Οργή σε Δύση και Ουκρανία για την αδράνεια του Τούρκου προέδρου στις αντι-ουκρανικές κορώνες του Βλαντιμίρ Πούτιν-"Ντροπιαστική εικόνα" λένε αναλυτές
Ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν απέτυχε να...πείσει τον Ρώσο Βλαντίμιρ Πούτιν να επιστρέψει σε μια κρίσιμη συμφωνία για τα σιτηρά στη Μαύρη Θάλασσα τη Δευτέρα μετά τη συνάντησή του με τον Ρώσο ηγέτη στο λιμάνι του Σότσι στη Μαύρη Θάλασσα, με τους δύο ηγέτες να επιβεβαιώνουν ότι εργάζονται πάνω σε ένα ξεχωριστό σχέδιο για την αποστολή σιτηρών στις πιο άπορες αφρικανικές χώρες με την οικονομική υποστήριξη του Κατάρ.
Το αποτέλεσμα επέφερε πλήγμα στις προσπάθειες υπό την ηγεσία των ΗΠΑ να δοθεί προτεραιότητα στις ουκρανικές πωλήσεις σιτηρών με ασφάλεια μέσω της Μαύρης Θάλασσας, αφήνοντας ενδεχομένως την Ουκρανία χωρίς τα μέσα για την αποθήκευση των απούλητων προμηθειών.
Μιλώντας σε συνέντευξη Τύπου μετά τις συνομιλίες, ο Πούτιν δήλωσε ότι είναι έτοιμος να αναβιώσει την προηγούμενη συμφωνία, αλλά μόνο εάν τηρηθούν οι όροι της Ρωσίας. Η Ρωσία υποστηρίζει ότι η συμφωνία που μεσολάβησε με τα Ηνωμένα Έθνη παράλληλα με μια άλλη που έγινε με τη μεσολάβηση της Τουρκίας, των Ηνωμένων Εθνών και της Ουκρανίας τον Ιούλιο του 2022 δεν εφαρμόστηκε δίκαια. Η Ρωσία δήλωσε ότι οι δικές της γεωργικές εξαγωγές παρεμποδίστηκαν και είναι ιδιαίτερα εξοργισμένη που δεν μπόρεσε να εξάγει αμμωνία που χρησιμοποιείται για την παραγωγή λιπασμάτων.
Η Ρωσία αναφέρει επίσης ότι οι συνεχιζόμενοι περιορισμοί στην πρόσβαση της Ρωσίας στο σύστημα χρηματοπιστωτικών συναλλαγών SWIFT και στην ασφάλιση των πλοίων της εμπόδισαν επίσης τις αποστολές.
Ο Ερντογάν φάνηκε να στηρίζει τον Πούτιν, λέγοντας: "Πιστεύουμε ότι η πρωτοβουλία πρέπει να συνεχιστεί με τη διόρθωση των ελλείψεων". Επιπροσθέτως, ο Ερντογάν άφησε αιχμές κατά της Ουκρανίας, λέγοντας ότι έπρεπε να είναι λιγότερο πεισματάρα όσον αφορά τον διάδρομο σιτηρών. "Όπως είπε ο κ. Πρόεδρος [Πούτιν], ειδικά εδώ σε αυτή την κατάσταση, η Ουκρανία μαζί με τη Ρωσία, όσον αφορά τα κοινά βήματα, η Ουκρανία πρέπει να μαλακώσει την προσέγγισή της. Ειδικότερα, αυτή τη στιγμή", δήλωσε ο Ερντογάν μετά τις συνομιλίες του με τον Πούτιν τη Δευτέρα. "Ο διάδρομος της Μαύρης Θάλασσας θα εξυπηρετήσει τις φτωχότερες χώρες στις οποίες θα μεταφερθούν αυτά τα σιτηρά", είπε.
Η αποτυχία του να αντιδράσει στις αντι-ουκρανικές κορώνες του Πούτιν, ιδίως στον ισχυρισμό του ότι το Κίεβο "έσκισε και πέταξε στον κάδο των αχρήστων" ένα σχέδιο εκεχειρίας που είχε μεσολαβήσει η Τουρκία τις πρώτες ημέρες του πολέμου, δεν θα μείνει αναπάντητη από τους ηγέτες της Ουκρανίας.
Η Yevgeniya Gaber, μη μόνιμη συνεργάτης του Ατλαντικού Συμβουλίου και πρώην Ουκρανή διπλωμάτης που υπηρέτησε στην Τουρκία, χαρακτήρισε τις σκηνές από το Σότσι, "μια άδικη και δυσάρεστη εικόνα". "Ήταν θλιβερό να βλέπεις έναν ηγέτη του ΝΑΤΟ να στέκεται δίπλα σε έναν εγκληματία πολέμου, να ακούει τα ψέματά του, την προπαγάνδα και την παραπληροφόρηση γύρω από τη συμφωνία για τα σιτηρά και να μην αντιδρά σε αυτό", δήλωσε η Gaber στο Al-Monitor.
