Στη δεκαετία του 1960 ήμουν μαθητής στο Δημοτικό Σχολείο Αμφίπολης και τα καλοκαίρια όλα τα παιδιά βοηθούσαμε στις αγροτικές δουλειές (είχαμε το «προνόμιο» να δουλεύουμε από 10 χρονών ενώ η λέξη διακοπές ήταν άγνωστη..).Θυμάμαι...
Του Δημήτρη Γαρούφα, Δικηγόρου-πρώην προέδρου του Δ.Σ.Θ
... τη γιαγιά Κώσταινα που ο μοναχογιός της είχε δουλειές στα χωράφια κι΄ έτσι έβγαζε αυτή για βοσκή το κοπάδι με τα πρόβατα που τα «στάλιζε» κοντά σε δικό μας χωράφι κι΄ ερχόταν για κουβεντολόϊ..
΄Ελεγε σε μας τα παιδιά σαν παραμύθι πως υπήρχε ένας βασιλιάς στον τόπο αυτό που είχε μια όμορφη κόρη που την ήθελαν δυό βασιλόπουλα, παλικάρια θεόρατα σαν δράκοι, κι΄ επειδή δεν μπορούσε να διαλέξει γαμπρό τα έβαλε να ρίξουν από μια πέτρα..αλλά τις έριξαν στο ίδιο σημείο και μας έδειχνε τις «δρακόπετρες» δυό μεγάλες πέτρες κοντά στο νεκροταφείο του χωριού και κατέληγε ότι τα δυό βασιλόπουλα πάλαιψαν, μονομάχησαν και σκοτώθηκαν και τα δυό γι΄αυτό η η βασιλοπούλα Φωτεινή μελαγχόλησε κι΄έγινε καλογριά και γι΄ αυτό υπάρχει το ξωκλήσι της Αγίας Φωτεινής με το αγίασμα που βγαίνει από πηγάδι…Αυτή την παράδοση με ευχάριστη έκπληξη είδα να την έχει καταγράψει σχεδόν έναν αιώνα πριν ο Αστέριος Γούσιος, που εργάστηκε ως δάσκαλος στα γειτονικά της Αμφίπολης «Λακοβίκια», 20-25 χρόνια πριν την απελευθέρωση της Μακεδονίας, στο βιβλίο του «η κατά Παγγαίον χώρα» που εκδόθηκε στη Λειψία το 1894 στο οποίο δίνει λεπτομερείς περιγραφές και στοιχεία για όλα τα χωριά του Παγγαίου, όλα με πληθυσμό Ελληνικό και Ελληνικά σχολεία με λίγους μουσουλμάνους σε μερικά από αυτά.
Μας έδειχνε ακόμη η γιαγιά Κώσταινα λίγο παραπέρα στην τοποθεσία «Καστά» ,όπου ήταν τα καπνοχώραφά μας, έναν λόφο που φαινόταν ότι ήταν τεχνητός κι΄ έλεγε «εκεί είναι θαμμένος ο πιο τρανός Βασιλιάς ..είναι στοιχειωμένο το μέρος και δεν στέκουν ούτε τα πρόβατα να βοσκήσουν..».Κι΄ εμείς τα ακούγαμε σαν παραμύθια…
Αρκετά χρόνια αργότερα ως φοιτητής δούλευα στις ανασκαφές που έκανε ο αρχαιολόγος Δ.Λαζαρίδης και τον θυμάμαι όταν αποκαλύπταμε τις «Θρακικές πύλες» στο , που περιγράφει ο Θουκυδίδης ότι από εκεί έγινε η επίθεση του Βρασίδα στους Αθηναίους,στο αρχαίο τείχος, να μας δείχνει απέναντι το λόφο, στην τοποθεσία «Καστά», που η γιαγιά με τα πρόβατα μας έλεγε πως ήταν θαμμένος ένας «τρανός βασιλιάς», και να λέει ότι μάλλον εκεί πρέπει να είναι ο τάφος της Ρωξάνης και του γιού του Μεγάλου Αλεξάνδρου. …
