Όταν ήμουν έφηβος, και πρωτοάρχισα να συχνάζω σε καφέ και σε μπαράκια, ο φραπές ήταν ακόμη κάτι το σχετικά καινούργιο.
Τον πίνανε οι «μοντέρνοι», και πρωτοποριακοί νέοι!
Έτσι τον κόλλησα και εγώ.
Σήμερα,
που στην αγορά των καφέ και των lounges(!) κυριαρχούν δεκάδες άλλα είδη καφέ, π.χ. καπουτσίνο, εσπρέσο, φρέντο, μέντο, σέντο.... και το κακό συναπάντημα, εγώ παραμένω παραδοσιακός, σε πείσμα των καιρών, πίνοντας χειμώνα καλοκαίρι την φραπεδιά μου.
Άσχετα αν αυτό συνδυάζεται πλέον από τους σημερινούς πιτσιρικάδες, με τα … γεράματα.
Μάλιστα, αν και ο φραπές κυριαρχούσε έντονα στις προηγούμενες δεκαετίες, σήμερα όντως πνέει τα λοίσθια. Τον πίνουν όλο και λιγότεροι, κι αυτοί συνήθως μεσήλικες.
Φίλος κολλητός, με μεγάλη εμπειρία στα καφέ και στα μπαράκια, μου εξηγούσε πως εδώ και 4-5 χρόνια περίπου, η παραγγελία φραπέ έπεσε στο 40-50% της συνολικής κατανάλωσης, ενώ παλιότερα αποτελούσε το 80-90% των παραγγελιών στα καφέ της πόλης.
Κρίμα, διότι ο φραπές είναι μια διαχρονική ελληνική αξία, και δεν θα έπρεπε να εξαφανιστεί.
Ο «θρύλος» θέλει τον φραπέ να είναι μια καθαρά ελληνική εφεύρεση, και μάλιστα θεσσαλονικιώτικη, και δεν έχω κανέναν λόγο να αμφιβάλλω για αυτό.
Άλλωστε, όπου κι αν έζησα, ή ταξίδεψα στο εξωτερικό, κανένας μα κανένας δεν τον γνωρίζει.
Βέβαια, σε όποιον ξένο έδειξα πως φτιάχνεται, και τον δοκίμασε, η αποδοχή ήταν άμεση, και είμαι σίγουρος πως ακόμη και σήμερα υπάρχουν κάποιες μικρές ομάδες θύλακες , σε κάποιες μακρινές χώρες, που συνεχίζουν να απολαμβάνουν την φραπεδιά τους χάριν εμού!
Η δημιουργία του φραπέ ήταν τυχαία (http://taxalia.blogspot.com/2010/09/tribute.html). Κατά την διάρκεια της Διεθνούς Έκθεσης στη Θεσσαλονίκη το 1957 ο αντιπρόσωπος της ελβετικής εταιρίας Νεστλέ στην Ελλάδα Γιάννης Δρίτσας παρουσίαζε ένα νέο προϊόν για παιδιά, ένα σοκολατούχο ρόφημα που παρασκευαζόταν στιγμιαία αναμιγνύοντάς το με γάλα και χτυπώντας το με σέικερ.
Ο Δημήτριος Βακόνδιος, υπάλληλος του Δρίτσα , συνήθιζε να πίνει Nescafé , που ήταν στιγμιαίος καφές, και παρασκευαζόταν από την Νεστλέ. Σε ένα διάλειμμα που έκανε κατά την διάρκεια της έκθεσης θέλησε να πιει καφέ, αλλά επειδή δεν έβρισκε ζεστό νερό, σκέφτηκε να χρησιμοποιήσει το σέικερ για να φτιάξει τον καφέ του με κρύο νερό.
Έβαλε λοιπόν καφέ, ζάχαρη και νερό, τα κούνησε, και δημιούργησε τον πρώτο καφέ φραπέ της ιστορίας.
Για αυτό και μόνο, προσωπικά τον τοποθετώ στο πάνθεον των Ελλήνων «μεγάλων».
