Ο Θουκυδίδης στην ιστορία του Πελοποννησιακού πολέμου περιγράφοντας την αποστασία της Μυτιλήνης και τις συζητήσεις που έγιναν στην Αθήνα για την λήψη απόφασης θανάτωσής των πολιτών της , αναφέρει ότι ο Διόδοτος μιλώντας στην συνέλευση του λαού ζητώντας την μη θανάτωσή τους είπε (σε μετάφραση Ελ.Βενιζέλου) : «όλοι φύσει ρέπουν εις την παρανομίαν, εις τε τον ιδιωτικόν και τον δημόσιον βίον, και δεν...
υπάρχει νόμος δυνάμενος να εμποδίσει τούτο ,αφού μέχρι τούδε οι άνθρωποι διεξήλθαν όλη την κλίμακα των ποινών με την ελπίδα, ότι εξακολουθούντες να τας επιτείνουν, θα επιτύχουν μετριασμό της εγκληματικότητας.» και μιλώντας για την ανθρώπινη ψυχολογία αναφέρει ότι «οι άνθρωποι παρασύρονται εις κινδυνώδεις επιχειρήσεις, άλλοι μεν από την τόλμην την οποία εμπνέει εις τον πτωχόν η ανάγκη, άλλοι από την πλεονεξίαν εις την οποίαν ωθούν τον πλούσιον η αλαζονεία και η αυτοπεποίθησις, και άλλοι από τα πάθη τα οποία εκάστοτε τους εξουσιάζουν εις τας διαφόρους βιοτικάς περιστάσεις δια της ακαθέκτου ορμής των..»
Ξαναθυμήθηκα αυτό το κείμενο με αφορμή τα πορίσματα των εξεταστικών επιτροπών της Βουλής για υπό διερεύνηση σκάνδαλα(SIEMENS, Βατοπέδι κλπ) και τις συζητήσεις για πολλές (δυστυχώς) περιπτώσεις πολιτικών μας που διαχρονικά πληγώνουν το λαϊκό αίσθημα με την «παραβατική» συμπεριφορά τους και γιατί έτσι εξηγείται και το γεγονός ότι δεν παραδειγματίζονται από τις πολιτικές η ηθικές κυρώσεις που υπέστησαν άλλοι πριν από αυτούς
Με αφορμή τα ίδια γεγονότα και καταστάσεις και λόγω των συζητήσεων που επαναλαμβάνονται για «το νόμιμο και το ηθικό», είναι χρήσιμο να επαναλάβουμε αυτό που έγραφε ο Τζών Κέννεντυ στον πρόλογο του βιβλίου του «σκιαγραφία των γενναίων» που εκδόθηκε πριν γίνει πρόεδρος των ΗΠΑ: «στα ιδιωτικά επαγγέλματα το άτομο έχει το δικαίωμα να προωθεί τα ατομικά του συμφέροντα, μέσα στο πλαίσιο του νόμου, για να φτάσει στην καθολική επιτυχία. Αλλά στον δημόσιο βίο απαιτούμε από το άτομο να θυσιάζει τα ατομικά του συμφέροντα για το γενικότερο καλό».
Η ανθρώπινη φύση δεν αλλάζει, όπως μας θυμίζει από τα βάθη της αρχαιότητας ο Θουκυδίδης, αλλά τουλάχιστον όσοι φιλοδοξούν να εκπροσωπούν σε κάποιο επίπεδο τους πολίτες, πρέπει να λειτουργούν ως ηγέτες που σημαίνει ότι πρέπει να ξεπερνούν τον εαυτό τους υφιστάμενοι θυσίες , πρέπει να ξέρουν ότι πέρα από τους νόμους η ζωή τους πρέπει να διέπεται και από κάποιους άλλους ηθικούς κανόνες και για διασφάλιση υστεροφημίας αλλά κυρίως για να μπορούν να προσφέρουν στην ευρύτερη κοινωνία, δίνοντας κύρος στους θεσμούς , λειτουργώντας με το παράδειγμά τους «ως λυχνία επί όρους κειμένη».
Με οδηγό αυτούς τους ηθικούς κανόνες πρέπει να έχουν όραμα για το μέλλον και για την κατάκτηση αυτού να έχουν το θάρρος δύσκολων αποφάσεων ζητώντας θυσίες από τους πολίτες αλλά και συνεγείροντάς τους σε αγώνες , αλλά για να το πετύχουν πρέπει αποδεδειγμένα στη ζωή τους να υπάρχει ταύτιση λόγων και έργων και να θυμούνται ότι στην αρχαιότητα ο στρατηγός των Σπαρτιατών Βρασίδας με 150 Σπαρτιάτες νίκησε τον πολυπληθή Αθηναϊκό στρατό στην αρχαία Αμφίπολη γιατί τους συνήγειρε μπαίνοντας μπροστά και λέγοντας , σύμφωνα με τον Θουκυδίδη: «όσον αφορά το κατ΄ εμέ, θα αποδείξω ότι δεν είμαι καλύτερος εις το να προτρέπω άλλους παρ΄ ότι είμαι εις το να θέτω εις εφαρμογήν ο ίδιος τας προτροπάς μου…»
* Δικηγόρος-Συγγραφέας, πρώην πρόεδρος του Δικηγορικού Συλλόγου Θεσσαλονίκης.
