Που πάνε τα λεφτά του ΕΣΠΑ;

του Κωνσταντίνου Π. Κωστάκου*

Το Εθνικό Στρατηγικό Πλαίσιο Αναφοράς 2007 – 2013 χωρίζεται σε 7 επιχειρησιακά προγράμματα (π.χ. ανάπτυξη ανθρώπινου δυναμικού, εκπαίδευση και δια βίου μάθηση, ψηφιακή σύγκλιση κλπ.) και σε 5 περιφερειακά προγράμματα (π.χ. Αττικής, Μακεδονίας – Θράκης, Κρήτης και Νήσων Αιγαίου κλπ.). Επί της ουσίας, αποτελεί την ομπρέλα όλων των προγραμμάτων που ακούμε σήμερα, εκτός..
 από όσα σχετίζονται με την αγροτική ανάπτυξη (ΕΣΣΑΑ 2007 – 2013) και την ανάπτυξη αλιείας (ΕΣΣΑΑΛ 2007 – 2013).

Ο συνολικός προϋπολογισμός του ΕΣΠΑ έχει καθορισθεί στα 39,4 δισ. ευρώ, ήτοι 20,4 δισ. κοινοτική συνδρομή (52%) + 11,5 δισ. εθνική δημόσια δαπάνη (29%) + 7,5 δισ. ιδιωτική συμμετοχή (19%).
Τις προηγούμενες ημέρες, κατά τη διάρκεια της ανακοίνωσης του Ελληνικού Ταμείου για την Επιχειρηματικότητα και την Ανάπτυξη (ΕΤΕΑΝ) από τον Υπουργό Περιφερειακής Ανάπτυξης και Ανταγωνιστικότητα, κ. Μ. Χρυσοχοΐδη, μάθαμε ότι
«Τέσσερις είναι οι βασικές μας προτεραιότητες, προκειμένου να κερδίσουμε το εθνικό στοίχημα της ανάπτυξης:

Να αναθερμάνουμε και να επανεκκινήσουμε την οικονομία, μέσα από τα νέα χρηματοδοτικά μας εργαλεία, νέα Ταμεία με ανακυκλούμενα δάνεια, την ποσοτική και ποιοτική απορρόφηση του ΕΣΠΑ που ήδη βρίσκεται στο 14,5 % από 2% που το παραλάβαμε από την προηγούμενη κυβέρνηση. Να συμφωνήσουμε ότι θα «πάμε το ΕΣΠΑ ένα χρόνο μπροστά» με ισχυρή βούληση και καθημερινή συνεργασία» (http://www.mindev.gov.gr/?p=2532) και ότι:

«Ο πρώτος λοιπόν στόχος, η πρώτη και βασική μας προτεραιότητα είναι η αναθέρμανση και η επανεκκίνηση της οικονομίας. Αυτό σημαίνει ότι ενεργοποιούμε όλα μας τα όπλα για να καταπολεμήσουμε το μεγάλο εχθρό, που είναι η ύφεση. Προχωρούμε στην υλοποίηση του ΕΣΠΑ, το οποίο αυτή τη στιγμή παρουσιάζει μια απορροφητικότητα της τάξεως του 14,5% κι ευελπιστούμε ότι στο τέλος του χρόνου θα φτάσουμε στο 17% έως 18%, από την απορροφητικότητα της τάξης του 2,9% που παραλήφθηκε πριν από ένα χρόνο.» (http://www.mindev.gov.gr/?p=2558).

Δηλαδή, μαθαίνουμε ότι το Σεπτέμβρη του 2009 η απορροφητικότητα ήταν περίπου 1,14 δισ. ευρώ (2,9%), ενώ σήμερα έχει φθάσει περίπου στα 5,71 δισ. ευρώ (14,5%). Δηλαδή, από το Σεπτέμβρη του 2009 μέχρι το Νοέμβρη του 2010, έχουν απορροφηθεί κονδύλια ύψους 4,57 δισ. ευρώ.

