Του Σωτήρη Βανδώρου
Όλοι εσείς οι κακόπιστοι που κατηγορείτε αστόχαστα το ελληνικό κράτος για παρωχημένες πρακτικές, αναποτελεσματικότητα κτλ. κτλ. πρέπει να αναθεωρήσετε, ζητώντας ταπεινά συγγνώμη.
Γιατί υπάρχει τουλάχιστον μια περίπτωση που δείχνει ακριβώς το αντίθετο: ότι όχι απλώς συντονίζεται με τις διεθνείς εξελίξεις, αλλά ότι βρίσκεται στην πρωτοπορία τους. Αναφέρομαι στους λεγόμενους «407», τους ...
διδάσκοντες στα πανεπιστήμια με σύμβαση έργου, βάσει του προεδρικού διατάγματος 407 του μακρινού 1980. Από τότε λοιπόν το κράτος μας ανακάλυψε την ελαστική, ευέλικτη, επισφαλή εργασία, το σύγχρονο πρότυπο των εργασιακών σχέσεων! Και βεβαίως δεν έχει μείνει στάσιμο. Σήμερα (ήδη προ της οικονομικής κρίσης) την καθιστά ακόμη πιο ελαστική, ακόμη πιο ευέλικτη, ακόμη πιο επισφαλή.
Ας τα πάρουμε όμως από την αρχή. Η λειτουργία νεοϊδρυθέντων τμημάτων πανεπιστημίων στην ελληνική περιφέρεια σκάλωνε (και σκαλώνει) στο πρόβλημα της έγκαιρης στελέχωσής τους από μέλη Διδακτικού κι Ερευνητικού Προσωπικού (ΔΕΠ). Οι θέσεις προκηρύσσονται σταδιακά, ενώ κι αφού προκηρυχθεί μια θέση ακολουθεί μια βασανιστικά αργή διαδικασία, οπότε έπρεπε να βρεθεί προσωρινή, μεταβατική λύση. Έτσι επινοήθηκε ο θεσμός των 407. Ως συμβασιούχοι αναλαμβάνουν τη διδασκαλία ορισμένων μαθημάτων για ένα ακαδημαϊκό εξάμηνο ή έτος, χωρίς η εργασιακή αυτή σχέση να θεμελιώνει οποιοδήποτε δικαίωμα κατοπινής πρόσληψης. Απλώς λογίζεται ως διδακτική εμπειρία. Και η διετής αυτοδύναμη διδασκαλία αποτελεί προϋπόθεση διεκδίκησης της κατώτερης βαθμίδας ΔΕΠ, αυτή του λέκτορα. Μέχρι εδώ όλα καλά.
Εμφανίζονται ωστόσο θεμελιώδη προβλήματα. Το πρώτο είναι ο άθλιος τρόπος με τον οποίο εκτελούνται αυτές οι συμβάσεις έργου. Έτσι, ενώ το αργότερο στην αρχή κάθε ακαδημαϊκού έτους γίνονται οι αναθέσεις διδασκαλίας, το Υπουργείο Παιδείας ευαρεστείται να εγκρίνει τις σχετικές πιστώσεις πολύ αργότερα (φέτος έγινε το Δεκέμβριο). Έτσι, θα έχει τελειώσει το εξάμηνο κι ακόμη δεν θα έχουν υπογραφεί οι συμβάσεις έργου (και βέβαια όσοι διδάσκοντες δεν έχουν άλλη εργασία θα είναι ασφαλιστικά ακάλυπτοι όλο αυτό το διάστημα). Που θα πει ότι χρήματα θα δει στο λογαριασμό του ο διδάσκων μήνες μετά την περάτωση του έργου του. Για παράδειγμα, υπάρχει πανεπιστήμιο που δεν έχει πληρώσει ακόμη ούτε ένα ευρώ για διδακτικό έργο που πραγματοποιήθηκε από τον Ιανουάριο του 2010 και εξής.
Το χειρότερο όμως δεν είναι αυτό. Είναι ότι δεν γνωρίζει καν τι χρήματα θα πάρει. Κι αυτό διότι το Υπουργείο μπορεί να μην εγκρίνει κάποιες από τις πιστώσεις, όπως ακριβώς έγινε και για το τρέχον ακαδημαϊκό έτος. Πρακτικά, αυτό σημαίνει ότι μπορεί 2, 3 ή και 4 διδάσκοντες να μοιραστούν το έτσι κι αλλιώς χαμηλό ποσό που αντιστοιχεί σε έναν. Επιπλέον, το πιο συνηθισμένο δεν είναι η σύμβαση πλήρους απασχόλησης, καθότι επιλέγεται πιο συχνά ο κατακερματισμός στην ανάθεση των μαθημάτων, ακόμη και η συνδιδασκαλία. Μάλιστα, στα κεντρικά πανεπιστήμια για τα οποία δεν προβλέπεται κανονικά –αλλά τι σημαίνει κανονικά στην Ελλάδα;– να προσλαμβάνουν «407», το ποσό που αντιστοιχεί σε μία θέση να επιμερίζεται σε 15, ενίοτε και παραπάνω άτομα!
Αλλά ενώ δεν φτάσαμε ακόμη στα χειρότερα ήδη θα αναρωτιέστε ποιος εχέφρων, αξιοπρεπής άνθρωπος υφίσταται οικειοθελώς τέτοιον εξευτελισμό; Θα σας πω: Αυτός που έχει φάει κατ’ ελάχιστο μια δεκαετία σε σπουδές (πτυχίο, μεταπτυχιακά, διδακτορικό), προσβλέποντας σε ακαδημαϊκή καριέρα κι ο οποίος πρέπει να υπολογίσει επιπλέον άλλα 2 χρόνια ως 407 για να μπορεί να υποβάλει υποψηφιότητα για θέση ΔΕΠ.
