ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΛΑΖΑΡΙΔΗΣ [ 1917-1984]
Αρχαιολόγος- Καθηγητής Πανεπιστημίου
O Ανθρωπος που ταύτισε την ζωή του και αποκάλυψε την Αρχαία Αμφίπολη
Ο Δημήτρης Λαζαρίδης γεννήθηκε στην Καβάλα το 1917.
Μετά το πέρας των εγκυκλίων σπουδών του, στην Καβάλα στα 1934, μεσολάβησαν δύο χρόνια βιοπάλης, ώσπου να πάρει μέρος στις εξετάσεις και να εγγραφεί στην Φιλοσοφική Σχολή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου της Θεσσαλονίκης, από την οποία αποφοίτησε στα 1941.
Στα 1945 τοποθετήθηκε στην Καβάλα ως έφορος αρχαιοτήτων Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης., όπου παρέμεινε ως τα 1965.
Στο διάστημα 1950-1952 παρέμεινε στο Παρίσι, ως υπότροφος της Γαλλικής Κυβέρνησης στο Πανεπιστήμιο της Sorbonne.
Στα 20 αυτά χρόνια, εργάστηκε ακαταπόνητα με ελάχιστα μέσα και με ακόμη πιο ελάχιστα χρήματα, διενεργώντας ανασκαφές σε σημαντικές αρχαίες πόλεις της Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης. Αβδηρα (1956-1977), την Αμφίπολη (1956-1984), τους Φιλίππους (1959-1964), την αρχαία Νεάπολη ( σημερινή Καβάλα), (1960-1963), την Θάσο ( 1961).
Οργάνωσε νέα μουσεία, στην Καβάλα, την Θάσο, τους Φιλίππους, την Αμφίπολη και την Σκύρο.
Πραγματοποίησε έργα αναστήλωσης και ανάδειξης μνημείων στους αρχαιολογικούς χώρους των Φιλίππων και της Θάσου.
Παράλληλα τα χρόνια αυτά ως πρόεδρος του συλλόγου Φίλων Γραμμάτων και Τεχνών έδωσε πνοή στην πολιτιστική κίνηση της Καβάλας και πρωτοστάτησε με τον γαμπρό του φιλόλογο καθηγητή Χαράλαμπο Λαλένη και τον αείμνηστο Σωκράτη Καραντινό στην καθιέρωση του φεστιβάλ αρχαίου δράματος Φιλίππων- Θάσου.
Στα 1965 μετατέθηκε στην Αθήνα και ανέλαβε την διεύθυνση πρώτα της Α εφορίας Αρχαιοτήτων Αθηνών και αργότερα της Β Εφορείας Αρχαιοτήτων Αττικής.
Πέρα από την δραστηριότητά του για την προστασία των αρχαιολογικών μνημείων και την οργάνωση των μουσείων της Εφορείας του αναδείχθηκε και πρόεδρος των Ελλήνων Αρχαιολόγων.(1967)
Στα 1968 η δικτατορία τον απέλυσε για τα δημοκρατικά του φρονήματα και του απαγόρευσε την έξοδο από την χώρα.
Στα 1969 η δικτατορία αναγκάζεται με παρέμβαση του τότε Προέδρου της Γαλλικής Δημοκρατίας Georges Pompidou να του επιτρέψει για λίγες μέρες την έξοδο από την χώρα προκειμένου να τιμηθεί για τις ανασκαφές της Αμφίπολης, οπότε και ανακηρύχθηκε επίτιμος διδάκτορας του αρχαιότερου Πανεπιστημίου της Γαλλίας στην Βesancon
Στην διάρκεια της δικτατορίας , ο Δημήτρης Λαζαρίδης αρνήθηκε μια σειρά από αξιόλογες θέσεις στο εξωτερικό και προτίμησε να μείνει στην Ελλάδα και να εργαστεί στον όμιλο Δοξιάδη, όπου συνέταξε επτά μελέτες για αρχαίες ελληνικές πόλεις της Μακεδονίας και της Θράκης.
Με την αποκατάσταση της Δημοκρατίας στα 1974, τοποθετήθηκε ως Γενικός Επιθεωρητής Αρχαιοτήτων στο Υπουργείο Πολιτισμού, στην κορυφή της αρχαιολογικής ιεραρχίας.
Αργότερα στα 1977, αποχωρεί από την θέση αυτή διαφωνώντας με τον τότε υπουργό πολιτισμού Κ.Τρυπάνη για την μεταφορά των ευρημάτων της Βεργίνας στην Αμερική και για την επιθυμία του υπουργού να δημιουργηθεί διαλυτήριο πλοίων στην περιοχή του κόλπου του Ναυαρίνου στην Πύλο.
Μετά το 1977 διδάσκει ως τακτικός καθηγητής της Κλασσικής Αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο της Κρήτης.
Το 1983 η τότε υπουργός Πολιτισμού Μελίνα Μερκούρη, εκτιμώντας την τεράστια προσφορά του στην Χώρα και την Αρχαιολογία, του προτείνει την θέση του Γενικού Γραμματέα του Υπουργείου Πολιτισμού. Αρνείται ευγενικά την μεγάλη τιμή λέγοντας ότι δεν είναι πολιτικό πρόσωπο αλλά αρχαιολόγος.
Τον τοποθετεί τότε πρόεδρο της επιτροπής της «Νοτίου Κλιτύος» της Ακρόπολης για την επιστημονική αναστήλωση του Διονυσιακού Θεάτρου.
Αλλά η μεγάλη αγάπη του Δ.Λαζαρίδη ήταν η Αμφίπολη στην οποία αφιέρωσε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του.
Μετά την αποκάλυψη δεκάδων ταφικών μνημείων , έφερε στο φως το περίφημο γυμνάσιο της αρχαίας Αμφίπολης το οποίο δυστυχώς δεν πρόλαβε να αποκαλύψει τελείως διότι τον πρόλαβε ο πρόωρος θάνατος και του οποίου την ανασκαφή και μελέτη συνέχισε η κόρη του Καλλιόπη Λαζαρίδη.
Το Νεκροταφείο της Αρχαίας Αμφίπολης που επίσης δεν πρόλαβε να ανασκαφεί πλήρως.
Στα 1977 παράλληλα με τα ευρήματα της Βεργίνας ο Λαζαρίδης ανακαλύπτει και αποκαλύπτει ένα τεράστιο εύρημα που ανέφερε στις γραφές του ο Θουκυδίδης.
Την ξύλινη γέφυρα της Αμφίπολης, που περιγράφει ο Θουκυδίδης και που είναι μια τεράστια αρχαιολογική ανακάλυψη.
Γράφουν οι Τimes της εποχής «τεράστια αποκάλυψη της ξύλινης γέφυρας της Αμφίπολης που ένωνε της όχθες του πλωτού ποταμού Στρυμώνα, εύρημα εφάμιλλο της Βεργίνας. Όμως ο χρυσός νίκησε το ξύλο»
Και εν τέλει η πεποίθηση του ότι ο τύμβος της Αμφίπολης κρύβει στα σπλάχνα του μεγάλο ταφικό μνημείο, ίσως βασιλικό τάφο, σήμερα δικαιώνεται.
Η Αμφίπολη για να τιμήσει τον «δικό της» Δημήτρη Λαζαρίδη έστησε προτομή του στην είσοδο του μουσείου που ο ίδιος δημιούργησε και έδωσε το όνομά του στον δρόμο που οδηγεί σε αυτό.
