο πολύ μαζί του, που έγινε τρόπος ζωής. Έγινε νοοτροπία. Έγινε «μαγκιά». Η «μαγκιά» του να φοροκλέπτεις, του να φοροδιαφεύγεις. Η «μαγκιά» του να επιβιώνεις όχι αξιοκρατικά, αλλά και να το διαλαλείς κι όλας. Η «μαγκιά» του να μην κοκκινίζεις από την αιδώ, όταν σε αφορά. Η «μαγκιά» του να είσαι αργόμισθος. Έχουμε και «μαγκιές» με εθνικό περιεχόμενο : η «μαγκιά» του να ζούμε μονίμως καλά και μονίμως με δανεικά -υποσυνείδητη εθνική έπαρση : «Έτσι την φέρνουμε στην Ευρώπη». Και άλλα πολλά.Πιστοί λοιπόν στο παλιό. Θα πει ο Λεωνίδας Κύρκος : «…Το παλιό ήταν ανορθολογικό, το νέο δεν αξιοποιήθηκε, χρησιμοποιήθηκε με την παλιά νοοτροπία…παλιό και νέο έκαναν ένα αξιοθρήνητο μίγμα, το σοκ από την αλλαγή ταχύτητας… απεφεύχθη με τον μέσο όρο : παλιό και νέο δια δύο, δηλαδή αργά-αργά-αργά… Το σοκ που δεν συνέβη όμως ήταν η ανάπτυξη» (Λεωνίδας Κύρκος : Ποια Αριστερά; εκδ.Οδυσσέας, σελ. 102). Όχι λοιπόν πιστοί στο παλιό, αλλά πιστοί στο κακό παλιό. Ποια λοιπόν η προοπτική; Ποιος ο στόχος; Θα συμφωνήσω : να πολεμήσουμε τα τρωκτικά. Τα τρωκτικά πρώτα απ’ όλα που σκοτώνουν τη σοβαρότητά μας. Αυτά ναι. Τα τρωκτικά πρώτα απ’ όλα που τραυματίζουν την αξιοπρέπειά μας. Αυτά ναι. Τα τρωκτικά που σκοτώνουν τις ελπίδες μας. Αυτά ναι. Τα τρωκτικά που εμποδίζουν τις θεσμικές αναπτυξιακές οικονομικές και κοινωνικές αλλαγές. Αυτά ναι. Και να συμφωνήσουμε πώς ακόμα θα τα πολεμήσουμε. Κι εδώ ας μου επιτραπεί να δογματίσω. Ένα μόνο όπλο υπάρχει : ο θεσμικός εκσυγχρονισμός. Και στη χώρα μας, ο μεγαλύτερος εκσυγχρονισμός, δεν θα είναι τόσο οι νέοι θεσμοί, νέα συστήματα, κ.λ.π. Και αυτά βέβαια, αλλά το μείζον σε μας είναι να λειτουργήσει επιτέλους κάτι. Κάτι που να έχει διάρκεια. Και για να λειτουργήσει αυτό το «κάτι», απαιτείται να ενεργοποιηθεί ένα ήθος και ύφος του πολιτικού λόγου, ώστε να γίνει πρώτα αποδεκτός, ύστερα πιστευτός και στο τέλος αξιόπιστος-ενεργός-ζωντανός. Απαιτείται ο πολιτικός λόγος να αποκτήσει περιεχόμενο, να περιέχει μήνυμα…Γιατί όμως οι πολιτικοί μας δεν αρθρώνουν πάντα πολιτικό λόγο; Γιατί ο λόγος τους είναι συχνά α-πολιτικός; Ας το ξεκαθαρίσουμε μια για πάντα. Η ιδιότητα του πολιτικού μπορεί να επιβληθεί και «διοικητικά». Κάτι ανάλογο δηλαδή με τις προωθήσεις του star system στον κινηματογράφο. Αλλά αν κανείς μπορεί να γίνει πολιτικός, δεν σημαίνει ότι και εξ αυτού του λόγου αποκτά «αυτόματα» πολιτική σκέψη και πολύ περισσότερο πολιτική σκέψη με πολιτικό περιεχόμενο. Όπως λέγει ο Κώστας Αξελός «…δεν μπορούμε ν’ αποκαλούμε, χωρίς διάκριση, πολιτική ό,τι της μοιάζει από κοντά ή από πολύ μακριά» (Κ. Αξελός : Προς την Πλανητική Σκέψη, σελ. 404). Το άμεσο μέλλον, εκτιμώ ότι θα αποτελέσει μια περίοδο έντονων μεταβολών για τη χώρα μας. Αυτό το εκτιμώ, δεν το αναφέρω σαν ένα είδος βαρύγδουπης προφητείας. Η μεταβολή προς τα εμπρός δεν είναι πάντα κάτι το δεδομένο. Οι παλιοί πολιτικοί -τουλάχιστον οι βιολογικά εμπίπτοντες στην κατηγορία αυτή-, αφού έδωσαν ή έκαναν στον τόπο αυτό ό,τι τους ήταν δυνατό να δώσουν ή να κάνουν, θα παραδώσουν -με τον ένα ή τον άλλο τρόπο- την εξουσία στους νεότερους. Ο λαός από την άλλη, πιστεύω ότι αν απεγκλωβιστεί από την κυριαρχία των δεινοσαύρων, θα μπορέσει να διαπιστώσει ότι υπάρχουν και καλύτεροι χώροι από τις σπηλιές όπου ο φόβος των τελευταίων σε αναγκάζει να καταφεύγεις δίκην αγέλης. Πρώτιστο μέλημα. Να ξεχερσώσουμε το χωράφι που έχει σπαρεί με ανέμους. Για να προλάβουμε τις θύελλες. Τουλάχιστον τις χειρότερες. Είναι κοινό χρέος της ηγεσίας του λαού. Ο τελευταίος, ολοένα και πιο συχνά, δείχνει να θέλει ν’ απαλλαγεί από ένα «δεσμό» που πλέον δεν έχει μέλλον. Η πρώτη -η πολιτική ηγεσία- το αντιλαμβάνεται και όλες αυτές οι συχνά άκομψες προσπάθειες να πείσουν -τι και ποιόν άραγε- αν μη τι άλλο, δείχνει ότι κι αυτή αρχίζει να καταλαβαίνει ότι οι «παλιοί καλοί κανόνες» δεν έχουν πια πέραση. Για τους έχοντες κάποια ηλικία, ας πούμε 40 και πάνω, η εικόνα του βουλευτή που υπόσχονταν να φτιάξει το γεφύρι του χωριού, η εικόνα του κομματάρχη που μοίραζε διορισμούς, η εικόνα του δυστυχή οσφυοκάμπτη ψηφοφόρου μπρος στον πολιτικό ταγό, σίγουρα, είναι εικόνες ζωντανές. Και βέβαια, κανείς δεν είχε καμιά όρεξη να υποχρεώνεται για παράδειγμα να «ξεφορτώσει» στα πόδια του οποιουδήποτε, όλα τα αποθέματα αξιοπρέπειας για να πετύχει κάτι, όσο κι αν ψιλοβολευόνταν. Η νεότερη γενιά, ευτυχώς, δεν φαίνεται να πολυέμαθε ή να το πολυαποδέχτηκε το μάθημα. Οι παλαιότερες γενιές, δεν θέλουν να ξαναζήσουν τα ίδια. Βρισκόμαστε συνεπώς σε μια περίοδο «πολιτικού διαζυγίου», μεταξύ των παλιών θεσμών και των νέων απαιτήσεων. Σε ό,τι αφορά τους πολιτικούς, όσο γρηγορότερα το καταλάβουν τόσο καλύτερο για τους ίδιους. Και πάντως ας το θυμούνται: Τα τρωκτικά δεν αποτελούν πλέον είδηση…»
Ας το επαναλάβω και σήμερα λοιπόν : Τα τρωκτικά δεν αποτελούν πλέον είδηση…
Όπως τότε, έτσι και σήμερα, υπάρχουν πράγματι αξιόλογα γεγονότα, που μας υπενθυμίζουν τη παθολογία του πολιτικού μας βίου. Δεν είναι νέα γεγονότα, είναι παμπάλαια, άλυτες δύσοσμες πραγματικότητες, από τις οποίες οι πολιτικές ηγεσίες του τόπου φαίνεται να μην ενοχλούνται όταν δεν ενοχοποιούνται όχι μόνο για την εμφάνισή τους μα και για τη διατήρησή τους.