Μετά από χρόνια μάλιστα, δήλωνε ότι δε μπορούσε να συνειδητοποιήσει πως ένα απλό πείραμα της στιγμής, τον οδήγησε στην εφεύρεση του διασημότερου ροφήματος στην Ελλάδα.
Που αν τυχόν και έπαιρνε ποσοστά (δικαιώματα), θα έπρεπε να ζει μόνιμα στην Τζαμάικα, και να πηγαινοέρχεται στο Μονακό και στην Ριβιέρα, με το lear jet του!
Η λέξη frappé είναι γαλλική και σημαίνει χτυπημένος ή ανακατεμένος.
Ως ξένη λέξη κανονικά δεν κλίνεται (το φραπέ). Όμως, σε αντίθεση με τις περισσότερες γαλλικές λέξεις που έχουμε δανειστεί και παραμένουν άκλιτες, στην ονομαστική επικράτησε να αποκτά κατάληξη και να κλίνεται (ο φραπές, του φραπέ, οι φραπέδες κλπ.), κυρίως στην καθομιλουμένη. Άλλωστε αυτό παραπέμπει και στην κλίση της λέξης «καφές».
Ο φραπέ χαρακτηρίζει την «ανεμελιά» και τον «ωχαδερφισμό»που παρατηρείται συχνά στους Έλληνες, λόγω του γεγονότος ότι συνήθως πίνεται με αργούς ρυθμούς, με παρέα, με χαλαρή διάθεση, παίζοντας τάβλι, ή συζητώντας περί ανέμων και υδάτων.
Πολλοί διαμαρτύρονται για την τιμή του. Και ίσως να έχουν δίκιο. Για παράδειγμα, μου έτυχε να πληρώσω μέχρι και €5 για ένα φραπέ σε «κυριλέ» καφετέρια της Θεσσαλονίκης.
Η βασική ένσταση αυτών που γκρινιάζουν είναι ότι ένας φραπές έχει ιδιαίτερα μικρό κόστος, και τεράστια περιθώρια κέρδους. Άρα γιατί να τον πληρώνουμε χρυσάφι; Σημειώνουν μάλιστα κάποιες άλλες μεσογειακές χώρες, όπου οι καφέδες κοστίζουν ελάχιστα.
Η απάντηση σ αυτό το «υπαρξιακό» ερώτημα είναι απλή: Στην Ελλάδα δεν πληρώνεις τον καφέ!
Στην ουσία νοικιάζεις τον χώρο, για όσο διάστημα θέλεις, με μόνο τίμημα την παραγγελία ενός καφέ.
Που αλλού γίνεται αυτό;
Μήπως στην Αμερική; Όπου σου χρεώνουν και το νερό, και όπου κάθε δέκα λεπτά έρχεται ο σερβιτόρος να σε ρωτήσει αν είσαι έτοιμος για την επόμενη παραγγελία;
Ή μήπως στην Ιταλία, όπου η απόλαυση του καφέ περιορίζεται σε 2-3 λεπτά το πολύ, κι αυτά στο πόδι;
Δεν ξέρω. Είμαι περήφανος που είμαι Έλληνας, αλλά κυρίως για τα επιτεύγματα των προγόνων μας.
Η σημερινή τσιφτετελοπόπ Ελλάδα του Μαζωνάκη, και της Τάμτας, δεν με πολυεκφράζει. Όπως δεν με πολυεκφράζει και το κλασικό νεοελληνικό σύνδρομο της μαγκιάς, και της αρπαχτής.
Αλλά επειδή είμαι παραδοσιακό τυπάκι, με εκφράζει ο φραπές. Γλυκός, χωρίς γάλα, και με τέσσερα παγάκια!
Και αραχτός, σε δυο πολυθρόνες, με φάτσα κάρτα τον Θερμαϊκό!
Κι ας τρελαίνονται οι Γερμανοί με την ανεμελιά μου (μας).
