Του Δημήτρη Ζάντζα
«Οικτρά αποπροσανατολισμένες» χαρακτηρίζει τις πολιτικές δημοσιονομικής προσαρμογής που επιχειρούν να εφαρμοστούν στην Ευρώπη ο επικεφαλής οικονομολόγος του Ινστιτούτου Ερευνών της Nomura, Richard Koo, σε έκθεσή του με ημερομηνία 15 Ιουνίου 2010, με την οποία μεταξύ άλλων προειδοποιεί για το ενδεχόμενο να επαναληφθούν στην Ευρωζώνη τα λάθη που έκανε στο παρελθόν η Ιαπωνία.
Προτείνει επίσης την αναθεώρηση της Συνθήκης του Μάαστριχτ ώστε να επιτρέπει εξαιρέσεις από την υποχρέωση διατήρησης των ελλειμμάτων κάτω από το 3% του ΑΕΠ και επιρρίπτει ευθύνες σε Γερμανία και ΕΚΤ για την σημερινή κρίση.
«Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα φέρει ευθύνες, λόγω των...συμβιβαστικών πολιτικών που ακολούθησε προκειμένου να περιορίσει τις συνέπειες της κατάρρευσης της τεχνολογικής φούσκας το 2000 για την γερμανική οικονομία», εξηγεί, ενώ χαρακτηρίζει «καταστροφικό συνδυασμό» τις πολιτικές δημοσιονομικής προσαρμογής σε περιόδους απομόχλευσης στον ιδιωτικό τομέα.
Ευθύνες σε Γερμανία και ΕΚΤ
Η ΕΚΤ «κληρονόμησε» την πολιτική της Ομοσπονδιακής Τράπεζας της Γερμανίας με επίκεντρο τη διατήρηση χαμηλού πληθωρισμού, σχολιάζει, με αποτέλεσμα να εφαρμόσει για το ευρώ την ίδια επιτοκιακή πολιτική που εφάρμοζε η πρώτη για το γερμανικό μάρκο. Αυτό οδήγησε σε μεγάλη πτώση του κόστους δανεισμού των PIIGS και κυρίως της Ελλάδας. Αναφέρει δε ενδεικτικά, ότι το 1993 το spread των ελληνικών δεκαετών ομολόγων βρισκόταν κατά 1.800 μονάδες βάσης υψηλότερα από τις αποδόσεις των αντίστοιχων γερμανικών, για να υποχωρήσει δραματικά μετά την είσοδο της Ελλάδας στην Ευρωζώνη σε επίπεδα «μερικών δεκάδων μονάδων βάσης». Και αυτό συνέβη τόσο λόγω των «εχεγγύων» της ΕΚΤ για καταπολέμηση του πληθωρισμού, όσο και λόγω της εξάλειψης του συναλλαγματικού κινδύνου για ξένους επενδυτές που ήθελαν να αγοράσουν χρέη των PIIGS.
"Καταστροφικός συνδυασμός οι πολιτικές δημοσιονομικής προσαρμογής σε περιόδους απομόχλευσης στον ιδιωτικό τομέα"
Σε ό,τι αφορά την τήρηση εκ μέρους της Ελλάδας των κριτηρίων της Συνθήκης του Μάαστριχτ, ο Κοο αναφέρει χαρακτηριστικά: «τα πράγματα πήγαιναν καλά, όσο η αγορά πίστευε ότι η Ελλάδα κρατούσε τα δημοσιονομικά της ελλείμματα κάτω από το 3%. Η κρίση ξέσπασε το Φθινόπωρο, όταν η νέα κυβέρνηση ανακοίνωσε πως η προηγούμενη κυβέρνηση δημοσίευε παραποιημένα στοιχεία και ότι τα πραγματικά ελλείμματα ήταν κατά πολύ υψηλότερα», κάτι που είχε ως συνέπεια την κατακόρυφη άνοδο του κόστους δανεισμού της χώρας.
Ανοδικά κινήθηκαν και τα κόστη δανεισμού των υπόλοιπων PIIGS αλλά όχι σε τέτοια έκταση, κάτι που ο Κοο αποδίδει στο συνδυασμό δύο παραγόντων: α) στο ότι η Ελλάδα είχε μεγάλα ελλείμματα και β) στο ότι προσπάθησε να τα αποκρύψει.
Η είσοδος στο ευρώ και η μείωση στα κόστη δανεισμού ήταν η αιτία που η Ελλάδα απώλεσε μεγάλο μέρος της δημοσιονομικής της πειθαρχίας, αλλά και η πρωταρχική αιτία της σημερινής κρίσης, προσθέτει ο ίδιος. «Οι άνθρωποι που επινόησαν το ευρώ, γνώριζαν ότι το κοινό νόμισμα θα επέτρεπε στα κράτη-μέλη της συσσώρευση μεγαλύτερων ελλειμμάτων και προσπάθησαν να το αποτρέψουν μέσω της Συνθήκης του Μάαστριχτ, όμως η Ελλάδα κατάφερε να ‘ξεφύγει’ από τους περιορισμούς της δημοσιεύοντας ψεύτικα στοιχεία».
Γι’ αυτό και η Γερμανία, όπως και άλλες χώρες της Ευρωζώνης, αντιτάχθηκαν αρχικά με σφοδρότητα στο ενδεχόμενο στήριξης της Ελλάδας. Ωστόσο, επισημαίνει ο επικεφαλής οικονομολόγος του Ινστιτούτου Ερευνών της Nomura, η Γερμανία φέρει ευθύνη για το μέγεθος της σημερινής κρίσης, καθώς οι πολιτικές της ΕΚΤ για το ευρωπαϊκό επιτόκιο χαράχθηκαν με σκοπό να απαλύνουν το πλήγμα που δέχθηκε η γερμανική οικονομία την περίοδο 2000-2005, από την κατάρρευση της τεχνολογικής φούσκας.
Όπως εξηγεί, η ΕΚΤ κράτησε χαμηλά επιτόκια ώστε να δώσει ώθηση στη γερμανική οικονομία, καθώς η αδυναμία της μεγαλύτερης οικονομίας της Ευρωζώνης θα σήμαινε αδυναμία ολόκληρης της Ευρωζώνης. Ανταποκρίθηκε στην κατάσταση αυτή διατηρώντας επιτόκια που η Ομοσπονδιακή Τράπεζα της Γερμανίας ποτέ δεν θα επιτύγχανε και, αυτό έγινε εφικτό όχι επειδή κατάφερε η ΕΚΤ να ελέγξει τις προσδοκίες για τον πληθωρισμό, αλλά επειδή η Γερμανία είχε διολισθήσει σε -αυτό που ο Κοο ονομάζει- «balance sheet recession»*.
Έτσι πυροδοτήθηκαν οι σημερινές φούσκες, με τον ίδιο ακριβώς τρόπο που συνέβη στις ΗΠΑ, όταν ο διοικητής της Fed, Alan Greenspan, είχε μειώσει τα επιτόκια για να αντιμετωπίσει τις συνέπειες της φούσκας των “.coms”.
* Με τον όρο «balance sheet recession» ο R. Koo περιγράφει την εικόνα μίας οικονομίας, η οποία έχει περιέλθει σε κατάσταση που ξεφεύγει από τα κλασσικά χαρακτηριστικά μίας ύφεσης ενταγμένης στους παραδοσιακούς οικονομικούς κύκλους.
http://www.capital.gr/
