αυτονόητο. Δηλαδή στο ότι όλο και περισσότεροι άνθρωποι στον πλανήτη νιώθουν, με αφορμή την ύφεση που γέννησε ο κορωνοϊός, ότι το χρήμα αρχίζει να στερεύει. Μοιάζει σαν να μειώθηκε η ταχύτητα κυκλοφορίας του. Και αντικαταθλιπτικό σαν το χρήμα δεν έχει εφευρεθεί ακόμη. Οι δουλειές λιγοστεύουν, τα εισοδήματα μειώνονται, οι δαπάνες αναβάλλονται. Ο φόβος για τον χειμώνα και ο τρόμος για έξαρση του ιού, το άγνωστο μέλλον δηλαδή, δεν άφησαν ήσυχους πολλούς στις παραλίες.
Του Ηλία Καραβόλια
Καθένας εξ ημών σε τέτοιες περιόδους συλλογικού κακού μοιάζει με διαχειριστή στο ατομικό του hedge fund (αντισταθμιστικό κεφάλαιο). Ανοίγουμε θέσεις αντιστάθμισης κινδύνου απέναντι στο αβέβαιο και άδηλο μέλλον. Πώς; Αναθεωρούμε ανάγκες, αποφεύγουμε μεγαλεπήβολους στόχους, αποταμιεύουμε όσο μπορούμε, αναστέλλουμε ακόμα και ανελαστικά έξοδα και προσδοκούμε λιγότερη ευημερία στο προσεχές μέλλον. Ουσιαστικά "σορτάρουμε"( σημ: στην χρηματιστηριακή γλώσσα σημαίνει πουλάμε αξίες που δεν κατέχουμε) την μετοχή του θανάτου, το ομόλογο της ανασφάλειας. Ασκούμε υποτιμητική κερδοσκοπία στα συμβόλαια του άγνωστου προθεσμιακού στοιχήματος επιβίωσης αφού η έλλειψη της ρευστότητας τρομάζει πιο πολύ και από την φονικότητα του ιού.
Στο βιβλίο του Η Συμβολική Ανταλλαγή και ο Θάνατος (εκδ.Νήσος) ο Ζαν Μπωντριγιάρ πριν πολλές δεκαετίες ανέλυσε αρκετά πειστικά το τέλος της παραγωγικής εργασίας και μας προειδοποίησε απέναντι στην έκσταση της υπερδικτύωσης, της υπερεπικοινωνίας, απέναντι στην πανδημική εξάπλωση του καπιταλισμού. Εξηγούσε ότι η υπεραξία είναι παντού και πουθενά επειδή τα πάντα, και κυρίως το χρήμα, κυκλοφορούν απλά για να κυκλοφορούν.
Αυτό είχαμε εντυπώσει στο συλλογικό μας ασυνείδητο πριν την κρίση χρέους και πριν τον κορωνοϊό: ότι το χρήμα θα κυκλοφορεί αενάως, θα υπάρχει πάντα σε μια δορυφορική τροχιά εκτόξευσης και μεγέθυνσης.
Βλέπω την τρελή κούρσα των χρηματιστηρίων, την εκτόξευση της Apple σε αξία 2 τρισ. (!) δολάρια και αναρωτιέμαι όπως όλοι οι αναλυτές πως αυτό συμβαδίζει με το -30% ύφεση στις ΗΠΑ και στην Μ. Βρετανία, καθώς και με τις διψήφιες πτώσεις στο ΑΕΠ των χωρών της Ε.Ε. Το έχουμε ξαναγράψει: το σύστημα μετατοπίζει το όριο του. Θα εκτυπωθούν άνω των 8 τρισ. δολαρίων παγκοσμίως. Και ο κοινός θνητός σε αυτό τον πλανήτη αναρωτιέται πόσα από αυτά πηγαίνουν σε νοικοκυριά ως άμεση ενίσχυση και πόσα σώζουν εταιρείες διατηρώντας την περίφημη κανονικότητα του συστήματος.
Η απειλή του θανάτου μας έβαλε να δουλεύουμε από το σπίτι. Να πληκτρολογούμε και να κλικάρουμε περισσότερο στα λογισμικά και τις πλατφόρμες που ελέγχει το γνωστό ιντερνετικό ολιγοπώλιο. Το δε εισόδημα μας μετατρέπεται σε άυλη ενεργειακή ροή που την κοιτάμε να περνάει με την μορφή ψηφίων στο e-banking ενός χρηματοπιστωτικού συστήματος που και αυτό τείνει να γίνει ολιγοπώλιο. Κεντρικές τράπεζες και κυβερνήσεις εκπονούν σχέδια σε Κίνα και ΗΠΑ για ψηφιακό γουάν και δολάριο εξάπτοντας το συλλογικό φαντασιακό, αφού τα χρέη έχουν εκτοξευθεί και αν δεν βρεθεί ένας νέος χρυσός κανόνας, το χρήμα πρέπει να γίνει άυλη ανταλλακτική αντι-αξία: εκεί στηρίζεται η κατανάλωση, οι συναλλαγές, η κυκλοφορία κεφαλαίων.
Ο ανθρώπινος νους όπως και στις περιόδους των παγκοσμίων πολέμων έτσι και τώρα με την πανδημία συνειδητοποιεί το καλά κρυμμένο μυστικό του οικονομικού συστήματος: ο θάνατος συγγενεύει στα μύχια ενδότερα μας με το χρήμα. Όταν σταματάει να κινείται το δεύτερο μοιάζει να αναδύεται το ένστικτο του πρώτου...