Πολλά τα μαθήματα ήθους και ηθικής που εισπράττουμε από όσους κατ’ εξοχήν κατηγορούνται ότι αγνοούν τις αρετές αυτές. Οι πολιτικοί μας ταγοί με περισσή ευκολία επισημαίνει ο ένας στον άλλο τη σημασία τούτων αξιών και δίνουν μαθήματα πώς το σύστημα μπορεί ν’ αντιμετωπίσει τη πολιτική παρακμή και ανηθικότητα –εκεί όπου εντοπίζεται. Όλοι όμως συμφωνούν, ότι η αντιμετώπιση του θηρίου της παρακμής, είναι ζήτημα ικανοτήτων και δεξιοτήτων που μόνο αυτός ή η παράταξή του διαθέτει και σε καμιά περίπτωση οι εκπρόσωποι του αντίπαλου πολιτικού δέους.
Τρανό παράδειγμα αποτελεί η συχνή αναφορά στα τρωκτικά, αναφορά που προέρχεται από τους ίδιους τους εκπροσώπους του πολιτικού μας συστήματος, ακόμα δε και του επιχειρηματικού κόσμου, (ιδίως εκείνου που με κομματικά κριτήρια αποκλείεται από το δημόσιο κορβανά μέσω των δημοσίων έργων και των προμηθειών).
Να θυμίσουμε για παράδειγμα, τον τομέα της υγείας; Δεν μιλάνε άραγε για τρωκτικά στο χώρο της υγείας; Θυμίζω ότι στο παραπάνω άρθρο μου του 1995 μας είπαν τότε ότι θα φέρνανε γιατρούς από την Ευρωπαϊκή Ένωση να διδάξουν τουλάχιστον ήθος. Σημείωνα τότε πάνω σ’ αυτό : «Δεν μας είπε αν θα είναι Ιταλοί, ή Άγγλοι. Σκεφθήκαμε ακόμα, αν ένας Άγγλος μπορεί να λειτουργήσει ως Άγγλος στο Ελληνικό Σύστημα Υγείας; Δεν ξέρω αν θα το βρουν ενδιαφέρον, αλλά ίσως κάποιος που ρέπει προς τα άκρα θα μπορούσε να υποστηρίξει ότι δεν θα ήταν κακή ιδέα να φέρουμε και Ευρωπαίους πολιτικούς να μας Κυβερνήσουν ή τουλάχιστον να διδάξουν ήθος στους δικούς μας».
Επίσης έκανα τις παρακάτω γενικές παρατηρήσεις, που νομίζω ότι ισχύουν στο ακέραιο και σήμερα ως γενική διαπίστωση : «Πράγματι, σ’ όλα τα παραπάνω τίποτα το καινούργιο. Ενδιαφέρον έχει το αν αυτοί που επισημαίνουν το απροχώρητο, χρησιμοποιώντας εκφράσεις που αναμφίβολα μπορεί να λέγονται και σε στιγμές κάπως «φορτισμένες», το επισημαίνουν ως νέο ή απλώς τώρα θεώρησαν καλό να το επισημάνουν. Αν μεν το επισημαίνουν ως νέο, υπάρχει πρόβλημα επαφής τους με την πραγματικότητα. Εξαιρετικά βέβαια επικίνδυνο για κάποιον που θέλει να εκφράζει το λαό, «τις ελπίδες του, τα προβλήματά του». Θαρρώ κάτι τέτοιο υποστηρίζουν οι πολιτικοί. Αν τώρα δεν το επισημαίνουν ως νέο, θα πρέπει να μας απαντήσουν γιατί τώρα αυτές οι ευαισθητοποιήσεις; Όχι ότι είναι κακό κάποιος να ευαισθητοποιείται από ένα σημείο και πέρα, αλλά, καλό είναι να το γνωρίζουμε. Να γνωρίζουμε δηλαδή, ότι ο α ή ο β