Αχόρταγα «πιράνχας» λυμαίνονται τις προμήθειες του ΕΣΥ
του Δημήτρη Μάρδα
Καθηγητή Τμήματος Οικονομικών Επιστημών του ΑΠΘ
Ενώ η χώρα πασχίζει να βρει 11,5 δις ευρώ, η σπατάλη συνεχίζει ακάθεκτη, με την συγκατάθεση ή ανοχή πολλών Διοικητικών Συμβουλίων Οργανισμών του Δημοσίου. Ένας αντιπροσωπευτικός χώρος σπατάλης: Οι προμήθειες υγείας.
Αναλυτικότερα, Μεγάλη Πέμπτη, 21 Απριλίου του 2011, η «Ημερησία» δημοσιεύοντας άρθρο με τίτλο τα «Τρωκτικά είναι εδώ», αναδείκνυε τις πανάκριβες τιμές των προμηθειών υγείας, που ήταν αναρτημένες στο Παρατηρητήριο τιμών της Επιτροπής Προμηθειών Υγείας (ΕΠΥ). Οι τιμές αυτές, με τις οποίες αγόραζαν τα νοσοκομεία διάφορα υλικά, εκτός διαγωνισμών –και εν προκειμένω ορθοπεδικό εξοπλισμό– ήταν έως δέκα φορές ακριβότερες από εκείνες της αγοράς!.
Το δημοσίευμα αυτό προκάλεσε ακόμη και την παρέμβαση των εισαγγελικών αρχών, όπως και το ενδιαφέρον του τότε υπουργού. Η επιστημονική ομάδα εκείνη του που ανέδειξε το πρόβλημα, προσκλήθηκε, μετά από πρωτοβουλία του τότε Υπουργού Υγείας, να κάνει τις προτάσεις της σε συνεργασία με την ΕΠΥ, έτσι ώστε να βελτιωθεί το δυνατόν ταχύτερα το σύστημα των προμηθειών υγείας.
Από εκεί και μετά αρχίζει μια ενδιαφέρουσα περιπέτεια. Από το Μάιο του 2011 και παρά τις πιέσεις υπέρ της μελέτης ορισμένων μελών (μιας μειοψηφίας) του Διοικητικού Συμβουλίου της ΕΠΥ, τα συμβαλλόμενα μέρη κατέληξαν αισίως σε μια πρόταση συνεργασίας στα μέσα του Οκτωβρίου(!!!). Λόγω του επείγοντος χαρακτήρα της έρευνας, η ολοκλήρωσή της έλαβε χώρα στις 7 Δεκεμβρίου του 2011.
Οι προτάσεις της μελέτης παραδόθηκαν στους χρόνους που ορίστηκαν, παρά το γεγονός ότι οι προβλεπόμενες εργασίες άρχισαν 15 ημέρες αργότερα, από τον αρχικά συμφωνηθέντα χρόνο έναρξής τους, λόγω υπαιτιότητας της ΕΠΥ. Μια τριμελής επιτροπή αξιολόγησης συστήθηκε στις αρχές του Ιανουαρίου του 2012, για να παραδώσει το πόρισμά της. Το πόρισμα περιείχε, σε λιγότερο από μια σελίδα, γενικόλογα, ανούσια σχόλια, προσχηματικού χαρακτήρα κατά τους μελετητές.
Μετά από οκτώ ολόκληρους μήνες (!!!) –στις 23 Αυγούστου 2012– από την ημέρα κατάθεσης και του τελευταίου μέρους της (επείγουσας) έρευνας, ταχυδρομήθηκε το εν λόγω πόρισμα στους μελετητές.
Η όλη όμως ατέρμονη διαδικασία της κρίσης προκάλεσε τα εξής: Τη μη άμεση υλοποίηση προτάσεων, που αφορούσαν, τόσο στη μείωση των τιμών των υλικών που είναι αναρτημένες στο Παρατηρητήριο υγείας όσο και στον εξορθολογισμό του συστήματος προμηθειών υγείας.
H γρήγορη εφαρμογή των προτάσεων της μελέτης θα οδηγούσε, εκτός των άλλων, σε δύο κύρια αποτελέσματα: Στη δραστική μείωση της σπατάλης στο χώρο της υγείας, σε βάρος των κερδών που αποκομίζουν οι προμηθευτές και στον πλήρη έλεγχο των αποθεμάτων των προμηθειών που διαθέτουν τα νοσοκομεία.
