Τι ήταν όμως το σχέδιο Ανάν και τι αλλαγές επρόκειτο να φέρει; Πρόκειται ουσιαστικά για μια απόπειρα εφαρμογής μιας ομοσπονδοποίησης στην Κύπρο που θα σήμαινε αυτόματα τον πολιτικό θάνατο της Κυπριακής Δημοκρατίας -ως κρατικής οντότητας με την μορφή που είχε ως τότε- δίνοντας την θέση της σε ένα νέο ομόσπονδο κράτος με συμμετοχή και των Τουρκοκυπρίων. Η ιδανική ευκαιρία για την Τουρκία να εξαργυρώσει πολιτικά την παράνομη εισβολή και κατοχή του νησιού από τον Ιούλιο του 1974 με την εμπλοκή και Τουρκοκυπρίων στις διοικητικές δομές του νέου κράτους.
Το διακύβευμα ήταν τεράστιο και για τις δυο πλευρές. Για την ελληνοκυπριακή ήταν σαφώς μεγαλύτερο καθώς θα έχανε πολλά περισσότερα από αυτά που θα κέρδιζε και εδώ εννοούνται σαφέστατα βασικές εξουσίες και κεκτημένα της Κυπριακής Δημοκρατίας μέχρι τότε σε τοπικό αλλά και διεθνές επίπεδο. Η συμμετοχή των Τουρκοκυπρίων στην δημόσια διοίκηση του κράτους θα λειτουργούσε σαν ένα είδος δούρειου ίππου δίνοντας την ευκαιρία στην Τουρκία για πιο ουσιαστικές και συχνές παρεμβάσεις στα εσωτερικά ζητήματα του νησιού. Τα οφέλη της από μια τέτοια ανάμειξη θα πολλαπλασιάζονταν, ενώ των Ε/Κ αντιστρόφως ανάλογα θα υποβαθμίζονταν σημαντικά, όπως είναι προφανές. Το σχέδιο Ανάν δεν προέβλεπε άμεση επιστροφή των εδαφών, παρά μόνο μετά από 42 μήνες, ούτε άμεση επιστροφή των προσφύγων, για τους οποίους η πρόβλεψη ήταν να γίνει από 5 εως 19 χρόνια, αλλά και το δικαίωμα αγοράς περιουσίας θα δινόταν έπειτα από πάροδο 15 ετών. Δηλαδή την γη που έκλεψαν με τον πόλεμο και την βια θα την πουλούσαν και αυτό μετά από μιαμιση δεκαετία! Επιπλέον το σχέδιο Ανάν όριζε την παραμονή 10.000 Τούρκων εποίκων στην Κύπρο νομιμοποιώντας έτσι τις χρόνιες προσπάθειες της Τουρκίας για αλλοίωση του δημογραφικού χαρακτήρα του νησιού.Ίσως το μόνο θετικό στοιχείο βραχυπρόθεσμα μόνο για τους Ε/Κ να ήταν η υποβάθμιση κατά κάποιο τρόπο του επιπέδου στρατιωτικής απειλής από την Τουρκία, λεπτομέρεια επουσιώδης βέβαια μπροστά στα νέα δεδομένα που θα διαμορφώνονταν στην περιοχή. Η επίφαση για την διασφάλιση της Ειρήνης από εκείνους που κρατάνε και το καρότο και το μαστίγιο στην προκειμένη περίπτωση είναι το λιγότερο υποκριτική.
Στην πλευρά των Τουρκοκυπρίων τα πράγματα είναι τελείως διαφορετικά. Τα οφέλη τους από την εφαρμογή του θα ήταν τεράστια πέρα από πολιτικό και σε κοινωνικό επίπεδο, διότι, αφενός θα έσπαγε αυτόματα η διεθνής απομόνωση που τους είχε επιβληθεί εξαιτίας της παράνομης ανακήρυξης του ψευδοκράτους (ΤΔΒΚ) και αφετέρου θα εκτόξευε στα ύψη το βιοτικό τους επίπεδο, συγκριτικά τουλάχιστον με αυτό που ήταν πριν. Μέσω της οικονομικής σύγκλισης -έτσι βαφτίστηκε η "πατέντα"- με την οποία η οικονομική ανάπτυξη των Τ/Κ θα προερχόταν από τους οικονομικούς πόρους και τις δομές των Ελληνοκυπρίων, ώστε να εξισορροπηθούν, σε ένα βαθμό, οικονομικά οι δυο εθνοτικές ομάδες. Η ελάχιστη δυσπιστία προς το σχέδιο Ανάν από πλευράς Τ/Κ υπήρξε κυρίως από φανατισμένους εθνικιστές υπό τον φόβο της ενδεχόμενης πολιτισμικής αφομοίωσης, λόγω της υπεροχής της ελληνικής γλώσσας και του πολιτισμού εν γένει κάτι που θα χρειαζόταν όμως αρκετές δεκαετίες για να συμβεί.
Σήμερα η απόφαση αυτή του Κυπριακού λαού είναι πιο επίκαιρη από ποτέ. Το ΟΧΙ δεν είναι ένα απλό σχήμα λόγου που το γιορτάζουμε στις παρελάσεις ή γράφουμε για αυτό μόνο, αλλά μια βαθιά πολιτική ενσυνείδητη στάση, μια συνολική άρνηση σε καθετί που παρουσιάζεται ως σωτήρια λύση και σε όποιον επιβουλεύεται την ελευθερία, την αυτονομία και εν τέλει την ίδια την ανεξαρτησία, έννοιες παγκόσμιες και πανανθρώπινες που ενέπνευσαν τόσους και τόσους αγώνες. Χθες το σχέδιο Ανάν, σήμερα το κούρεμα των καταθέσεων, αύριο ποιος ξέρει τι θα είναι. Η εθνική συνείδηση όμως του Έλληνα της Κύπρου τοποθετεί το συμφέρον του λαού πάνω από οικονομικά ή άλλα διεθνή παιχνίδια και σκοπιμότητες. Αυτό ακριβώς είναι που γιορτάζουμε σήμερα.