από εδώ και πέρα είναι ευαισθητοποιημένος. Παρ’ όλα αυτά, πίσω από αυτές τις συνειδησιακές εκρήξεις, με δυσκολία μπορώ να πιστέψω ότι επιτέλους, όλα αυτά μπορεί «καθ’ αυτά» κάτι να σημαίνουν. Κάτι το θετικό, κάτι που να μπορεί να προμηνύει ότι οι ατέλειωτες χωματερές της πατρίδας μας, όπου βρίσκονται θαμμένα όνειρα, ελπίδες, υποσχέσεις, όπου να’ ναι θα αποτελούν παρελθόν. Το μόνο πράγματι θετικό που βλέπω κι απ’ το οποίο νομίζω ότι καλό θα προκύψει, είναι ορισμένοι νέοι πολιτικοί, οι οποίοι χωρίς να απαγγέλλουν τα «Πιστεύω» τους δημοσίως, χωρίς να διαρρηγνύουν τα ιμάτιά τους για τα τρωκτικά -αλήθεια, ποιος τα εκτρέφει, ή έστω ποιος τα ανέχεται ώστε ακόπως να εκτρέφονται- κατορθώνουν, τουλάχιστον επιχειρούν να μιλάνε πολιτικά, με λόγο περιέχοντα επιχειρήματα και άρα άποψη. Ας μου συγχωρεθεί να πως ότι δεν είναι πάρα πολλοί αυτοί οι πολιτικοί. Οι νέοι πολιτικοί. Διότι είναι εξίσου αληθές, ότι αρκετοί -άλλοι- νέοι πολιτικοί, εμφορούνται από ιδέες και συμπεριφορές πιο παλαιοκομματικές από εκείνες που άλλοι «εξ ορισμού» τις εκφράζουν.»
Τότε που έγραφα τα παραπάνω, οδεύαμε προς το 2000. Περάσανε από τότε χρόνια πολλά. Στο μεταξύ, άλλοι λαοί, άλλα κράτη, ΜΕ ΑΛΛΟΥ ΕΙΔΟΥΣ ΠΟΛΤΙΚΕΣ ΗΓΕΣΙΕΣ, έχοντας λύσει πολλά απ’ τα προβλήματα του παρελθόντος, αντιμετωπίζουν ήδη τις νέες προκλήσεις κι αυτές του μέλλοντος. Μερικές ακόμα γενικές παρατηρήσεις που έκανα σ’ εκείνο το άρθρο μου, επίσης εξακολουθούν να ισχύουν και σήμερα. Π.χ., σημείωνα : «Στη χώρα μας, ακόμα προσπαθούμε να εξωραίσουμε τον αραμπά. Μιλάμε για ανάπτυξη, αλλά ποια ανάπτυξη; Η ανάπτυξη είναι κάτι που πολύ πέρα από μέτρα και νόμους, που ειδικά στη χώρα μας γίνονται για να μην εφαρμόζονται. Η ανάπτυξη είναι ένα πολυδιάστατο φαινόμενο και σαν τέτοιο συνολικά δεν το έχουμε δει. Με μεγάλη ευκολία καταρτίζουμε πλάνα, που τα αποκαλούμε αυτάρεσκα «Συστήματα» ή «Μεταρρυθμίσεις». Συστήματα υγείας για να φθάσει ο υπουργός υγείας να ομιλεί για «μεταγραφή» Ευρωπαίων γιατρών. Συστήματα στο σωφρονιστικό τομέα, για να έχουμε αναπαραγωγή των πλέον αντικοινωνικών συμπεριφορών στα «σωφρονιστικά» καταστήματα. Εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις για να μην έχουμε παιδεία. Αγροτικές μεταρρυθμίσεις. Πάμπολλες. Ας μην πάμε πιο μακριά. Το παλιό, δεν μπορέσαμε να το αποτινάξουμε ακόμα. Ζήσαμε τόσο πολύ μαζί του, που έγινε τρόπος ζωής. Έγινε νοοτροπία. Έγινε «μαγκιά». Η «μαγκιά» του να