Και αναρωτιέται κάποιος: «Που πήγαν αυτά τα λεφτά, όταν όλο αυτό το χρονικό διάστημα κανένα επιδοτούμενο πρόγραμμα δεν έχει δώσει στην αγορά έστω ένα ευρώ;»

Ας κάνουμε, λοιπόν, μία ανασκόπηση όλων των επιδοτούμενων προγραμμάτων που έχουν τρέξει από την αρχή του 2009, αφού σημειώσουμε ότι το Γ΄ ΚΠΣ (2000 – 2006), εν τέλει ολοκληρώθηκε στις 31/12/2009, χωρίς να έχει ανακοινωθεί επίσημα η τελική απορροφητικότητά του!

Τους πρώτους εννέα μήνες του 2009, η προηγούμενη κυβέρνηση είχε ανακοινώσει είτε με επίσημη ανακοίνωση είτε με προδημοσίευση τα ακόλουθα 21 προγράμματα (σε παρένθεση φαίνεται ο αρμόδιος φορέας υλοποίησης του προγράμματος):
Νεανική Επιχειρηματικότητα (ΕΟΜΜΕΧ)
Γυναικεία Επιχειρηματικότητα (ΕΟΜΜΕΧ)
Ενίσχυση Ελευθέρων Επαγγελματιών (Τράπεζες)
Α΄ Δράση ΜΜΕ ΕΣΠΑ (Τράπεζες)
Digi-Lodge (Ψηφιακή Σύγκλιση)
E-security (Ψηφιακή Σύγκλιση)
Διαπιστευθείτε (Γενική Γραμματεία Βιομηχανίας, Υπ. Ανάπτυξης)
Δημιουργία – υποστήριξη νέων καινοτόμων επιχειρήσεων, κυρίως υψηλής έντασης γνώσης (Spin-off και Spin-out) (ΕΥΣΕΔ-ΕΤΑΚ, Υπ. Ανάπτυξης)
Εξελίσσομαι 2009 (Γενική Γραμματεία Βιομηχανίας, Υπ. Ανάπτυξης)
Κουπόνια Καινοτομίας για ΜΜΕ (Γενική Γραμματεία Έρευνας και Τεχνολογίας, Υπ. Ανάπτυξης)
Μετεγκατάσταση 2009 (Γενική Γραμματεία Βιομηχανίας, Υπ. Ανάπτυξης)
Μετοικώ (Γενική Γραμματεία Βιομηχανίας, Υπ. Ανάπτυξης)
Πράσινες Υποδομές 2009 (Γενική Γραμματεία Βιομηχανίας, Υπ. Ανάπτυξης)
Πράσινη Επιχείρηση 2009 (Γενική Γραμματεία Βιομηχανίας, Υπ. Ανάπτυξης)
Πρωτοτυπώ 2009 για Υφιστάμενες Επιχειρήσεις (Γενική Γραμματεία Βιομηχανίας, Υπ. Ανάπτυξης)
Πρωτοτυπώ 2009 για Νέες Επιχειρήσεις (Γενική Γραμματεία Βιομηχανίας, Υπ. Ανάπτυξης)
Στηρίζω 2009 (Γενική Γραμματεία Βιομηχανίας, Υπ. Ανάπτυξης)
Σύγχρονη Επιχείρηση (Γενική Γραμματεία Βιομηχανίας, Υπ. Ανάπτυξης)
Συνεργασία (ΕΥΣΕΔ-ΕΤΑΚ, Υπ. Ανάπτυξης)
Υποστήριξη ΜμΕ Επιχειρήσεων για Δραστηριότητες Έρευνας & Τεχνολογικής Ανάπτυξης (ΕΥΣΕΔ-ΕΤΑΚ, Υπ. Ανάπτυξης)
Υποστήριξη Νέων Επιχειρήσεων για Δραστηριότητες Έρευνας & Τεχνολογικής Ανάπτυξης (ΕΥΣΕΔ-ΕΤΑΚ, Υπ. Ανάπτυξης)

Από αυτά τα προγράμματα, «έτρεξαν» μόνο τα ακόλουθα 11:

