Αλήθεια, όταν τελειώσει το ΕΣΠΑ, οι γονείς θα την πάθουν σαν τους αγρότες;
Του Χρήστου Μάτη
H χρηματοδότηση της φύλαξης των παιδιών σε παιδικούς σταθμούς μέσω ΕΣΠΑ είναι στήριξη μιας κοινωνικής δομής σε γυάλινα πόδια. Διότι είναι μία χρηματοδότηση με ημερομηνία λήξης (ολοκληρώνεται εφέτος και με τις παρατάσεις το 2015), με αποτέλεσμα να ανακουφίζονται προσωρινά οικογενειακοί προϋπολογισμοί, αλλά οι πόροι να μην διατίθενται με τέτοιο τρόπο που να δημιουργούνται υποδομές που θα διαρκέσουν στον χρόνο.
Ουσιαστικά μετατρέπεται ένα αναπτυξιακό εργαλείο, το ΕΣΠΑ, σε μηχανισμό ενίσχυσης του οικογενειακού εισοδήματος, ανάλογο με τις παλαιότερες επιδοτήσεις στους αγρότες από ευρωπαϊκά κονδύλια. Διότι το σχετικό πρόγραμμα έχει ως στόχο την «εναρμόνιση οικογενειακής και επαγγελματικής ζωής», δηλαδή τη διευκόλυνση των μητέρων να μην στερηθούν τη δυνατότητα να εργάζονται για να φροντίζουν τα παιδιά τους.
Με την αλλαγή χρήσης του, μπορεί να αυξάνεται το εθνικό ποσοστό απορρόφησης των κοινοτικών πόρων, αλλά τα λεφτά δεν πιάνουν τόπο. Ούτε καν προσωρινές θέσεις εργασίας σε παιδικούς σταθμούς δεν δημιουργούνται. Διότι δεν αυξάνεται ο αριθμός των παιδιών που πηγαίνουν σε παιδικούς σταθμούς συνολικά. Απλώς αλλάζει η χρηματοδότηση και από ιδιωτική/οικογενειακή μετατρέπεται σε δημόσια.
Κοινωνική προεκλογική ευαισθησία
Πολλοί δήμαρχοι έχουν μετατρέψει την ένταξη στο ΕΣΠΑ σε διεκδίκηση προεκλογικού χαρακτήρα για αύξηση της συνολικής χρηματοδότησης του προγράμματος από 150 σε 225 εκατομμύρια ευρώ: όλα τα παιδιά, όλα τα λεφτά!
Η κυβέρνηση από την πλευρά της αποκτά την ευκαιρία να δείξει «κοινωνική ευαισθησία» με… ξένα κόλλυβα. Διότι ούτως ή άλλως οι επιχειρησιακές δυνατότητες για την διάθεση κονδυλίων σύμφωνα με τους στόχους του προγράμματος, και των προγραμμάτων συνολικά, είναι πολύ περιορισμένη, εξ ου και η χαμηλή απορροφητικότητα και τα αδιάθετα κονδύλια.
Όμως, αυτό μπορεί να αποβεί καταστροφικό, διότι στέλνει λανθασμένα μηνύματα στην κοινωνία, τα οποία πολύ σύντομα θα διαψευστούν. Δεν «μένουν» 31,000 παιδιά από τα 91,000 που υπέβαλαν αιτήσεις «εκτός παιδικών σταθμών»· μένουν εκτός επιδότησης της εγγραφής τους στους παιδικούς σταθμούς.
Εκτός αν δήμαρχοι και κυβέρνηση νομίζουν ότι την ώρα της αλήθειας, όταν δεν θα υπάρχουν πια ευρωπαϊκοί πόροι αλλά οι οικογένειες θα το θεωρούν κοινωνική κατάκτηση, θα βρεθεί «άλλος» να φταίει…
Φροντίδα χωρίς σχέδιο
Σε ό,τι αφορά στη φροντίδα της προσχολικής ηλικίας, υπάρχουν καίρια ερωτήματα στα οποία οι δήμοι πρέπει να απαντήσουν και πάνω σε αυτά να σχεδιάσουν τη συνεισφορά τους στο πώς θα τα αντιμετωπίσουν:
— Πόσα παιδιά μπορούν να φιλοξενήσουν στις δικές τους δομές;
— Μπορούν αυξηθούν αυτές οι θέσεις;
— Πώς έχουν αξιοποιήσει τα αυξημένα έσοδα των τελευταίων ετών από τις εισπράξεις τροφείων μέσω του ΕΣΠΑ;
— Τι έχουν κάνει για να αποφευχθούν οι περιπτώσεις που πληρώνονται επιδοτήσεις, χωρίς να παρακολουθούν παιδιά τους παιδικούς σταθμούς, με αποτέλεσμα να υποχρεώνονται να επιστρέψουν τα χρήματα στο ΕΣΠΑ; Το τελευταίο, δυστυχώς, μπορεί να αποκτήσει κάποια στιγμή στο εγγύς μέλλον και ποινικές διαστάσεις, που θα υπερβαίνουν τη μέχρι τώρα πειθαρχική απλώς αντιμετώπιση που είχε το θέμα από τις εφορίες.
