Εκκλησιές, το Άσπρο και το Βασιλικό από την Ανδριανούπολη ακολούθησαν το Ρωσικό Στρατό για να διασωθούν από τις εκδικητικές σφαγές των Τούρκων.
Στόχος τους ήταν να φθάσουν στην Μολδαβία.
Η μακρά μετακίνηση τους έγινε οργανωμένα. Όταν κατασκήνωσαν κοντά στο δέλτα του Δούναβη για να ξεκουραστούν , σε μια περιοχή γόνιμη με πολλές πηγές(Ισβοάρελε), γέννησε η γυναίκα του προέδρου της Κοινότητας και αρχηγού της αποστολής. Σεβόμενοι τα θρακιώτικα ήθη έμειναν εκεί ώσπου να σαραντίσει, με αποτέλεσμα να ριζώσουν μόνιμα.
Οι περισσότεροι τότε κτηνοτρόφοι και αγρότες ανέπτυξαν στη συνέχεια το εμπόριο και τα γράμματα, αλλά έμειναν απομονωμένοι από την Ελλάδα λόγω και της επικράτησης του Κομμουνισμού για πάνω από ενάμισι αιώνα.
Παρόλα αυτά ανέπτυξαν την Κοινότητα τους μέχρι σήμερα με 3500 μόνιμους κατοίκους, δίδοντας της το όνομα Ισβοάρελε(Πηγές) και 5000 Ελληνες συνολικά στην ευρύτερη περιοχή της Τούλτσεα Ρουμανίας. Διατήρησαν απόλυτα τη Θρακιώτικη γλώσσα τους, την Ορθόδοξη Πίστη τους, τα ήθη και τα έθιμα τους, την Ελληνική τους συνείδηση και ταυτότητα. Λειτούργησαν την Κοινότητα τους, την Εκκλησία και το Σχολείο τους μέχρι το 1946 που τους το έκλεισε η κομμουνιστική κυβέρνηση Τσαουσέσκου. Αυτοί όμως συνέχισαν μέσα στις οικογένειες και στην κοινότητα να συντηρούν γλώσσα, θρησκεία και ταυτότητα.
Η αλλαγή του καθεστώτος μετά το 1989 τους εντάσσει πλήρως στη δημοκρατική Ρουμάνικη κοινωνία και αναγνωρίζονται βέβαια από τις νέες κυβερνήσεις ως Ελληνική Κοινότητα με τις δικές της δημοκρατικές δομές. Κάποιοι νεώτεροι αρχίζουν να ταξιδεύουν σιγά σιγα και προς την Ελλάδα.
Ωστόσο η επίσημη Ελληνική Πολιτεία αγνοεί την ύπαρξη τους μέχρι το 2005.
Πρώτη φορά ενδιαφέρεται για το θέμα ο νεαρός τότε Υφυπουργός Εξωτερικών και Βουλευτής Ροδόπης Ευριπίδης Στ. Στυλιανίδης, όταν ακούει γι αυτούς από τον τότε Πρωθυπουργό της Ρουμανίας, σημερινό Πρόεδρο της Ρουμανικής Βουλής και αρχηγό του Φιλελεύθερου κόμματος, του οποίου η μητέρα ήταν Ελληνίδα Αρσακειάδα από το Παγκράτι της Αθήνας κ.Ποπεσκου Ταριτσιανο-Αναστασιαδη.
Η υπόθεση, όπως αναφέρεται και σε σχετικό άρθρο του Σταύρου Τζίμα στην Καθημερινή της εποχής(24/3/2006) ευαισθητοποιεί τον Έλληνα πολιτικό, του οποίου η οικογενειακή καταγωγή είναι προσφυγική και μάλιστα από το ίδιο μέρος, τις Σαράντα Εκκλησιές Ανατολικής Θράκης(παιχνίδια που παίζει η ιστορία). Με τη διαφορά ότι οι δικοί του έφυγαν ως πρόσφυγες δύο φορές πολύ αργότερα, μια φορά το 1913 προς τα Λαγκαδίκια Θεσσαλονίκης, μετά ξαναγύρισαν και έφυγαν οριστικά ως προσφυγες με την ανταλλαγή το 1922, οπότε και εγκαταστάθηκαν οριστικά στην Ξυλαγανή Ροδόπης της Νοτιοδυτικής Θράκης.
Το 2005 ο Ευριπίδης Στ. Στυλιανίδης ενημερώνει τον τότε πρωθυπουργό Κώστα Καραμανλή και ενεργοποιεί άμεσα την διπλωματική υπηρεσία του Ελληνικού Υπουργείου των Εξωτερικών.
Αποκαθιστά τις γέφυρες επικοινωνίας με την Κοινότητα του Ισβοάρελε και τις Τοπικές Αρχές.
Εντάσσει τη στήριξη του Οικισμού στο Ελληνικό Σχέδιο Ανασυγκρότησης Βαλκανίων (ΕΣΟΑΒ) και χρηματοδοτεί την Ελληνική Κοινότητα και το Σχολείο με μερικές εκατοντάδες χιλιάδες ευρώ.
Χρηματοδοτεί επίσης τον Ελληνικό Σύλλογο της περιοχής και στέλνει την Κρατική Τηλεόραση ΕΡΤ3 να αναδείξει το θέμα.
