Η εξάρτηση από τα ναρκωτικά και τον τζόγο, αλλά και η ενδοοικογενειακή βία θεωρούνται σοβαρά προβλήματα της εποχής, προκαλώντας συνέπειες στη δημόσια υγεία, την κοινωνική συνοχή και την ψυχική υγεία.
Στο πλαίσιο του πρόσφατου Πανελλήνιου Συνεδρίου για τα Οικονομικά και τις Πολιτικές Υγείας, δύο διακεκριμένοι ομιλητές, η καθηγήτρια Ψυχιατρικής Μένη Μαλλιώρη και ο ακαδημαϊκός Γεώργιος Π. Χρούσος, έθεσαν στο επίκεντρο την αντιμετώπιση αυτών των προκλήσεων, με έμφαση στις εξαρτήσεις και στο χρόνιο στρες ως αλληλένδετα ζητήματα.
Η καθηγήτρια Μένη Μαλλιώρη παρουσίασε ανησυχητικά δεδομένα για την κατάσταση στην Ευρώπη και την Ελλάδα. Σύμφωνα με στοιχεία, το 29% των Ευρωπαίων ηλικίας 15-65 ετών έχουν κάνει χρήση απαγορευμένων ουσιών τουλάχιστον μία φορά.
Στην Ελλάδα, η πανδημία αποτέλεσε τον επιταχυντή αρνητικών εξελίξεων, όπως είπε η κα. Μαλλιώρη, η οποία θύμισε ότι τα επίπεδα της ανιχνεύσιμης κοκαΐνης στα απόβλητα την περίοδο της πανδημίας Covid-19 ξεπέρασαν κάθε προηγούμενο, ενώ σχολίασε πως σήμερα έχουμε σταματήσει να την καταγράφουμε.
Συγκεκριμένα, τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα σημειώνονται:
Εκρηκτική αύξηση της χρήσης κοκαΐνης. Τα επίπεδα ανιχνεύσιμων ουσιών στα απόβλητα ξεπέρασαν κάθε προηγούμενο.
Αύξηση του τζόγου. Το 2023, οι Έλληνες πόνταραν 36 δις. ευρώ, ενώ το πρώτο εξάμηνο του 2024 παρατηρήθηκε αύξηση 44%, φτάνοντας τα 21,2 δις. ευρώ. Οι 16χρονοι Έλληνες μάλιστα κατέχουν την πρώτη θέση στην Ευρώπη σε συμμετοχή σε στοιχηματικές ιστοσελίδες. «Ο τζόγος αναδεικνύεται σε νούμερο ένα πρόβλημα δημόσιας υγείας», τόνισε η κα. Μαλλιώρη.
Άνοδος της ενδοοικογενειακής βίας και της επιθετικότητας. Η πανδημία ενίσχυσε τη βία μέσα και έξω από τα σπίτια, με τις γυναικοκτονίες και τη βία μεταξύ ανηλίκων να σημειώνουν δραματική άνοδο.
Η κ. Μαλλιώρη τόνισε την ανάγκη για επαναπροσδιορισμό των πολιτικών ψυχικής υγείας, με προτάσεις που περιλαμβάνουν:
Ενίσχυση της πρόληψης μέσα από εκπαιδευτικά προγράμματα.
Προσβασιμότητα σε κέντρα απεξάρτησης.
Στήριξη των κοινωνικών ομάδων με ολοκληρωμένα προγράμματα επανένταξης
Το χρόνιο στρες και η διαχείρισή του
Το χρόνιο στρες αποτελεί συχνά την αφετηρία για την εμφάνιση εξαρτήσεων, καθώς οι άνθρωποι αναζητούν προσωρινές διεξόδους σε ουσίες ή συνήθειες που καταλήγουν να γίνονται επιβλαβείς.
Ο καθηγητής Γεώργιος Χρούσος ανέλυσε τον ρόλο του στρες στην υγεία και παρουσίασε προσεγγίσεις για την ενίσχυση της ανθεκτικότητας.
Εξήγησε δε πως το χρόνιο στρες οδηγεί σε σωματική και ψυχική νοσηρότητα, αλλά μπορεί να αντιμετωπιστεί μέσω πρακτικών όπως:
Ανάπτυξη ανθεκτικότητας. Ενίσχυση της «αταραξίας της ψυχής και της απονίας του σώματος», όπως τη διατύπωσε ο Επίκουρος.
Ισορροπημένος τρόπος ζωής. Εναρμόνιση με τον κιρκάδιο ρυθμό, δημιουργία ασφαλούς περιβάλλοντος και η καλλιέργεια νοήματος στη ζωή.
Διαχείριση του καλού και κακού στρες. Η διάκριση ανάμεσα στο στρες που κινητοποιεί και στο στρες που εξουθενώνει αποτελεί βασικό εργαλείο για τη βελτίωση της ποιότητας ζωής.
Η επιστήμη σήμερα, όπως ανέφερε, διαθέτει τα μέσα για να θεραπεύσει τις συνέπειες του χρόνου, ενώ η καλλιέργεια ψυχικής ευεξίας μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο εξαρτήσεων.