Η τουριστική σεζόν ανοίγει αυλαία φέτος με ελλείψεις προσωπικού, οι οποίες σύμφωνα με παράγοντες του κλάδου εστιάζονται κυρίως στην κουζίνα, το service αλλά και τον ξενοδοχειακό τομέα.
Ο επίτιμος πρόεδρος του Συνδέσμου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων και CEO της Sani/Ikos Group, Ανδρέας Ανδρεάδης, σε πρόσφατη ανάρτησή του στο Twitter έκανε λόγο για 50.000 κενές θέσεις εργασίας, παρότι οι αμοιβές είναι σημαντικά υψηλότερες από τις κλαδικές συμβάσεις, επισημαίνοντας ότι οι ελλείψεις απειλούν τον ποιοτικό τουρισμό.
Ελλειψη προσωπικού
«Δεν υπάρχουν σεφ ή μάγειρες ούτε για δείγμα», αναφέρει επιχειρηματίας που αναγκάστηκε φέτος να προσλάβει σεφ από το εξωτερικό. «Ένας μάγειρας για να φθάσει σε ικανοποιητικό επίπεδο χρειάζεται δύο χρόνια σπουδές και άλλα δύο-τρία προϋπηρεσία. Η χώρα δεν διαθέτει αρκετά τέτοια στελέχη για να καλύψει τις ραγδαία αυξανόμενες ανάγκες του τουρισμού της».
Το πρόβλημα εμφανίστηκε πέρυσι το καλοκαίρι, μετά τη μακρά περίοδο που παρέμεινε κλειστός ο κλάδος εξαιτίας της πανδημίας. Υπενθυμίζουμε ότι το 2020 λειτούργησε μόνο το 60% των ξενοδοχείων.
Φέτος το πρόβλημα διογκώθηκε και αν δεν ληφθούν μέτρα, όπως εκτιμούν παράγοντες του τουρισμού, του χρόνου θα είναι ακόμα οξύτερο.
Η συντριπτική πλειονότητα των μεγάλων εγχώριων ομίλων αναζητεί προσωπικό για την κάλυψη θέσεων σε όλη την Ελλάδα, με το μεγαλύτερο πρόβλημα να εντοπίζεται στους πιο δημοφιλείς προορισμούς όπου οι ελλείψεις σε προσωπικό για τη σεζόν του 2021 άγγιξαν ακόμη και το 30%.
Όπως ανέφερε πρόσφατα ο υπουργός Τουρισμού Βασίλης Κικίλιας, «πέρυσι μας έλειψαν 50.000 θέσεις εργασίας που δεν καλύφθηκαν από την εγχώρια αγορά». Μάλιστα προανήγγειλε σχέδιο για την απασχόληση Ουκρανών υπηκόων που θα καλύψουν τις κενές θέσεις στα ελληνικά ξενοδοχεία.
Εχει αλλάξει η ανθρωπογεωγραφία
Το σίγουρο είναι η τουριστική βιομηχανία «ταρακουνήθηκε» με αποτέλεσμα να αλλάξει η ανθρωπογεωγραφία των εποχικών που κάθε χρόνο τέτοια εποχή έφευγαν για «σεζόν». Αυτό δεν συμβαίνει μόνο στην Ελλάδα αλλά και στην υπόλοιπη Ευρώπη.
Φταίει η πανδημία που οδήγησε τους εποχικούς εργαζόμενους στον τουρισμό σε αλλαγή επαγγελματικής πλεύσης; Φταίνε τα εξοντωτικά ωράρια, χωρίς ρεπό, που πληρώνονται με χαμηλούς μισθούς; Φταίνε οι κακές συνθήκες διαβίωσης και η έλλειψη κινήτρων; Κάθε αιτία έχει το δικό της μερίδιο ευθύνης.
