H επιστροφή του σταλινισμού

Του Βλάση Αγτζίδη*
Έναν από τους καλύτερους ορισμούς του σταλινισμού έδωσε ο Γκι Ντεμπόρ στην Κοινωνία του Θεάματος: «Ο σταλινισμός υπήρξε η βασιλεία του τρόμου ακόμα και μέσα στην ίδια τη γραφειοκρατική τάξη... Η ψευδής συνείδηση συντηρεί την απόλυτη

εξουσία της μόνο διαμέσου του απόλυτου τρόμου, όπου κάθε αληθινό κίνητρο τείνει να εξαφανιστεί. Τα μέλη της γραφειοκρατικής τάξης στην εξουσία δεν έχουν δικαίωμα κυριότητας πάνω στην κοινωνία, παρά μόνο συλλογικά σαν συμμέτοχοι σʼ ένα θεμελιώδες ψέμα: πρέπει να υποδύονται τον ρόλο του προλεταριάτου που διευθύνει μια σοσιαλιστική κοινωνία, πρέπει να είναι οι ηθοποιοί που παραμένουν πιστοί στο κείμενο της ιδεολογικής απάτης...»

Η λειτουργία του σταλινισμού στη σοβιετική κοινωνία περιγράφηκε ικανοποιητικά το 1956 στη «Μυστική έκθεση» της Κεντρικής Επιτροπής του Κομμουνιστικού Κόμματος της Σοβιετικής Ένωσης (ΚΚΣΕ). Η ανάμνηση της «Διαθήκης και των αρχών του Λένιν» χρησιμοποιήθηκε για την καταδίκη της σταλινικής πολιτικής, η οποία, όπως υποστήριζαν, «κατάφερε ένα πλήγμα στην αδελφοσύνη των λαών, στη σοσιαλιστική νομιμότητα».

Ο σταλινισμός, εκτός από την καταστροφή της «αδελφοσύνης των λαών και της σοσιαλιστικής νομιμότητας», δημιούργησε τις συνθήκες της διάλυσης της κοινωνικής δομής με την καταστροφή της αγροτικής τάξης (με τη βίαιη κολεκτιβοποίηση) και έθεσε τους λαούς της ΕΣΣΔ στο έλεος των οιωνδήποτε ανεξέλεγκτων αποφάσεων της κομματικής ηγεσίας. Μεγάλη υπήρξε επίσης η συμβολή του σταλινισμού στην καταστροφή των πολυάνθρωπων ελληνικών σοβιετικών κοινοτήτων που άνθισαν κατά τον Μεσοπόλεμο. Οι Έλληνες της ΕΣΣΔ -μαζί με άλλες μικρές εθνικές μειονότητες- υπέστησαν από το 1937 πολιτιστική γενοκτονία. Οι φυσικοί τους ηγέτες εκτελέστηκαν ή πέθαναν στα γκουλάγκ και μεγάλο μέρος των σοβιετικών Ελλήνων υπέστη την υποχρεωτική μαζική μετεγκατάσταση στις στέπες της Κεντρικής Ασίας - με την ανοχή της ίδιας της Ελλάδας.

Η αντιλαϊκή και τρομοκρατική συμπεριφορά των σταλινικών κατάστρεψε έναν μεγαλειώδη σοβιετικό ελληνικό πολιτισμό που άνθισε τον Μεσοπόλεμο και μαζί μʼ αυτόν και την τελευταία ελπίδα των Ποντίων που παρέμειναν στη Μαύρη Θάλασσα να συγκροτηθούν και να αναπτυχθούν μαζί με τους σύνοικους λαούς σε μια αυτόνομη ελληνική συνιστώσα.



Σταλινισμός και ΚΚΕ

Μετά την αποσταλινοποίηση στην ΕΣΣΔ και την καταδίκη της «προσωπολατρίας», η απαξίωση του σταλινισμού υπήρξε κοινός τόπος. Το ίδιο το ΚΚΕ εγκατέλειψε τη ζαχαριαδική πολιτική του «όπλου παρά πόδα» και ενστερνίστηκε με την 6η Ολομέλεια τις νέες προσεγγίσεις που κυριαρχούσαν πλέον στη Μέκκα του σοσιαλιστικού κόσμου.

Όμως η πολιτική αυτή τελείωσε το 2009, με το 18ο Συνέδριο και την παλινόρθωση του Στάλιν και της πολιτικής του. Εφεξής το ΚΚΕ αποφάσισε την οριστική εγκατάλειψη των θέσεων που επισήμως είχε από το 1956 και την επιστροφή στην προγενέστερη ιδεολογική κατάσταση της λατρείας του Στάλιν και του υπερθεματισμού των πρακτικών του. Η διαμόρφωση ενός περιχαρακωμένου κόμματος, που θα κινιόταν στη γραμμή του «όπλου παρά πόδα», προϋπέθετε δύο πράγματα: τη διαμόρφωση μιας νέας πνευματικής ηγεσίας, αμόλυντης από το κριτικό προς το σταλινισμό πνεύμα, και την εξαφάνιση κάθε προσπάθειας ανάμνησης των αποτελεσμάτων της σταλινικής τρομοκρατίας.

Το πρώτο επιτεύχθηκε ήδη με τη διαμόρφωση εντός του Περισσού κάποιων νέων «ιστορικών» ή «κοινωνικών επιστημόνων», οι οποίοι προσπαθούν να καθάρουν με κάθε μέσο τη σταλινική πολιτική και να αποδώσουν στη νέα κομματική γενιά μια στέρεη ιδεολογική βάση, η οποία θα έχει ως επίκεντρο την ανάμνηση μιας «τέλειας εργατικής σοβιετικής κοινωνίας, την οποία κατάστρεψε ο κακός ιμπεριαλισμός».

Το δεύτερο επιχειρείται με την επίθεση κατά όσων τολμούν να θυμούνται και να τιμούν τα θύματα της σταλινικής πολιτικής. Ένας από τους βασικούς τους στόχους είναι οι Πόντιοι, οι οποίοι από το 1987 οργανώνουν εκδηλώσεις μνήμης και από το 1997 έχουν ορίσει τη 13η Ιουνίου ως «...Ημέρα Μνήμης για τα θύματα των σταλινικών διώξεων στην πρώην Σοβιετική Ένωση, εφόσον τη μέρα αυτή, το 1949, πραγματοποιήθηκε η βίαιη εκτόπιση των ποντιακών πληθυσμών από τον Καύκασο στην Κεντρική Ασία».

Είναι θλιβερό ότι ένα κομμάτι της αριστεράς παλινδρομεί και με τελείως μεταφυσικές σωτηριολογικές διεργασίες κρύβεται πίσω από μια σκοτεινή εποχή που την εξιδανικεύει. Προσπαθώντας να καλύψει το γεγονός ότι δεν μπορεί να αρθρώσει έναν πειστικό λόγο, καταφεύγει στην εύκολη λύση της ωραιοποίησης της παλιάς φρίκης, αναπαράγοντας ως φάρσα πολιτικές του «όπλου παρά πόδα».



* Ο Βλάσης Αγτζίδης είναι ιστορικός (http://www.agtzidis.gr/ )


http://www.avgi.gr/ArticleActionshow.action?articleID=557717