Είναι δύσκολο να προβάλει κανείς επακριβώς στο μέλλον τις επιπτώσεις της ιστορικής Συνόδου των ηγετών της Ευρώπης για το κούρεμα του ελληνικού χρέους. To μόνο βέβαιο είναι ότι θα αλλάξει προς το χειρότερο – για τα πρώτα χρόνια τουλάχιστον- την καθημερινότητα των πολιτών. Στο πλαίσιο αυτό είναι βέβαιο ότι πρέπει να δούμε από την αρχή ακόμη και τα πλέον στοιχειώδη ερωτήματα, όπως για
παράδειγμα τη διαφορά ανάμεσα στο «έχω επάγγελμα» και «έχω δουλειά».
Η κρίση αποκάλυψε ότι παράλληλα με τον πολυσυζητημένο «μεσαίο» πολιτικό χώρο, υπήρχε σε όλα σχεδόν τα επίπεδα, μια ανάλογη κατάσταση που χαρακτήριζε το παραγωγικό μας μοντέλο. Ένας αδιαμόρφωτος πολτός που μεγάλωνε δίπλα στην πραγματική οικονομία, υποκρινόμενος και αυτός την παραγωγική δραστηριότητα. Μέσα σε αυτόν δημιουργούνταν θέσεις εργασίας, οι οποίες δεν βασίζονταν σε μια συγκεκριμένη και σαφώς προσδιορισμένη τεχνογνωσία και απαιτούμενες δεξιότητες, αλλά διαμορφώνονταν από τις ανάγκες της εκάστοτε συγκυρίας και ενός γενικού και αόριστου δούναι και λαβείν.
Τόσο γενικού κάποιες φορές που μπορούσε να πάρει οποιοδήποτε σχήμα, ώστε να χωράει οτιδήποτε. Ακόμη και αν αυτό δεν μπορούσε να περιγραφεί καλά καλά ούτε από τον υποτιθέμενο παραγωγό του, που ακόμη και αν εκκινούσε με τις καλύτερες των προθέσεων δεν μπορούσε να συστηματοποιήσει τη δουλειά του, ώστε αυτή να απαντάει με «πιστοποιημένο» τρόπο στις ανάγκες της κοινωνίας και της αγοράς. Ειδικά λοιπόν από σήμερα το πρωί το ερώτημα που μοιραζόμαστε όλοι, προφανώς από διαφορετική θέση, είναι: «Τι ακριβώς ξέρω να κάνω που να έχει διαπραγματευτική αξία στην αγορά;».
Αυτό το ερώτημα περιγράφει το ίδιο καλά και την ειδική περίπτωση της χώρας μας, ειδικά όταν ο κεντρικός εθνικός σχεδιασμός δεν «επαγγέλλεται» τίποτε προς το παρόν για την κατεύθυνση της παραγωγικής δραστηριότητας. Ίσως όμως ακριβώς αυτή η έλλειψη να μπορεί να γίνει ένα κάποιο πλεονέκτημα. Τώρα που οι άλλοι έχουν φτάσει στα όρια τους και εν πολλοίς έχουν από καιρό διαλέξει σε τι θέλουν και μπορούν να είναι καλοί, δεν είναι καθόλου απίθανο να κάνουμε τη διαφορά για τον εαυτό μας αν δούμε σοβαρά πως θα κάνουμε «branding» τον εαυτό μας, κωδικοποιώντας και συστηματοποιώντας τις δυνατότητες μας.
Όσο το ερώτημα «τι επαγγέλλεστε;» δεν μπορούν να το απαντήσουν με σαφήνεια όσοι έχουν ή είχαν την ευθύνη της διακυβέρνησης, όσο δεν μπορεί να το απαντήσει διεθνώς η χώρα και όσο δεν είναι σε θέση να το απαντήσει ο καθένας για τον εαυτό του, όλα όσα κι αν προσπαθούμε ατομικά και συλλογικά θα μοιάζουν τόσο πρόσκαιρα που δεν θα μας συνδέουν με την πρόοδο, αλλά με την ματαιότητα. Γιατί ακόμη όσο «καλοκουρεμένοι» κι αν είμαστε είναι βέβαιο ότι για να ξαναβρούμε τη θέση που μας αξίζει πρέπει να απαντήσουμε εκ νέου στα βασικά ερωτήματα.
O Γιάννης Ράζος είναι επικοινωνιολόγος και διευθύνων σύμβουλος της Politics GlobalCom
http://www.parapolitika.gr/ArticleDetails/tabid/63/ArticleID/297235/Default.aspx