«Πολλοί εποχικοί εργαζόμενοι έφυγαν στο εξωτερικό, όπου οι μισθοί είναι καλύτεροι και χιλιάδες άλλοι βρήκαν δουλειά σε άλλους κλάδους της οικονομίας σε δουλειές 12μηνης λειτουργίας», επισημαίνει ο Γιώργος Χότζογλου, πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Επισιτισμού-Τουρισμού. «Προσωπικά γνωρίζω πολλούς που δουλεύουν με 8μηνες συμβάσεις σε δήμους. Από σεφ έγιναν κηπουροί. Πολλοί έγιναν ντελιβεράδες, καθώς ο κλάδος έχει ανάπτυξη. Δεν μπορεί να αμείβονται με 700-800 ευρώ εξειδικευμένοι εργαζόμενοι με προϋπηρεσία και δύο-τρεις γλώσσες. Δουλεύουν εξοντωτικά ωράρια, πάνω από 12 ώρες, για 30 ημέρες χωρίς ρεπό. Ολο και περισσότεροι γυρίζουν την πλάτη στον τουρισμό, προτιμώντας να μοιράζουν φυλλάδια παρά να δουλεύουν σε ρυθμούς γαλέρας».
«Στο Ηράκλειο, οι κενές θέσεις εργασίας φθάνουν τις 3.000», τονίζει ο πρόεδρος των ξενοδοχοϋπαλλήλων Ν. Ηρακλείου Νίκος Κοκκολάκης. «Γνωρίζω πολλούς εργαζόμενους στον τουρισμό που στράφηκαν στον κατασκευαστικό κλάδο ο οποίος βρίσκεται σε άνθιση προκειμένου να ζήσουν τις οικογένειές τους. Υπάρχει μεγάλο ποσοστό ανασφάλιστης ή υποδηλωμένης εργασίας στον τουρισμό. Πήγαμε αυτές τις ημέρες σε ξενοδοχεία που άνοιξαν με τους επιθεωρητές του ΣΕΠΕ. Σε ένα συγκεκριμένο ξενοδοχείο εντοπίστηκαν εννέα ανασφάλιστοι που πηδούσαν από τα παράθυρα, όπως τους είχαν δασκαλέψει».
Ο νόμος της προσφοράς και της ζήτησης θα μπορούσε εύλογα να λύσει το πρόβλημα των κενών θέσεων. Για να προσελκύσουν οι επιχειρήσεις προσωπικό πρέπει να δώσουν υψηλότερους μισθούς και να εξασφαλίσουν καλύτερες συνθήκες εργασίας.
Μάλιστα ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης σε πρόσφατη ομιλία του στη Βουλή αναφέρθηκε στο πρόβλημα τονίζοντας: «Η απάντησή μου σε εργοδότες, που μας λένε πως δεν βρίσκουμε να προσλάβουμε, είναι πως η αύξηση του μισθού είναι ο καλύτερος τρόπος για να προσελκύσετε εργαζόμενους στις επιχειρήσεις σας».
Καταγγελίες εναντίον εργοδοτών
Δεν είναι λίγοι όμως και οι εργοδότες που στηλιτεύουν τους «κακούς» συναδέλφους τους οι οποίοι προσφέρουν «στέγη» χειρότερη από τρώγλη, αποφάγια για τροφή και συμπεριφέρονται βάναυσα στο προσωπικό.
Σύμφωνα με τις καταγγελίες που έχει καταγράψει η Ομοσπονδία Επισιτισμού - Τουρισμού:
Μερίδα εργοδοτών δεν εφαρμόζει την κλαδική σύμβαση που προβλέπει μισθούς από 792 έως 864 ευρώ και έχει κηρυχθεί υποχρεωτική. Ένας εργαζόμενος στη Μύκονο για να κάνει καταγγελία για τη μη εφαρμογή της σύμβασης πρέπει να πάει στη Σύρο.
Στις περισσότερες περιπτώσεις αγνοούν την κλαδική σύμβαση κλείνοντας συμφωνίες-πακέτο για τη σεζόν. Υπάρχουν συμφωνίες για σερβιτόρους που προβλέπουν τρεις ώρες δουλειά το πρωί, τρεις ώρες το μεσημέρι και τρεις ώρες το βράδυ. Οι εργαζόμενοι καταγγέλλουν ότι το σπαστό ωράριο τους εξαντλεί και η αμοιβή είναι ψίχουλα.