φοροκλέπτεις, του να φοροδιαφεύγεις. Η «μαγκιά» του να επιβιώνεις όχι αξιοκρατικά, αλλά και να το διαλαλείς κι όλας. Η «μαγκιά» του να μην κοκκινίζεις από την αιδώ, όταν σε αφορά. Η «μαγκιά» του να είσαι αργόμισθος. Έχουμε και «μαγκιές» με εθνικό περιεχόμενο : η «μαγκιά» του να ζούμε μονίμως καλά και μονίμως με δανεικά -υποσυνείδητη εθνική έπαρση : «Έτσι την φέρνουμε στην Ευρώπη». Και άλλα πολλά.Πιστοί λοιπόν στο παλιό. Θα πει ο Λεωνίδας Κύρκος : «…Το παλιό ήταν ανορθολογικό, το νέο δεν αξιοποιήθηκε, χρησιμοποιήθηκε με την παλιά νοοτροπία…παλιό και νέο έκαναν ένα αξιοθρήνητο μίγμα, το σοκ από την αλλαγή ταχύτητας… απεφεύχθη με τον μέσο όρο : παλιό και νέο δια δύο, δηλαδή αργά-αργά-αργά… Το σοκ που δεν συνέβη όμως ήταν η ανάπτυξη» (Λεωνίδας Κύρκος : Ποια Αριστερά; εκδ.Οδυσσέας, σελ. 102). Όχι λοιπόν πιστοί στο παλιό, αλλά πιστοί στο κακό παλιό. Ποια λοιπόν η προοπτική; Ποιος ο στόχος; Θα συμφωνήσω : να πολεμήσουμε τα τρωκτικά. Τα τρωκτικά πρώτα απ’ όλα που σκοτώνουν τη σοβαρότητά μας. Αυτά ναι. Τα τρωκτικά πρώτα απ’ όλα που τραυματίζουν την αξιοπρέπειά μας. Αυτά ναι. Τα τρωκτικά που σκοτώνουν τις ελπίδες μας. Αυτά ναι. Τα τρωκτικά που εμποδίζουν τις θεσμικές αναπτυξιακές οικονομικές και κοινωνικές αλλαγές. Αυτά ναι. Και να συμφωνήσουμε πώς ακόμα θα τα πολεμήσουμε. Κι εδώ ας μου επιτραπεί να δογματίσω. Ένα μόνο όπλο υπάρχει : ο θεσμικός εκσυγχρονισμός. Και στη χώρα μας, ο μεγαλύτερος εκσυγχρονισμός, δεν θα είναι τόσο οι νέοι θεσμοί, νέα συστήματα, κ.λ.π. Και αυτά βέβαια, αλλά το μείζον σε μας είναι να λειτουργήσει επιτέλους κάτι. Κάτι που να έχει διάρκεια. Και για να λειτουργήσει αυτό το «κάτι», απαιτείται να ενεργοποιηθεί ένα ήθος και ύφος του πολιτικού λόγου, ώστε να γίνει πρώτα αποδεκτός, ύστερα πιστευτός και στο τέλος αξιόπιστος-ενεργός-ζωντανός. Απαιτείται ο πολιτικός λόγος να αποκτήσει περιεχόμενο, να περιέχει μήνυμα…Γιατί όμως οι πολιτικοί μας δεν αρθρώνουν πάντα πολιτικό λόγο; Γιατί ο λόγος τους είναι συχνά α-πολιτικός; Ας το ξεκαθαρίσουμε μια για πάντα. Η ιδιότητα του πολιτικού μπορεί να επιβληθεί και «διοικητικά». Κάτι ανάλογο δηλαδή με τις προωθήσεις του star system στον κινηματογράφο. Αλλά αν κανείς μπορεί να γίνει πολιτικός, δεν σημαίνει ότι και εξ αυτού του λόγου αποκτά «αυτόματα» πολιτική σκέψη και πολύ περισσότερο πολιτική σκέψη με πολιτικό περιεχόμενο. Όπως λέγει ο Κώστας Αξελός «…δεν μπορούμε ν’ αποκαλούμε, χωρίς