Η Ελβετία των δημοψηφισμάτων φτιάχτηκε από τον Καποδίστρια

Γράφει ο Θάνος Τάκης

Πού ‘κολλάει’ ο Ιωάννης Καποδίστριας στο ότι ένας ενεργός πολίτης στην Ελβετία, συναποφασίζει με τους συμπολίτες του, για περισσότερα από 15 θέματα..

τον χρόνο και στα πενήντα του έχει ψηφίσει για περίπου 500 φορές; Ε, είναι ο βασικός υπεύθυνος!

Θα μπορούσε να παρατηρήσει κανείς ότι στη σημερινή Ελβετία το υφιστάμενο πολιτειακό σύστημα προσιδιάζει και προσεγγίζει περισσότερο από κάθε άλλο, σε αυτό που περιγράφει ο Πλάτωνας στην ‘Πολιτεία’. Είναι μία μορφή πολιτεύματος που τείνει στην άμεση Δημοκρατία και ίσως αποτελεί ό,τι πλησιέστερο σε αυτήν μπορεί να υπάρξει, σε μια χώρα που δεν είναι μικρή, καθώς απαριθμεί οκτώ εκατομμύρια πολίτες, σύμφωνα με την απογραφή του Ιουλίου 2013.

Η σημερινή Ελβετία αποτελείται από 20 καντόνια και 6 «ημικαντόνια», διαφορετικής έκτασης πληθυσμού και οικονομικής δομής μεταξύ τους (με 3.000 κοινότητες). Το κάθε ένα από αυτά έχει το δικό του Σύνταγμα, τα δικά του Δικαστήρια, τοπικό Κοινοβούλιο και Αστυνομία. Φημισμένη παγκοσμίως, για τα συχνά δημοψηφίσματά της, μεταξύ άλλων.

Το ομοσπονδιακό Κοινοβούλιο της Ελβετίας έχει διακόσιους βουλευτές. Δεν θεωρείται επάγγελμα κι έτσι αμείβονται με ένα υποτυπώδες ποσό, διότι ο βουλευτής θεωρεί τιμή του να υπηρετεί την Ομοσπονδία της Ελβετίας. Συνεχίζει να βιοπορίζεται από την εργασία του. Τα μέλη της κυβέρνησης (Υπουργοί) είναι – μόλις – επτά! Ο Πρόεδρος (πρωθυπουργός) της κυβέρνησης εκλέγεται κάθε χρόνο, και όλα τα μέλη της εκάστοτε κυβέρνησης ασκούν την εξουσία του Προέδρου, ο ένας μετά τον άλλον. Κανένας βουλευτής δεν μπορεί να διαγραφεί κατά τη διάρκεια της θητείας του, από τον αρχηγό του κόμματος με το οποίο εξελέγη. Οι βουλευτές που ασκούν τη νομοθετική εξουσία ψηφίζουν νόμους, οι οποίοι όμως δεν ισχύουν αν δεν περάσουν από δημοψήφισμα.

Οι νόμοι, οι οποίοι ψηφίζονται από το Κοινοβούλιο, μπορούν να καταργηθούν με συλλογή υπογραφών εναντίον τους, οπότε ακολουθεί δημοψήφισμα. Γι’αυτό το λόγο γίνεται εκ των πρότερων προσπάθεια, πριν ακόμη δηλαδή ψηφιστούν, να εξασφαλισθεί η συμφωνία της πλειοψηφίας των εκλογέων – με αποτέλεσμα να υπάρχουν αρκετοί συμβιβασμοί, έτσι ώστε να λαμβάνονται υπ’ όψιν τα συμφέροντα όλων. Όμως ακόμη και το Σύνταγμα υπόκειται σε προτάσεις για αλλαγή. Με τη συγκέντρωση 100.000 υπογραφών από το εκλογικό σώμα, μπορεί να απαιτηθεί η αλλαγή του, σε ομοσπονδιακό επίπεδο. Σε επίπεδο καντονιών, οι απαιτούμενες υπογραφές είναι οι μισές.