Νεανική Επιχειρηματικότητα
Γυναικεία Επιχειρηματικότητα
Ενίσχυση Ελευθέρων Επαγγελματιών
Α΄ Δράση ΜΜΕ ΕΣΠΑ
Digi-Lodge
E-security
Δημιουργία – υποστήριξη νέων καινοτόμων επιχειρήσεων, κυρίως υψηλής έντασης γνώσης (Spin-off και Spin-out)
Κουπόνια Καινοτομίας για ΜΜΕ
Συνεργασία (ΕΥΣΕΔ-ΕΤΑΚ, Υπ. Ανάπτυξης)
Υποστήριξη ΜμΕ Επιχειρήσεων για Δραστηριότητες Έρευνας & Τεχνολογικής Ανάπτυξης (ΕΥΣΕΔ-ΕΤΑΚ, Υπ. Ανάπτυξης)
Υποστήριξη Νέων Επιχειρήσεων για Δραστηριότητες Έρευνας & Τεχνολογικής Ανάπτυξης (ΕΥΣΕΔ-ΕΤΑΚ, Υπ. Ανάπτυξης)


Από αυτά, τα 5 τελευταία αφορούν κυρίως επενδύσεις σε έρευνα και ανάπτυξη και απευθύνονται σε πολύ εξειδικευμένο κοινό, το 5 και το 6 αφορούν ψηφιακές επενδύσεις, ενώ τα πρώτα 4 είναι τα προγράμματα που αφορούσαν τη μεγάλη μάζα των εν δυνάμει επενδυτών.
Ας δούμε τι έχει γίνει με τα βασικά προγράμματα:
Νεανική και Γυναικεία επιχειρηματικότητα:
Ολοκληρώθηκε η υποβολή προτάσεων το Νοέμβριο του 2009, βγήκαν αποτελέσματα τον Απρίλιο του 2010 (αντί για τις επόμενες 40 ημέρες σύμφωνα με την προκήρυξη), υποβλήθηκαν το καλοκαίρι του 2010 οι προβλεπόμενες ενστάσεις και μέχρι σήμερα ούτε έχουμε αποτελέσματα ενστάσεων ούτε έχει εκταμιευθεί έστω 1 ευρώ για τις εγκεκριμένες!

Ενίσχυση Ελευθέρων Επαγγελματιών
Ολοκληρώθηκε η υποβολή των προτάσεων το Νοέμβριο του 2009, βγήκαν αποτελέσματα τον Απρίλιο του 2010 (αντί για μετά από 40 ημέρες!) και μέχρι σήμερα δεν έχει εκταμιευθεί ούτε 1 ευρώ!
Λίγο πριν λήξει η υποβολή των προτάσεων έγινε μείωση του προϋπολογισμού του προγράμματος από 250 εκ. ευρώ σε 70 εκ. ευρώ.

Α΄ Δράση ΜΜΕ ΕΣΠΑ
Ολοκληρώθηκε η υποβολή των προτάσεων το Δεκέμβριο του 2009, βγήκαν αποτελέσματα τον Απρίλιο του 2010 (αντί για μετά από 40 ημέρες!) και μέχρι σήμερα δεν έχει εκταμιευθεί ούτε 1 ευρώ!
Λίγο πριν λήξει η υποβολή των προτάσεων έγινε μείωση του προϋπολογισμού του προγράμματος από 1 δισ. ευρώ σε 500 εκ. ευρώ.

E-security:
Ολοκληρώθηκε η υποβολή προτάσεων τον Ιούνιο του 2009 και δεν έχει εκταμιευθεί μέχρι σήμερα ούτε 1 ευρώ!

Digi-Lodge:
Ολοκληρώθηκε η υποβολή προτάσεων το Σεπτέμβριο του 2009 και δεν έχει εκταμιευθεί μέχρι σήμερα ούτε 1 ευρώ!