Και οι δύο ηγέτες τόνισαν ότι η πρωτοβουλία του Κατάρ δεν προοριζόταν ως εναλλακτική λύση στην πρωτοβουλία για τα σιτηρά της Μαύρης Θάλασσας. Παραμένει ασαφές το πώς θα επηρεάσει τις προσπάθειες υπό την ηγεσία των ΗΠΑ και της Ουκρανίας για την εξαγωγή ουκρανικών σιτηρών μέσω βουλγαρικών και ρουμανικών λιμανιών. Παραμένει επίσης ασαφές εάν το σχέδιο του Κατάρ θα συνεχιστεί.
Μια επιτυχής έκβαση θα ενίσχυε το κύρος του Ερντογάν ενόψει της συνόδου κορυφής της G20 που θα πραγματοποιηθεί στην Ινδία στις 8 Σεπτεμβρίου. Αντ' αυτού, ο Ερντογάν και ο Πούτιν συμφώνησαν να εφαρμόσουν ένα ξεχωριστό πρόγραμμα, σύμφωνα με το οποίο θα έστελναν ένα εκατομμύριο τόνους σιτηρών σε έξι αφρικανικές χώρες, αφού πρώτα μεταποιηθούν σε αλεύρι σε τουρκικά εργοστάσια. Η αγορά σιτηρών από τη Ρωσία θα χρηματοδοτηθεί από τον στενό σύμμαχο της Τουρκίας Κατάρ και θα δοθεί δωρεάν στους Αφρικανούς.
Ο Michael Tanchum, μη μόνιμος συνεργάτης στο Ινστιτούτο Μέσης Ανατολής, δήλωσε: "Αυτό είναι ένα μεγάλο πρόβλημα για την Ουκρανία, καθώς προσπαθούσε να πουλήσει σιτάρι από τα προηγούμενα χρόνια. Δεν θα έχουν αρκετή αποθήκευση και θα μπορούσαν να χάσουν σοδειές και έσοδα από αυτό". Το πρόβλημα έχει επιδεινωθεί από τις επιθέσεις της Ρωσίας στις θαλάσσιες υποδομές και τις εγκαταστάσεις αποθήκευσης σιτηρών της Ουκρανίας. Η Ουκρανία λέει ότι μέχρι στιγμής έχουν αποτεφρωθεί 60.000 τόνοι σιτηρών στις επιθέσεις.
Το αποτέλεσμα είναι ότι οι Ουκρανοί αγρότες δεν θα έχουν τα μέσα για να φυτέψουν νέα προϊόντα, ωθώντας ενδεχομένως το κατεστραμμένο από τον πόλεμο έθνος να βγει εντελώς από το παγκόσμιο εμπόριο σιτηρών, δήλωσε ο Tanchum στο Al-Monitor.
Από την άλλη πλευρά, η Αφρική θα επωφεληθεί. Ένα από τα κορυφαία παράπονα για την υπάρχουσα συμφωνία ήταν ότι περισσότερο από το μισό σιτάρι που αποστέλλεται μέσω της Μαύρης Θάλασσας, το οποίο αντιπροσωπεύει το 51% όλων των αποστολών σιτηρών, δεν πηγαίνει στις χώρες με τις μεγαλύτερες ανάγκες, αλλά σε δυτικές χώρες. Κατά ειρωνικό τρόπο, μαζί με την Κίνα και την Ισπανία, η Τουρκία είναι ο τρίτος μεγαλύτερος αγοραστής αυτού του σιταριού και ο μεγαλύτερος εξαγωγέας αλεύρων και ζυμαρικών στον κόσμο. "Πρόκειται για μια τεράστια νίκη για την Τουρκία. Αντί να παίρνει μόνο ουκρανικό σιτάρι θα παίρνει ρωσικό σιτάρι και θα διατηρήσει τον κυρίαρχο ρόλο της στην αλυσίδα εφοδιασμού σιταριού σε αλεύρι", παρατήρησε ο Tanchum.
Τα ρωσικά σχέδια για τη δημιουργία ενός ενεργειακού κόμβου στην Τουρκία, από όπου θα εμπορεύεται το φυσικό της αέριο, ήταν επίσης στο τραπέζι, όπως και η Συρία, όπου οι δύο χώρες έχουν δημιουργήσει μια σχέση συνεργασίας παρά το γεγονός ότι υποστηρίζουν αντίθετες πλευρές στη 12χρονη σύγκρουση.
Τόσο ο Ερντογάν όσο και ο Πούτιν μίλησαν με ενθουσιασμό για τις οικονομικές σχέσεις, αναφέροντας αριθμούς για τον αριθμό των Ρώσων τουριστών που επισκέφθηκαν την Τουρκία φέτος μέχρι στιγμής και πέρυσι. Ο Πούτιν σημείωσε ότι η πρώτη μονάδα του πρώτου πυρηνικού εργοστασίου της Τουρκίας που κατασκευάζεται από τη ρωσική Rosatom και απασχολεί πάνω από 20.000 Τούρκους και Ρώσους θα τεθεί σε λειτουργία το επόμενο έτος. Ο Ρώσος ηγέτης δεν έδειξε κανένα ίχνος άγχους μετά την υπόθεση Βάγκνερ, αποπνέοντας υγεία και αυτοπεποίθηση. Ερωτηθείς για τη συνεχιζόμενη αντεπίθεση της Ουκρανίας, απάντησε ότι όχι μόνο παραπαίει, αλλά ότι έχει αποτύχει.