διάκριση, πολιτική ό,τι της μοιάζει από κοντά ή από πολύ μακριά» (Κ. Αξελός : Προς την Πλανητική Σκέψη, σελ. 404). Το άμεσο μέλλον, εκτιμώ ότι θα αποτελέσει μια περίοδο έντονων μεταβολών για τη χώρα μας. Αυτό το εκτιμώ, δεν το αναφέρω σαν ένα είδος βαρύγδουπης προφητείας. Η μεταβολή προς τα εμπρός δεν είναι πάντα κάτι το δεδομένο. Οι παλιοί πολιτικοί -τουλάχιστον οι βιολογικά εμπίπτοντες στην κατηγορία αυτή-, αφού έδωσαν ή έκαναν στον τόπο αυτό ό,τι τους ήταν δυνατό να δώσουν ή να κάνουν, θα παραδώσουν -με τον ένα ή τον άλλο τρόπο- την εξουσία στους νεότερους. Ο λαός από την άλλη, πιστεύω ότι αν απεγκλωβιστεί από την κυριαρχία των δεινοσαύρων, θα μπορέσει να διαπιστώσει ότι υπάρχουν και καλύτεροι χώροι από τις σπηλιές όπου ο φόβος των τελευταίων σε αναγκάζει να καταφεύγεις δίκην αγέλης. Πρώτιστο μέλημα. Να ξεχερσώσουμε το χωράφι που έχει σπαρεί με ανέμους. Για να προλάβουμε τις θύελλες. Τουλάχιστον τις χειρότερες. Είναι κοινό χρέος της ηγεσίας του λαού. Ο τελευταίος, ολοένα και πιο συχνά, δείχνει να θέλει ν’ απαλλαγεί από ένα «δεσμό» που πλέον δεν έχει μέλλον. Η πρώτη -η πολιτική ηγεσία- το αντιλαμβάνεται και όλες αυτές οι συχνά άκομψες προσπάθειες να πείσουν -τι και ποιόν άραγε- αν μη τι άλλο, δείχνει ότι κι αυτή αρχίζει να καταλαβαίνει ότι οι «παλιοί καλοί κανόνες» δεν έχουν πια πέραση. Για τους έχοντες κάποια ηλικία, ας πούμε 40 και πάνω, η εικόνα του βουλευτή που υπόσχονταν να φτιάξει το γεφύρι του χωριού, η εικόνα του κομματάρχη που μοίραζε διορισμούς, η εικόνα του δυστυχή οσφυοκάμπτη ψηφοφόρου μπρος στον πολιτικό ταγό, σίγουρα, είναι εικόνες ζωντανές. Και βέβαια, κανείς δεν είχε καμιά όρεξη να υποχρεώνεται για παράδειγμα να «ξεφορτώσει» στα πόδια του οποιουδήποτε, όλα τα αποθέματα αξιοπρέπειας για να πετύχει κάτι, όσο κι αν ψιλοβολευόνταν. Η νεότερη γενιά, ευτυχώς, δεν φαίνεται να πολυέμαθε ή να το πολυαποδέχτηκε το μάθημα. Οι παλαιότερες γενιές, δεν θέλουν να ξαναζήσουν τα ίδια. Βρισκόμαστε συνεπώς σε μια περίοδο «πολιτικού διαζυγίου», μεταξύ των παλιών θεσμών και των νέων απαιτήσεων. Σε ό,τι αφορά τους πολιτικούς, όσο γρηγορότερα το καταλάβουν τόσο καλύτερο για τους ίδιους. Και πάντως ας το θυμούνται: Τα τρωκτικά δεν αποτελούν πλέον είδηση…»
Ας το επαναλάβω και σήμερα λοιπόν : Τα τρωκτικά δεν αποτελούν πλέον είδηση…
* Ο Βασίλης Χασιώτης είναι ανεξάρτητος αρθρογράφος. Δεν έχει καμία οργανική σχέση με το ιστολόγιο taxalia.
