Ένα μικρό κορίτσι ξεκίνησε την …επανάστασή του μέσα στην οικογένεια. Μία μέρα, όπως όλες τις άλλες, άρχισε να κλαίει και να οδύρεται. «Δεν θέλω το σχολείο. Δεν θέλω να πάω στο σχολείο. Εκεί τα παιδιά δεν με παίζουν! Δεν μου αρέσει!». Οι γονείς..
πέφτουν επάνω του με τις συνήθεις τακτικές τους. «Εσύ μπορείς! Θα τα καταφέρεις! Πάντα τα καταφέρνεις! Θα το ξεπεράσεις και αυτό!»
Καλές και άγιες οι προθέσεις των γονιών. Καλοί γονείς. Αγαπάνε τα παιδιά τους. Θέλουν το καλό τους και προσπαθούν με κάθε τρόπο. Όμως, εδώ η κατάσταση φαίνεται να τους ξεπερνά.
Σε ανάλογα περιστατικά, συχνά οι γονείς που είναι ευαισθητοποιημένοι και προσεκτικοί ακολουθούν μια τακτική, η οποία όπως και στο παράδειγμά μας , μάλλον ενισχύει παρά σπάει τον φαύλο κύκλο του προβλήματος. Παρέχουν στο παιδί θετική ενίσχυση, προσπαθώντας να τονώσουν την αυτοπεποίθησή του, μεταφέροντάς του την άποψή τους γι’ αυτό: ότι είναι δυνατό και θα τα καταφέρει. Αν τελικά το παιδί τους πιστέψει, δοκιμάσει και τα καταφέρει, έχει καλώς. Μέχρι την επόμενη φορά… Στην αντίθετη όμως περίπτωση, που δοκιμάσει και δεν τα καταφέρει, ο φαύλος κύκλος ενισχύεται, βαθαίνει και το πρόβλημα μεγαλώνει. .
Μέσα από μία άκαμπτη θετική ενίσχυση αυτού του τύπου – παρά τις καλές προθέσεις – το παιδί δημιουργεί μία εικόνα για τον εαυτό του, η οποία στην καθημερινή ζωή του δεν επιβεβαιώνεται. Και όταν η αυτό-εικόνα του (που στις μικρές ηλικίες δημιουργείται κατά κανόνα από τους γονείς) δεν επιβεβαιώνεται στην, έξω από το σπίτι, κοινωνία, η εσωτερική αντίφαση εκδηλώνεται με φόβο, ανησυχία και άγχος: «αν οι γονείς μου πιστεύουν ότι είμαι δυνατή, αλλά εγώ δεν το βλέπω αυτό στην καθημερινότητά μου έξω από το σπίτι… τότε τι είμαι;». Και επίσης: «αν αυτοί οι παντοδύναμοι και παντογνώστες άνθρωποι που με μεγαλώνουν – οι γονείς μου- κάνουν λάθος για μένα… τότε τι είμαι;». Και κυρίως: «αν δεν είμαι αυτό που πιστεύουν ότι είμαι, μήπως δεν θα με αγαπάνε και δεν θα με αποδέχονται πια;».
Συζητώντας για αντιμετώπιση, θα έστρεφα την προσοχή μου στους φαύλους κύκλους μέσα στην οικογένεια. Στον «φιόγκο της αλληλεπίδρασης» που συνδέει, ενισχύει και τρέφει τον κύκλο– σύστημα «παιδί» και τον κύκλο- σύστημα «γονείς». Το παιδί, ανάμεσα σε άλλα, έχει ανάγκη να είναι αποδεκτό και αγαπητό για αυτό που είναι, για ό,τι είναι, για ό,τι κι αν είναι. Έχει ανάγκη να το αγαπάνε και να τον φροντίζουν ανεξάρτητα από τη συμπεριφορά του, ανεξάρτητα από τις ικανότητές του, παρά τις αδυναμίες και τις αστοχίες του. Έχει ανάγκη από μία άνευ όρων αποδοχή από τους σημαντικούς ανθρώπους της ζωής του. Οι γονείς, ανάμεσα σε άλλα, έχουν και την ανάγκη της επιβεβαίωσης των γονικών ικανοτήτων τους, την οποία αναζητούν και μέσα από τη συμπεριφορά και την προσωπικότητα των παιδιών τους. «Καλός γονιός είναι αυτός που μεγαλώνει καλά παιδιά» λένε οι «ειδικοί» και όσοι το πιστεύουν εγκλωβίζονται στο δρόμο των επιβεβαιωτικών αναζητήσεων.
Προτείνοντας τρόπους διαχείρισης του προβλήματος θα σκεφτόμουν πιθανές αλλαγές στην τροφοδότηση του φιόγκου αλληλεπίδρασής τους με άλλα …θρεπτικά συστατικά. Μήπως, άθελά σας, έχετε παραμελήσει τελευταία κάποιες από τις «τροφές» που έχει ανάγκη το παιδί σας ; Μήπως, άθελά σας, κάποιες από τις ανάγκες του παιδιού σας έχουν αγνοηθεί ή τεθεί σε δεύτερη μοίρα; Μήπως, άθελά σας, έχετε συμβάλει ενδεχομένως στην εγκαθίδρυση ενός σχήματος που λέει: «Η ευτυχία, η προσωπική ικανοποίηση, η αγάπη και η αποδοχή έρχεται -κυρίως ή μόνο- μέσα από την επίδοση, την ικανότητα για επιτυχίες και την επίτευξη στόχων». Και αυτά θα μπορούσαν να ισχύουν τόσο για το παιδί όσο και για τους ίδιους τους γονείς!
Όταν το παιδί πεινάει, χρειάζεται τροφή. Και τροφός είναι ο γονιός.
Θεσσαλονίκη 23 / 10 /2012
Σταύρος Γκουγκουσκίδης