Επειδή όμως ακριβώς είναι πιο πιθανό να κερδίσει κανείς το λότο, παρά να του έρθουν τα πάντα το νωρίτερο δυνατό χωρίς κενά μεσοδιαστήματα, θα πρέπει να υπολογίσει ότι τουλάχιστον η προκήρυξη θέσης συναφούς επιστημονικού αντικειμένου με το δικό του θα καθυστερήσει. Αλλά κι από τη στιγμή της προκήρυξης θα πρέπει να αναμένει τουλάχιστον 3 χρόνια μέχρι να συντελεστεί ο διορισμός του –διότι αφενός οι διαδικασίες είναι εξαιρετικά αργές, αφετέρου το Υπουργείο καθυστερεί παράνομα και καταχρηστικά την έκδοση ΦΕΚ διορισμού προκειμένου να γλιτώσει χρήματα (αυτό ήδη χρόνια πριν το Μνημόνιο και τα σχετικά). Στο διάστημα επομένως που αναμένει κάποιος σχετική προκήρυξη, οφείλει να διεκδικεί διαρκώς θέσεις 407, ακόμη κι αν έχει καλύψει την απαιτούμενη διετία. Κι αυτό διότι το φρακάρισμα που προκαλείται στην εκλογή μελών ΔΕΠ –σήμερα εκκρεμούν 900 διορισμοί!– κάνει περισσότερο ανταγωνιστική τη σχετική εκλογή, κι όποιος έχει μεγαλύτερη διδακτική εμπειρία αποκτά ένα συγκριτικό πλεονέκτημα (μολονότι δεν είναι αυτό καθοριστικό κριτήριο). Αλλά ακόμη και μετά την εκλογή του (εφόσον την πετύχει και μάλιστα με την πρώτη) θα αισθάνεται, το λιγότερο, μια ηθική υποχρέωση απέναντι στο Τμήμα που τον εξέλεξε κι έτσι θα δεχτεί θέση 407 για 2 χρόνια περίπου που θα αναμένει να γίνει ο διορισμός.
Έτσι, υπάρχουν άνθρωποι οι οποίοι πλησιάζουν ή έχουν ξεπεράσει τα 40 τους κι αφού έχουν αλωνίσει όλη την Ελλάδα καμιά δεκαετία ως 407 βγάζοντας απλώς τα έξοδα μετακίνησης, ενίοτε και με καθαρή ζημιά, εξακολουθούν να είναι μετέωροι, όχι απαραίτητα επειδή δεν αξίζουν κάτι καλύτερο, αλλά επειδή δεν ήταν από τους τυχερούς ή τους καλύτερα δικτυωμένους (οι οποίοι μπορεί να τα καταφέρουν και στα 35 τους). Ταυτόχρονα κάνουν άλλες δουλειές για να επιβιώσουν, με αποτέλεσμα φυσικά να καθυστερούν στην (ουσιαστική) επιστημονική τους εξέλιξη. Αυτή ακριβώς η αβεβαιότητα και η ανήκουστη καθυστέρηση στα πάντα, καλλιεργεί επιπλέον σχέσεις εξάρτησης και πελατείας από τα Τμήματα, δηλαδή από τα ήδη υπηρετούντα μέλη ΔΕΠ.
Όμως πρέπει να συνειδητοποιήσουν όλοι ότι αν θέλουμε ένα υγιές κι ακμαίο πανεπιστήμιο όλο αυτό το αίσχος πρέπει να παύσει. Και μόνο αν συσπειρωθούν όλοι όσοι αγαπούν την έρευνα, τη διδασκαλία και τον πανεπιστημιακό θεσμό μπορούν να αντιμετωπίσουν την επίθεση που δέχεται σήμερα, κατεξοχήν στο πιο ευαίσθητο σημείο του: την υποστήριξη των νέων επιστημόνων και τη χρηματοδότηση της έρευνας. Παρεμπιπτόντως, τις προάλλες ο γενικός γραμματέας Έρευνας και Τεχνολογίας εξωθήθηκε σε παραίτηση διαμαρτυρόμενος για τις καταστροφικές παρεμβάσεις του Υπουργείου στη χρηματοδότηση μεγάλων ερευνητικών έργων, ενώ χθες το Ίδρυμα Κρατικών Υποτροφιών ανακοίνωσε ότι δεν θα προκηρυχθεί πρόγραμμα διδακτορικής και μεταδιδακτορικής έρευνας στην Ελλάδα για το 2011-2012. Για αυτό να είστε προετοιμασμένοι: Όταν το προσεχές διάστημα ακούσετε την πολιτική ηγεσία του Υπουργείου Παιδείας εν όψει της ψήφισης του υπό κατάρτιση νομοσχεδίου για την ανώτατη εκπαίδευση (με το οποίο μεταξύ άλλων θέλει να καταργήσει τη θέση του λέκτορα και να επαναφέρει τον αναχρονιστικό, άσχετο προς την έρευνα, θεσμό του βοηθού) να δηλώνει ότι το πανεπιστήμιο οφείλει να δώσει έμφαση στην έρευνα και την καινοτομία, μην πεθάνετε από τα γέλια.
Υπογράψτε το κείμενο σχετικού ψηφίσματος εδώ:
http://www.gopetition.com/petition/41910/sign.html
Πηγή