Αργότερα ως Υπουργός Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων στέλνει δασκάλους, καθηγητές και βιβλία από την Ελλάδα ξαναζωντανεύοντας το σχολείο και τις σχέσεις με τη σύγρονη Ελλάδα και την Θράκη. Καλεί μάλιστα τα παιδιά του σχολείου να επισκεφθούν τις εκδηλώσεις του Άρδα στον Έβρο. Ο δάσκαλος που τότε έστειλε Στρατής Σκαναβής παντρεύεται την τοπική δασκάλα και σήμερα πρόεδρο της Κοινότητας Δασκάλου Σύλβια.
179 χρόνια μετά οι Έλληνες Ανατολικοθρακιώτες του Ισβοάρελε βρίσκουν τα βήματα της ιστορίας που τους ξανασυνδέουν με την ελεύθερη Πατρίδα τους.
Το Ισβοάρελε είναι το σύγχρονο ζωντανό παράδειγμα της δύναμης των Θρακών και της ανθεκτικότητα της Ελληνικής ταυτότητας, που έχει πολλά να μας διδάξει στη σημερινή συγκυρία.
Φέτος την 25η Μαρτίου, 13 χρόνια μετά, οι Θρακιώτες του Ισβοάρελε ΔΕΝ ΞΕΧΑΣΑΝ. Με ομόφωνη απόφαση του Συμβουλίου τους κάλεσαν να τιμήσουν τον συμπατριώτη τους Ευριπίδη Στ. Στυλιανίδη για την ιστορική συμβολή του στην αποκατάσταση της σχέσης τους με την Ελληνική Πολιτεία, για την στήριξη του και να γιορτάσουν μαζί του την επέτειο της Εθνικής μας Παλιγεννεσίας σε κλίμα πραγματικής συγκίνησης αλλά και Εθνικής περηφάνειας.
Στη εκδήλωση που έγινε στο Αχοντικό Αβραμίδη (Ελληνας εφοπλιστής που το χάρισε στη Νομαρχεία στην Τούλτσεα) συμμετείχαν ο τοπικός Μητροπολίτης, ο Νομάρχης, ο Δημαρχος της Τούλτσεα, οι Έλληνες Θρακιώτες Δήμαρχοι του Ισβοάρελε και ενός ακόμα τοπικού Δήμου, οι πρόεδροι των Ελληνικών Κοινοτήτων Ρουμανίας, εκπρόσωπος της Ελληνικής Πρεσβείας, ως εκπρόσωπος της Ρουμανικής Κυβέρνησης ο Ελληνικής καταγωγής ΓΓ του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης της Ρουμανίας και πλήθος ομογενών και νεολαίας.
Με θερμά λόγια για τον Θρακιώτη πολιτικό και τη στήριξη του στην περιοχή μίλησε ο Μητροπολίτης Τουλτσεας που του χάρισε και μια εικόνα της Παναγίας, ο Δήμαρχος και ο Νομάρχης της Τούλτσεα.
Στην αντιφώνηση του ο Ευριπίδης Στυλιανίδης ευχαρίστησε για την ξεχωριστή τιμή και αναγνώριση στο πρόσωπο του, ανέφερε την ιστορία επανασύνδεσης της Ελλάδας και της Θράκης με το Ισβοάρελε και σε κλίμα συγκίνησης αναφέρθηκε στην ιστορία του παππού και του πατέρα του που ακολούθησαν τον άλλο το νότιο δρόμο της προσφυγιάς το 1922. Τόνισε συγκεκριμένα: «τώρα που μας βλέπουν από ψηλά να ξανασυναντιόμαστε θα χαίρονται, ιδιαίτερα ο πατέρας μου που γεννήθηκε στο κάρο της προσφυγιάς δίδοντας τους ελπίδα, όπως το παιδί του τότε προέδρου σας που η γέννηση του σας κράτησε στο Ισβοάρελε για πάντα... τώρα ο ιστορικός κύκλος κλείνει ευχάριστα. Ξανασυναντιόμαστε αδέλφια και κοιτάμε όλοι μαζί αισιόδοξα το μέλλον..»
Την επόμενη μέρα της Εθνικής γιορτής ο πρώην Υπουργός επισκέφθηκε το χωριό. Είδε από κοντά τα έργα που είχε χρηματοδοτήσει το 2005 ως Υφυπουργός Εξωτερικών της Ελλάδας, το σχολείο, το δημαρχείο, την Κοινότητα, την Εκκλησία, την οδοποιία. Μίλησε με τους κατοίκους στην Εκκλησία του νέου και του παλιού ημερολογίου. Συζήτησε με το δήμαρχο την αδελφοποίηση με δήμο της Ροδόπης καθώς και με τον κυβερνήτη της Τούσλεα τη στενότερη συνεργασία και αδελφοποίηση των Νόμων και της Περιφέρειας Αν. Μακεδονίας και Θράκης. Τους κάλεσε όλους να επισκεφθούν την Ελλάδα και δεσμεύτηκε να επιστρέψει μαζί με το δεσπότη, τους δημάρχους και συλλόγους της Ροδόπης.
Η ιστορία των Ανατολικοθρακών του Ισβοάρελε και η επανασύνδεση τους με τους συμπατριώτες τους στην Ελλάδα δεν συγκινεί απλά, αλλά εμπνέει αναδεικνύοντας το ισχυρό εθνικό κύτταρο και την ανυπέρβλητη και διαχρονική Ελληνική ταυτότητα που συνθέτει η Ορθόδοξη Πίστη και η Ελληνική γλώσσα.
http://www.kathimerini.gr/246105/article/epikairothta/ellada/h-anakalyyh-ellhnikoy-xwrioy-sth-roymania