Μερίδα εργοδοτών δηλώνει ψευδώς στο σύστημα ΕΡΓΑΝΗ ότι απασχολεί και ασφαλίζει τον εργαζόμενο για 5ωρο, ενώ στην πραγματικότητα τον απασχολεί για 12 ώρες.
Η έλλειψη κινήτρων για το «κυνήγι» του ενσήμου από την πλευρά των εργαζομένων είναι, σύμφωνα με τους συνδικαλιστές, ο βασικός λόγος που «ανθίζουν» οι εργοδοτικές αυθαιρεσίες. Με το δεύτερο μνημόνιο το επίδομα ανεργίας των εποχικών διαρκεί τρεις μήνες, ενώ παλαιότερα ήταν τετράμηνης-πεντάμηνης διάρκειας και δινόταν αναλογικά με τις ημέρες ασφάλισης που συμπλήρωσε ο εποχικός. Τώρα το επίδομα εξασφαλίζεται με τη συμπλήρωση 100 ενσήμων. Οπότε στη συνέχεια ο εργαζόμενος δεν έχει κίνητρο για να κυνηγήσει το ένσημο.
Επιπλέον, το Σώμα Επιθεώρησης Εργασίας δεν έχει ακόμα «σταθεί στα πόδια» του μετά την πρόσφατη μετατροπή του σε Ανεξάρτητη Αρχή, με αποτέλεσμα οι έλεγχοι να έχουν ατονήσει.
Τι δείχνουν τα στοιχεία
Πάντως κενές θέσεις υπήρχαν και προ πανδημίας. Με βάση τα επίσημα στοιχεία του Ξενοδοχειακού Επιμελητηρίου Ελλάδος και του Ινστιτούτου Τουριστικών Ερευνών και Προβλέψεων (ΙΤΕΠ), το 2019, χρονιά-ρεκόρ του ελληνικού τουρισμού, ποσοστό 27% ή αλλιώς κοντά στις 6.000, από τις επιπλέον ζητούμενες θέσεις εργασίας στον κλάδο, ουδέποτε καλύφθηκαν.
Παράλληλα ο αριθμός των απασχολούμενων στον κλάδο στο peak της σεζόν τον Αύγουστο 2021 ήταν στις 175.741, από 186.575 που ήταν δύο χρόνια πριν, έχοντας σημειώσει πτώση κατά 5,8%.
Τα συμπεράσματα της πρόσφατης μελέτης του ΙΤΕΠ δίνουν κάποιες απαντήσεις στο ερώτημα «γιατί φυλλορροούν οι εποχικοί εργαζόμενοι;».
Ενδεικτικά αναφέρουμε:
Ο τουρισμός (και προ πανδημίας) δεν αποτελεί ιδιαίτερα επιθυμητό τομέα απασχόλησης, ειδικά ανάμεσα σε νέους με ανταγωνιστικές σπουδές και δεξιότητες. Συχνά αποτελεί λύση ανάγκης και μια πρόσκαιρη φάση στην καριέρα του εργαζόμενου.
Η εκπαίδευση που παρέχεται από τα εκπαιδευτικά ιδρύματα δεν ανταποκρίνεται πάντα στις πραγματικές ανάγκες της αγοράς.
Η εποχική λειτουργία της πλειονότητας των ξενοδοχείων καθιστά ιδιαίτερα απαιτητική την απασχόληση στον κλάδο, ενώ η διασπορά των ξενοδοχείων στους νησιωτικούς προορισμούς της χώρας, μακριά από τα μεγάλα αστικά κέντρα, την κατατάσσει χαμηλά στις προτεραιότητες των εργαζομένων.
Μία ακόμη διαπίστωση από τα τμήματα ανθρωπίνου δυναμικού των μεγάλων μονάδων είναι ότι η απασχόληση στον ξενοδοχειακό κλάδο εξακολουθεί -και αυτό παρά τη μεγάλη συμβολή του τουρισμού στο ΑΕΠ- να έχει χαμηλή κοινωνική αποδοχή, καθώς δεν φαίνεται να έχει ξεπεραστεί το σύνδρομο «γκαρσόνια της Ευρώπης», όπως προκύπτει από την έρευνα του ΙΤΕΠ.
Μαίρη Λαμπαδίτη
HMEΡΙΣΙΑ