Ο Δ.Λαζαρίδης ξεκίνησε τις ανασκαφές αλλά από την κορυφή του λόφου προς τα κάτω, πέθανε σχετικά νέος, κι΄ έτσι δεν ευτύχησε να αποκαλύψει το ταφικό μνημείο. Τώρα η τότε μαθήτριά του έφορος αρχαιοτήτων Κ.Περιστέρη στάθηκε τυχερή γιατί ξεκινώντας από τα πλάγια του τεχνητού λόφου βρήκε τον περίβολο του κυκλικού ταφικού μνημείου μήκους περίπου 500 μέτρων τον οποίο έχει αποκαλύψει κατά τα ¾ περίπου.. ενώ με επιστημονική τεκμηρίωση υποστηρίζει ότι και το λιοντάρι της Αμφίπολης ήταν τοποθετημένο πάνω στο μνημείο…Σε κάθε περίπτωση υπάρχει ένα κυκλικό ταφικό μνημείο με περίβολο περίπου 500 μέτρων και ύψους περίπου 3 μέτρων, κτισμένο με πωρόλιθο κι΄ επικάλυψη λευκού μαρμάρου από τη Θάσο…είναι κάτι μοναδικό και σίγουρα όταν αποκαλυφθεί το εσωτερικό του μνημείου θα υπάρξει παγκόσμιο ενδιαφέρον…
Οι ανασκαφές απέδειξαν πως το παραμύθι της γιαγιάς Κώσταινας είχε πυρήνα αλήθειας κι΄ ότι η λαϊκή παράδοση πάντα στηρίζεται σε αληθινά γεγονότα που μπορεί να τα μεγεθύνει και να τα ερμηνεύει διαφορετικά αλλά πάντα διασώζει κάποια αλήθεια, κάποια πραγματικότητα.
Ζούμε σε μια ευλογημένη χώρα που κάθε πέτρα και κάθε δένδρο έχει τον μύθο του..έτσι οι επισκέπτες του ταφικού μνημείου στην Αμφίπολη θα παρατηρήσουν ότι στην ευρύτερη περιοχή της Αμφίπολης υπάρχουν πολλές αμυγδαλιές…ο αρχαιοελληνικός μύθος δίνει εξήγηση: γυρνώντας από την Τροία ο γιός του Θησέα βγήκε με το καράβι του στην παραλία της Αμφίπολης. Εκεί γνώρισε κι΄ ερωτεύθηκε την Φυλλίδα κόρη του βασιλιά Βισάλτη. Της υποσχέθηκε ότι θα πάει Αθήνα αλλά θα επιστρέψει να την πάρει..΄Εφυγε για Αθήνα αλλά δεν γύρισε και η Φυλλίδα μόλις έμπαινε η άνοιξη πήγαινε στην παραλία και περίμενε τον καλό της…Ο Δίας την λυπήθηκε και την μεταμόρφωσε σε αμυγδαλιά που μόλις μπει η άνοιξη ανθίζει από χαρά προσμένοντας τον αγαπημένο της…Γι΄ αυτό κι΄η περιοχή λέγεται επαρχία Φυλλίδας ενώ ο μύθος έδινε μια υπερφυσική εξήγηση στο γεγονός ότι το μικροκλίμα της περιοχής ευνοεί την καλλιέργεια αμυγδαλιάς..…
Τελειώνοντας θέλω να επισημάνω δυό πράγματα :α) την αξία της λαϊκής παράδοσης στη ζωή μας γιατί , πέραν των άλλων, με υπερβολή και υπερφυσική ερμηνεία διασώζει μυθοπλαστικά τη μνήμη κάποιου γεγονότος και συμβάλλει διαχρονικά στην διάσωση της ιστορικής αλήθειας ενώ λειτουργεί και ηθοπλαστικά τονώνοντας το εθνικό φρόνημα , και β) ότι το πραγματικά μοναδικό συγκριτικό πλεονέκτημα για τη χώρα μας είναι η ιστορία της, οι μύθοι, τα μνημεία, ο πολιτισμός. ΄Όλα αυτά είναι η κληρονομιά από τους προγόνους μας που, αν την αξιοποιήσουμε σωστά στο πλαίσιο μιας συγκροτημένης πολιτικής , σίγουρα μπορεί να δημιουργηθεί μια άλλη προοπτική για τη χώρα…
*Δημοσιεύθηκε(14-7-2013) στον ΑΓΓΕΛΙΟΦΟΡΟ της Κυριακής.