Αξίζει να σημειωθεί ότι σε όλα αυτά τα προγράμματα, υπήρχε πρόβλεψη για προκαταβολή μέρους της επιχορήγησης μέσω εγγυητικής τραπέζης, αλλά σε όποια τράπεζα και να πάει κάποιος, η απάντηση που παίρνει είναι «Δε μας έχει ενημερώσει το Υπουργείο!». Αντίστοιχα, το Υπουργείο λέει «Οι τράπεζες έχουν την ευθύνη!».

Πιο ενδιαφέρον είναι το τι έχει γίνει με τα υπόλοιπα 10 προγράμματα, για τα οποία αρκετές επιχειρήσεις έκαναν προετοιμασία, έδωσαν χρήματα σε συμβουλευτικές εταιρείες και ουδέποτε υπέβαλαν την πρότασή τους!

Και το πιο ενδιαφέρον είναι ότι κανείς δεν ξέρει τι γίνεται με αυτά τα προγράμματα, καθώς οι αρμόδιοι υπάλληλοι δηλώνουν επίσημα ότι δεν ξέρουν κάτι, ενώ στο site του ΕΣΠΑ τα αποτελέσματα αναζήτησης δε δίνουν κάποια πληροφορία σε αντίθεση με το Google! Και αναρωτιόμαστε, ποιος μπορεί εν τέλει να ενημερώσει τις επιχειρήσεις τι συμβαίνει με αυτά τα προγράμματα;

Τέλος, για να ολοκληρώσουμε την ενασκόπηση των προγραμμάτων, πρέπει να πούμε ότι η νυν κυβέρνηση προκήρυξε τα ακόλουθα προγράμματα:
Digi-content
Digi-retail
Ένδυση και Υπόδηση – Νέες προοπτικές
Πράσινη Επιχείρηση 2010 (!)
Πράσινες Υποδομές 2010 (!)
Πράσινος Τουρισμός

Φυσικά, σε κανένα από αυτά δεν έχει γίνει κάποια εκταμίευση προς τις επιχειρήσεις.

Επιπλέον, πρέπει να τονίσουμε και το κλείσιμο του αναπτυξιακού νόμου από την 1/1/2010. Ενός νόμου, πραγματικά κινητήριου μοχλού για την ελληνική οικονομία, για τον οποίο η κ. Κατσέλη είπε ότι θα ανακοινωθεί το Σεπτέμβρη και τώρα ο κ. Χρυσοχοΐδης μας λέει ότι ετοιμάζεται και ότι αναμένεται!

Τέλος, αξίζει να γίνει αναφορά και στο ΤΕΜΠΜΕ:

Κατά τον πρώτο κύκλο του προγράμματος, που έτρεξε από την προηγούμενη κυβέρνηση και επιδοτούσε 100% το επιτόκιο, όλοι ξέρουν ότι στη συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων οι τράπεζες έδωσαν δάνειο με ευνοϊκούς όρους πήραν σε επιχειρήσεις που κύριο στόχο είχαν να κάνουν προθεσμιακές καταθέσεις και να καρπωθούν τη διαφορά του επιτοκίου!
Στο δεύτερο κύκλο, όπου επιδοτείτο ένα μέρος του επιτοκίου, οι τράπεζες δεν έδωσαν σχεδόν κανένα δάνειο, ενώ έθεταν πολύ περισσότερες προϋποθέσεις από αυτές που θέτει το ίδιο το ΤΕΜΠΜΕ (κερδοφορία, ύπαρξη ασφαλιστικής ενημερότητας, όταν το πρόγραμμα επιδοτεί είτε την αγορά πρώτων υλών είτε την κάλυψη οφειλόμενων ασφαλιστικών εισφορών!).

Δεδομένων όλων αυτών, δημιουργείται εύλογα η απορία:

Πού πήγαν όλα αυτά τα δισ. Ευρώ, αφού έχει αυξηθεί τόσο πολύ η απορροφητικότητα του ΕΣΠΑ ή μήπως τελικά δεν έχει αυξηθεί;


* Ο Κωνσταντίνος Π. Κωστάκος είναι Οικονομολόγος, Υπ. Διδάκτωρ του ΕΚΠΑ, και μέλος της Πολιτικής Επιτροπής της Νέας Δημοκρατίας