Από την πλευρά της η κυβέρνηση πρέπει να θεσμοθετήσει την κατάργηση της διάκρισης ανάμεσα στους δημοτικούς παιδικούς σταθμούς και στους πρώην κρατικούς παιδικούς σταθμούς που εντάχθηκαν στους δήμους, διότι αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα οικονομία κλίμακας.
Παιδικοί σταθμοί, όπως «βοήθεια στο σπίτι»
Η αυτοδιοίκηση χρειάζεται ένα συνολικό σχέδιο για το πώς μπορεί να συνεισφέρει στην ενίσχυση της οικογένειας μέσω δομών κοινωνικής αλληλεγγύης, ειδικά σε μία εποχή που οι οικογένειες δυσκολεύονται να πληρώσουν τους παιδικούς σταθμούς.
Πρωτίστως πρέπει να αναζητήσει πώς θα γίνουν οι δημόσιοι παιδικοί σταθμοί πιο προσιτοί, δηλαδή να μειωθεί το κόστος λειτουργίας τους και να θεσμοθετηθούν και άλλες δομές κοινωνικής αλληλεγγύης. Και υπάρχουν τέτοιες. Δεν αγοράζονται τα πάντα…
Αλλιώς οι παιδικοί σταθμοί, τουλάχιστον οι δημοτικοί, θα έχουν την τύχη του προγράμματος «βοήθεια στο σπίτι», που στηρίχτηκε σε ευρωπαϊκούς πόρους -και τώρα μειώνονται διαρκώς και οι παροχές του και οι δικαιούχοι, για να μπορεί να συνεχίσει να υφίσταται.
Την πρώτη τέτοια νύξη την έχουμε ήδη, με την πρόταση για μείωση του «voucher» για παρακολούθηση παιδικών σταθμών, το οποίο θα σημαίνει αναδιανομή των ίδιων πόρων σε περισσότερους δικαιούχους.
Όμως, οι παιδικοί σταθμοί υπερβαίνουν τη διάσταση της κοινωνικής πολιτικής χωρίς λεφτά.
Γι’ αυτό είναι αδιανόητο αυτή η κοινωνική υποδομή, που υποτίθεται ότι δημιουργήθηκε για να βοηθά τις οικογένειες να δουλεύουν, χωρίς να ανησυχούν για τα παιδιά τους, να κλείνει σχεδόν δύο μήνες το χρόνο (ένα μήνα το καλοκαίρι, δεκαπέντε μέρες τα Χριστούγεννα και μία βδομάδα το Πάσχα), χάριν της εξυπηρέτησης των δημοσίων σχέσεων των δημάρχων με τους εργαζόμενους. Το εργασιακό δικαίωμα στην καλοκαιρινή άδεια δεν είναι υποχρεωτικό να ασκείται μόνο τον Αύγουστο, όπως συμβαίνει εδώ και χρόνια.
Τι θα τα κάνουν τα παιδιά οι οικογένειες που υποτίθεται ότι εξυπηρετούνται από τη λειτουργία των παιδικών σταθμών, για να μπορούν να εργαστούν οι γονείς;
Δεν το έχουν σκεφτεί αυτό οι δήμαρχοι, που ζητούν αύξηση της χρηματοδότησης με «ευελιξία», δηλαδή είτε με μεταφορά πόρων από άλλες δραστηριότητες- όπως τα ευρωπαϊκά προγράμματα «ψηφιακή σύγκλιση», «περιβάλλον και αειφόρος ανάπτυξη», «εκπαίδευση και δια βίου μάθηση» και «διοικητική μεταρρύθμιση», είτε με μεταφορά αδιάθετων πόρων του «ευρωπαϊκού κοινωνικού ταμείου» από τους άξονες της «ψυχιατρικής μεταρρύθμισης» του ΕΠΑΝΑΔ;
Ο Χρήστος Μάτης είναι δημοτικός σύμβουλος Θεσσαλονίκης και επικεφαλής της δημοτικής παράταξης «ενεργοί πολίτες-οικολογία στην πράξη»
