Πασίγνωστο το λατινικό ρητό verba volant sed verba manent [τα λόγια πετάνε, ενώ τα γραπτά μένουν], πρόδρομο του οποίου αποτελεί το ομηρικό «έπεα πτερόεντα».
Παλαιότερα μπορούσε ο καθένας να λέει ό,τι θέλει εκμεταλλευόμενος είτε την ασθενή μνήμη των ακροατών του είτε την επιθυμία τους να ξεχάσουν αυτό που άκουσαν καλυπτόμενοι πίσω από την αυθυποβολή τής βολικής αμφιβολίας ως προς το αν πράγματι ειπώθηκε αυτό που είχαν ακούσει. Άρα, μπορούσε καθένας να αλλάζει θέσεις και απόψεις σαν πουκάμισα με τη βεβαιότητα ότι οι ίδιοι ακροατές είτε έχουν ξεχάσει όσα αντίθετα τους έλεγε ο ίδιος παλαιότερα ή εντελώς πρόσφατα είτε έχουν αποφασίσει να μη θυμούνται.
Τώρα, όμως, που υπάρχει η μαγνητοσκόπηση μαζί με τη μαγνητοφώνηση και η δυνατότητα της εν ριπή οφθαλμού ανάσυρσης του επίμαχου αποσπάσματος και της αναπαραγωγής του, είναι δυνατόν να αναιρεί κανείς αυτά που έλεγε προ έτους ή προ μηνός ή προ εβδομάδος; Ασφαλώς και είναι. Παριστάμεθα καθημερινώς μάρτυρες του φαινομένου αυτού. Αλλά πόσοι είναι οι μάρτυρες; Αυτό είναι το πρόβλημα. Όχι πολλοί. Πόσοι διαβάζουν περιοδικά και εφημερίδες τακτικά; Πόσοι ενημερώνονται από το διαδίκτυο; Πόσοι και πόσο συχνά ακούν ενημερωτικές ραδιοφωνικές εκπομπές ή παρακολουθούν τηλεοπτικές εκπομπές με δημοσιογράφους ή παρουσιαστές που θέλοντας να κάνουν σωστά τη δουλειά τους αναδεικνύουν τα καραγκιοζιλίκια και τις ανακολουθίες των πολιτικών; Αλλά και πόσες είναι αυτές οι εκπομπές;
Μοιραίως προσέφυγα στη μνήμη μου με μια σύντομη αναδρομή στο παρελθόν. Τότε που οι συνταγματάρχες είχαν φέρει τη δική τους Δημοκρατία των τεθωρακισμένων. Επιχείρημα υπέρ της ελευθερίας του Τύπου αποτελούσε για το καθεστώς το γεγονός ότι κυκλοφορούσαν στην Ελλάδα ελεύθερα τα περιοδικά Newsweek και Time με αντιδικτατορικά άρθρα, πού και πού δε και με αντιδικτατορικά εξώφυλλα. Πού κυκλοφορούσαν όμως; Στα περίπτερα της πλατείας Συντάγματος, άντε και της πλατείας Αριστοτέλους. Αναρτημένα σε περίοπτη, μάλιστα, θέση. Και πόσοι τα διάβαζαν; Χίλιοι, δυο χιλιάδες, τρεις χιλιάδες; Σε πόσους μετέδιδαν οι αναγνώστες αυτοί όσα διάβασαν στα ξένα περιοδικά; Σε πέντε χιλιάδες, έξη χιλιάδες, δέκα χιλιάδες; Κι’ αυτό ονομαζόταν Δημοκρατία εν μέσω προληπτικής λογοκρισίας των εγχώριων εντύπων.
Το ίδιο συμβαίνει και σήμερα στη Δημοκρατία των αγορών. Ποιός ακούει, ποιός διαβάζει, ποιός βλέπει σοβαρούς δημοσιογράφους και παρουσιαστές; Και πόσοι είναι αυτοί οι δημοσιογράφοι και παρουσιαστές;
Verba et scripta manent λοιπόν. Αλλά απαιτούνται εκατομμύρια μάτια και αυτιά για να βλέπουν και ακούνε. Να βλέπουν και να ακούνε σωστά. Να μη μπερδεύουν το «θα στηρίξω» με το «θα στη ρίξω».
Σωτήριος Καλαμίτσης