Η κυριαρχία είναι πραγματικά στα χέρια του λαού. Αν μαζευτούν εκατό χιλιάδες υπογραφές πολιτών, μπορούν να προτείνουν νόμο για ψήφιση, ή ειδικό δημοψήφισμα, Εξάλλου, βασικό χαρακτηριστικό της άμεσης δημοκρατίας της Ελβετίας είναι τα συχνά δημοψηφίσματα, αρκετές φορές εντός του ίδιου έτους, τα οποία αφορούν νόμους και νομοσχέδια καθώς επίσης και τον προϋπολογισμό. Κατά τη διάρκεια ενός «δημοψηφιστικού» Σαββατοκύριακου, αποφασίζεται συχνά για περισσότερα από δέκα διαφορετικά θέματα, τα οποία συμπεριλαμβάνουν «ερωτήματα» της Ομοσπονδίας, των καντονιών και των κοινοτήτων.

Συνολικά, από το 1848 μέχρι το 2007, διενεργήθηκαν 543 ψηφοφορίες, 221 υποχρεωτικά δημοψηφίσματα, 254 δημοψηφίσματα με πρωτοβουλία πολιτών και 2370 προαιρετικά δημοψηφίσματα! Κάντε την σύγκριση παρακαλώ, με την δική μας πολιτική πραγματικότητα. Στην Ελλάδα, δημοψηφίσματα είχαμε μόνο για πολιτειακά αλλά ποτέ για εθνικά, κοινωνικά ή πολιτικά ζητήματα, παρά την σχετική πρόβλεψη του άρθρου 44 του Συντάγματος.

Αν όλα αυτά ακούγονται ενδιαφέροντα αξίζει να κάνουμε μια μικρή ιστορική διαδρομή, να δούμε και που ‘κολλάει’ ο Καποδίστριας! Το 1809, ο Ιωάννης Καποδίστριας ξεκίνησε να εργάζεται στην διπλωματική υπηρεσία του Τσάρου Αλεξάνδρου της Ρωσίας. Η πρώτη σημαντική αποστολή του, τον Νοέμβριο του 1813 συνίστατο στην απεμπλοκή της Ελβετίας από την γαλλική κυριαρχία του Ναπολέοντα. Κατάφερε με την σπάνια μαεστρία και πολιτική του αντίληψη να εξασφαλίσει την ενότητα, την ανεξαρτησία και την ουδετερότητα της Ελβετίας, η οποία επιπλέον, βρισκόταν στα πρόθυρα εμφυλίου πολέμου των καντονιών. Συνέταξε ο ίδιος προσωπικά, το νέο Σύνταγμα για τα 19 καντόνια (ως συστατικά μέρη της νέας Ελβετίας). Έκτοτε, το ελβετικό Σύνταγμα εμπλουτίστηκε και ανανεώθηκε, προσαρμοζόμενο στις απαιτήσεις της εποχής. Όμως, οφείλει την δημοκρατικότητά του, στην διπλωματική ιδιοφυΐα του άξιου Έλληνα, Ιωάννη Καποδίστρια.

Σύμφωνα με τον Ελβετό πρέσβη στην Αθήνα, κ. Lorenzo Amberg, για το 2014 με την συμπλήρωση διακοσίων ετών από την ανεξαρτησία της χώρας, σε όλη την Ελβετία θα υπάρχουν τιμητικές εκδηλώσεις και θα φωτίσουν ακόμη περισσότερο το έργο του Έλληνα διπλωμάτη. Τηλεοπτικά κανάλια της Ελβετίας ετοιμάζουν ντοκιμαντέρ για να τιμήσουν τον Ιωάννη Καποδίστρια, επίτιμο Δημότη Γενεύης και Λωζάννης και πρώτο επίτιμο πολίτη της χώρας τους, για την συνολική προσφορά του.

Αν θέλετε, δείτε έναν ενδιαφέροντα πίνακα εδώ: http://www.neosyntagma.net/wp-content/uploads/2013/02/referenda-and-switzerland2.jpg