Το δημοφιλές όσο και τρομακτικό αμερικανικό σίριαλ «Walking Dead» επιστρατεύει το ΔΝΤ για να περιγράψει τη ζοφερή κατάσταση που αποτυπώνει σχετική έκθεση του Ταμείου για τις «εταιρείες- ζόμπι».
Ο τίτλος της έκθεσης «Η άνοδος των Walking Dead: Επιχειρήσεις ζόμπι σε όλο τον κόσμο» αποτυπώνει ακριβώς αυτό: πώς οι εταιρείες ζόμπι έχουν πολλαπλασιαστεί τα τελευταία χρόνια και απειλούν τις υγιείς επιχειρήσεις και το σύνολο της οικονομίας.
Τι είναι, όμως, οι εταιρείες- ζόμπι; Σύμφωνα με τον ορισμό που χρησιμοποιεί το ΔΝΤ, ως εταιρείες – ζόμπι ορίζονται αυτές που βρίσκονται σε οικονομική δυσπραγία και δεν είναι κερδοφόρες. Η επιλογή τους γίνεται με βάση τα εξής κριτήρια, τα οποία πρέπει να εμφανίζονται για τουλάχιστον δύο συνεχόμενα έτη:
(i) δείκτης κάλυψης τόκων (ICR) κάτω από τη μονάδα
(ii) δείκτης μόχλευσης πάνω από τη διάμεση επιχείρηση του ίδιου κλάδου,
(iii) αρνητική πραγματική αύξηση των πωλήσεων.
Η έρευνα που πραγματοποίησαν οι συγγραφείς της έκθεσης, οικονομολόγοι του ΔΝΤ Bruno Albuquerque και Roshan Iyer, κάλυψε εταιρείες εισηγμένες και μη σε ανεπτυγμένες και αναπτυσσόμενες χώρες. Τα βασικότερα συμπεράσματα είναι τα εξής.
Τα ζόμπι πολλαπλασιάζονται
Το μερίδιο των επιχειρήσεων ζόμπι αυξάνεται σταθερά τα τελευταία 20 χρόνια, ιδίως μετά την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση. Μετά από μία προσωρινή πτωτική τάση μεταξύ 2016- 2019, το μερίδιο των επιχειρήσεων-ζόμπι επανήλθε ανοδικά από από πανδημία του Covid-19, αντανακλώντας πιθανώς τις πολιτικές πρωτοφανούς στήριξης που ακολούθησαν οι κυβερνήσεις και τις συνθήκες εύκολης χρηματοδότησης που επικράτησαν.
«Συνολικά, διαπιστώνουμε μια εντονότερη αύξηση της “ζομπιοποίησης” (zombification) τις τελευταίες δύο δεκαετίες, με τις επιχειρήσεις ζόμπι να αντιπροσωπεύουν πάνω από το 10% του συνόλου των εισηγμένων επιχειρήσεων το 2021, από 6% το 2000. Για τις ιδιωτικές/ μη εισηγμένες επιχειρήσεις η αύξηση ήταν από 1% το 1997 σε πάνω από 5% το 2020» σημειώνουν οι συγγραφείς της έκθεσης.
Όπως φάνηκε από τα στοιχεία της έκθεσης, οι κλάδοι που παρουσιάζουν μεγαλύτερα ποσοστά “ζομπιοποίησης” είναι αυτοί των διαρκών αγαθών και όσοι είναι πιο ευαίσθητοι στις «φούσκες», όπως οι κλάδοι του real estate, της ενέργειας και της καταναλωτικής δαπάνης.
Επίσης, η έκθεση αποκαλύπτει ότι ο μέσος όρος των ετών που μια επιχείρηση παραμένει ζόμπι έχει σταδιακά αυξηθεί και ανέρχεται σε περίπου τέσσερα χρόνια.
Οι κίνδυνοι για τις εθνικές οικονομίες
Η έκθεση τεκμηριώνει τις σημαντικές αρνητικές μακροοικονομικές επιπτώσεις που προκαλεί η παρουσία των εταιρειών ζόμπι στους κλάδους όπου ανήκουν, αλλά και στην ευρύτερη οικονομία.
Η παρουσία επιχειρήσεων-ζόμπι επιβραδύνει τις επενδύσεις, την παραγωγικότητα και την απασχόληση των υγειών επιχειρήσεων. Παρατηρείται επίσης μειωμένη παροχή πιστώσεων σε υγιείς επιχειρήσεις που ανταγωνίζονται με τις επιχειρήσεις ζόμπι.
Όπως αταλήγουν οι συγγραφείς της έκθεσης, ένας από τους λόγους αυτού του φαινομένου είναι ότι οι τράπεζες προτιμούν να παρατείνουν τις πιστώσεις σε εταιρείες ζόμπι για να αποφύγουν την αναγνώριση των ζημιών στους ισολογισμούς τους, δημιουργώντας όμως έτσι μια «λανθασμένη κατανομή πιστώσεων που δεν στηρίζει τις πιο παραγωγικές και υγιείς επιχειρήσεις».
«Οι επιχειρήσεις-ζόμπι μπορεί να ρίχνουν μακρά σκιά στην οικονομία» προειδοποιούν οι οικονομολόγοι του ΔΝΤ.
Στις χώρες όπου το ρυθμιστικό πλαίδιο προβλέπει υψηλότερα κεφαλαιακά αποθέματα και όπου διατηρούνται χαμηλότερα ποσοστά NPLs, διαπιστώνεται μικρότερη χρηματοδότηση των ζόμπι, κάτι που μπορεί να φανεί εξαιρετικά χρήσιμο στις παρούσες συνθήκες σφιχτών χρηματοδοτικών πολιτικών.
«Πρόσφατα ευρήματα δείχνουν τη σημασία των μεταρρυθμίσεων στο πτωχευτικό δίκαιο ή στο καθεστώς αφερεγγυότητας για τη μείωση του αριθμού των επιχειρήσεων ζόμπι» σημειώνει η έκθεση.
Η θέση της Ελλάδας
Η έκθεση περιλαμβάνει δύο γραφήματα με τις χώρες όπου καταγράφονται τα υψηλότερα ποσοστά επιχειρήσεων ζόμπι: για τις εισηγμένες και τις μη εισηγμένες εταιρείες.
Στο γράφημα για τις εισηγμένες εταιρείες, η Ελλάδα (GRC) βρίσκεται στην τρίτη υψηλότερη θέση, πίσω από την Ιορδανία και την Κύπρο.
Στο γράφημα για τις μη εισηγμένες εταιρείες, η Ελλάδα (GRC) βρίσκεται στην 14η θέση, με Τουρκία, Ινδονησία και Ρουμανία στην πρώτη τριάδα.
Παρόλα αυτά, η εικόνα στην Ελλάδα εμφανίζεται σημαντικά βελτιωμένη σε σχέση με το παρελθόν και συγκεκριμένα σε σχέση με τα υψηλά της περιόδου λίγο μετά την ένταξη της χώρας στα Μνημόνια.