Η μη αποδοχή μέρους ή έστω ακόμη και όλων των αποτελεσμάτων-προτάσεων της οποιασδήποτε μελέτης είναι καταρχάς θεμιτή. Είναι μέρος ενός συστήματος αξιολόγησης. Το ακατανόητο όμως στην προκειμένη περίπτωση, είναι το εξής:
Γιατί καθυστέρησε τόσο πολύ η αποστολή του πορίσματος της επιτροπής αξιολόγησης, που έγινε αποδεκτό με ισχνή πλειοψηφία από το Διοικητικό Συμβούλιο της ΕΠΥ, όταν η δυο μηνών πυροσβεστικού χαρακτήρα επείγουσα ολιγοσέλιδη μελέτη δεν αποτελούσε υποκατάστατο εγκυκλοπαίδειας, ούτε φιλοδοξούσε να κάνει κάτι τέτοιο;
Και οι μήνες αν όχι τα χρόνια περνούν…Ο χρόνος δεν είναι μια μεταβλητή που έχει την πολυτέλεια το οποιοδήποτε Διοικητικό Συμβούλιο ενός οργανισμού να διαχειριστεί κατά το δοκούν πια.
Συνέπεια των ανωτέρω καθυστερήσεων, δυστοκιών, τυχαίων ή μη, είναι το ακόλουθο: Παρά τις κάποιες βελτιώσεις με ρυθμό χελώνας, πολλές τιμές του Παρατηρητηρίου τιμών, εξακολουθούν να είναι πολύ ακριβότερες από εκείνες της αγοράς ακόμη και στις ημέρες μας. Κερδισμένοι της όλης καθυστέρησης: Οι προμηθευτές. Χαμένοι φυσικά οι έλληνες φορολογούμενοι!
Ενδεικτικά παρατίθενται κάποιες τιμές για ορθοπεδικό υλικό του Παρατηρητηρίου, που εξακολουθούν πεισματικά να παραμένουν ακριβές, μετά από δυο περίπου χρόνια λειτουργίας του. (Βλ Πίνακα). Έχει υπολογιστεί το κόστος αυτής της αδικαιολόγητης καθυστέρησης από τις σχετικές υπηρεσίες της ΕΠΥ;
Ο μηχανισμός εποπτείας των προμηθειών υγείας εξακολουθεί να είναι ελλιπής ενώ πολλές λύσεις που προτείνονται από διάφορους μελετητές, θεωρούνται ακατάλληλες επιστημονικά, από αυτούς που κλήθηκαν να φυλάνε Θερμοπύλες. Ποιες Θερμοπύλες όμως αυτές των Σπαρτιατών ή των Περσών;
Δε θα απορήσουμε βέβαια αν στο μέλλον ανατεθεί η ίδια μελέτη με έναν πανάκριβο προϋπολογισμό. Ο προϋπολογισμός της εν λόγω μελέτης, δηλαδή των αμοιβών για τρία άτομα και των μετακινήσεων Θεσ/νίκης-Αθήνας, ανερχόταν σε 2.800 ευρώ.
Σημειώσεις.
1. Τον Απρίλιο του 2011 ανακοινώθηκαν, στο πλαίσιο μιας έρευνας, οι τιμές ενός αριθμού 16 προϊόντων ορθοπεδικού υλικού. Η μελέτη συνεχίσθηκε και επεκτάθηκε και σε άλλα ορθοπεδικά προϊόντα. Μέσα σε 1,5 περίπου χρόνο(!!!) από τότε, κάποιες τιμές του Παρατηρητηρίου αισίως μειώθηκαν. Οι νέες τιμές δε διαφέρουν από εκείνες της μελέτης, που προτάθηκαν τότε όπως και λίγο αργότερα για άλλα ορθοπεδικά προϊόντα, γεγονός που δείχνει την εγκυρότητα των αποτελεσμάτων της έρευνας. Οι τιμές όμως σε 7 προϊόντα –ευρείας χρήσης– του δείγματος της μελέτης των 28 προϊόντων παραμένουν ιδιαίτερα υψηλές.
